Wikipedia:Artikel van de maond

Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy

Hieronder staon alle artikels dee 't koemende jaor in de schienwarpers staon en je vienen hier oek een overzichte van eerdere artikels van de maond. De artikels mit een sterretjen achter der naam bin al 't vergangen jaor onder de andach ewes.

Artikel van de maond[bronkode bewarken]

Nds-nl[bronkode bewarken]

Jannewaori[bronkode bewarken]

n Ploatsnoambred is n bred dij bie de iengaang van n ploats staait. Onder de ploatsnoam staait de noam van de gemainte woar of de ploats ien ligt, behaalve as de ploatsnoam liek is aan gemaintenoam. n Ploatsnoambred betaikent ook aaltieds n maximumsnelhaid van 50 km/u, môr voak wordt der veur de dudelkhaid nog n verkeersbred mit de maximumsnelhaid onder n ploatsnoambred zet. Sums wordt der toch n hogere toustoane snelhaid aangeven, bieveurbeeld op rondwegen. >>


Febrewaori[bronkode bewarken]

Baskies (zelf zegnt de sprekkers Euskara, wat ze oetsprekt as [eus̺ˈkaɾa]) is de sproake van t Baskenvolk. t Wörd esprökn in t Baskenlaand, ne strekke wat lig in noordoost Spanje en zuudwest Fraankriek. t Wörd duur 25,7% van alle Basken esprökn in alle deeln van de strekke (665.800 van de 2.589.600). 614.000 wont dr in Spanje, en de veardere 51.800 wont in Fraankriek.

Nöast de standaardiseerde versie van t Baskies zeent dr nog vief heuwddialektn in t Baskies: Biskajaans, Gipuzkoaans en Hoog Navarrees in Spanje en Navarrees-Lapurdiaans en Zuberoaans in Fraankriek. Skoonwal at ze öarn naam te daankn hebt an oolde proveensies, loopt de dialektgreanzn nit geliek met de proveensiegreanzn. >>


Meert[bronkode bewarken]

Bokmål ([ˈbuːkmɔːl], let. "booksproake") is ene van de twee offisjele Noorske geskreewne standaardsproakn. n Aandern is Nynorsk. Bookmoal wörd duur 85-90% van de Noorske bevölking gebroekt en wörd t meest an sproaklearders eleard.

Bookmoal wörd beheard duur de Noorse Sproakroad (Språkrådet). Dr is ne wat beheuldendere skriefwieze, dee't ze Riksmål neumt. Disse wörd beheard duur de nit-oawerheaidgesteurde Noorske Akademie vuur Sproake en Literatuur. >>


April[bronkode bewarken]

Ne brouweri-je is n bedrief dat bier of sake brouwt. Brouweri-jen wödden vrögger mangsmaol evestigd in de buurte van nen bron van geskikt water, woarmet et bier of sake ebrouwen wodden, moar noo wödt veulal behandeld leidingwater gebruukt. Doarnoast bunt goode vervoerslienen neudig um de dreuge tooveugingen noar de brouweri-je te brengen (mout, hop en riest) en et gebrouwde bier of sake te vervoeren noar de plaatse van bestemming.

Bi-j Jizake möt der gebruuk wödden emaakt van zowal plaatselek verbouwde riest as ok lokoal water. >>


Mei[bronkode bewarken]

t Nederfrankies is n dialektgroep met West-Germaanse Nederduutse taalvariëteitn, woar o.a. t Hollaands, Utrechts, West-Vloams, Oost-Vloams, Zuud-Gelders en t Broabaants oonder valn. Nederfrankiese dialektn wördn dus vuural sprökn in t zuudn en westn van Nederlaand en in Vlaandern en in t westn van Duutslaand (in noordelik Rienlaand, namelik in de Nederrien, in t noordn van de Benrather Linie). Ok t Limbörgs, alhoowal t pas as zölfstaandige strektaal anerkend is, beheurt vuur n groot deel töt t Nederfrankies en vörmt doarvan saamn met t Zuud-Gelders en t Nederriens de Maas-Rienlaandse groep. >>


Juni[bronkode bewarken]

t Middeleeuwse hertogdom Saksen bestrek grote gebeden in t noorden van Duutslaand. t Was éne van de vief Duutse stamhertogdommen, t laand van de Saksen. Eur gebeed umvatten de Duutse daelstaoten Nedersaksen, Noordrien-Westfalen, Sleeswiek-Holstein, Saksen-Anhalt en delen van Saksen van noe. Hertog Hendrik den Leeuwe regeerden ok aover de gebeden Mekelenburg en Veurpommeren (den daelstaot Mekelenburg-Veurpommeren van noe). >>


Juli[bronkode bewarken]

Den tammen sik (Latien: Capra aegagrus hircus) is nen oondersoort van den weelden sik oet Zuudwest-Azië en Oost-Europa, den as duur de meansken etemd is. Den sik is een lid van de Bovidae-femilie, verwaant an et schoap. Disse beaiden heurt bie de sikantiloopn oonderfamilie Caprinae.

Tamme sikken beheurt tot de euldste temde beeste. Vuur doezende joaren wordt sikken al eheulden vuur öar vleais, melk, hoar en vel in een groot gedeelte van de wearld. In den lesten eeuw beent ze ook populair ewörden as hoesdeer. >>

Augustus[bronkode bewarken]

De Dollert of Dullert (bienoam: Ol Tjoard; Nederlaands: Dollard) is n zeeaarm, onderdail van t Waddenzee, op t grènzgebied van Nederlaand en Duutslaand. De revier de Ems mondt hier ien oet en stroomt doarnoa deur noar de Noordzee. De Dollert is om en bie 100 km² groot. De Oostfraise stad Emden ligt der ten noorden van en de Grunnegse stad Delfziel ligt n klaine 9 km te westen van de Dollert. t Getaaienverschil ken oplopen tot 3 meter tou. De Dollert is tegenswoordeg n groot natuurgebied woar geregeld excursies noar tou organiseerd worden. >>



September[bronkode bewarken]

Alaska (sprek oet: /ʌˈlʌska/) is nen stoat van de Verenigde Stoatn van Amerika. Wat oppervlakte angeet is t de grötste stoat. t Ligt op t oeterste peuntjen van t Noord-Amerikaanse wearlddeel, met op t oostn Kannada, de Noordelike Ieszee op t noordn en de Grote Oseaan op t zuudn en t westn. Nog mear noar t westn ligt Ruslaand, oawer de Beringstroat. De heuwdstad van Alaska is Juneau, mer zowat de helfte van de 710.231 inwonners van Alaska(telling van 2010) wont in (de vuursteadn van) de grötste stad Anchorage, vuur de rest wont dr weainig leu; Alaska is n dunstbevolkten stoat van Amerika.

Alaska wör ekocht van t Russiese Riek op n 30sten meart 1867 vuur mer $7,2 miljoen (umme reknd noar hudige wearde: €79,2 miljoen), umdet Ruslaand meann at t laand nit völle weard was. Ook in Amerika warn ze dr nit blie met, en n ankoop wör eerst Seward's Folly eneumd (Seward's Domheaid), noar n Amerikaansen minister van Finansiën William Seward, den't de anskaf deed. Umme reknd kostn Alaska twee seant per beunder ($4.74/km²). t Laand oondergung verskeaidene administratieve veraanderings vuurdet t in eliefd wör op n 11den mei 1912, en n 49sten stoat van de VS op 3 januwoari 1959. >>


Oktober[bronkode bewarken]

n Naam Vikings (van t Ooldnoorse víkingr) wörd algemeen ebroekt as dr kuierd wörd oawer de Noordse Skandinaviese verkenners, kriegers, haandelsleu en piraatn dee't grote deeln van Europa, Azië en de Noord Atlantiese eilaandn verkenn, plundern, koloniseern of met haandeln deedn van n 8sten eeuw töt midn 11den eeuw.

Disse Noormänne warn oonder mear bekeand um öare befaamde langbootn, woermet ze zovear oostweards konn voarn as Konstantinopel en de Wolgarivier in Ruslaand, en zovear westweards as Ieslaand, Greunlaand en Newfoundland en zovear zudelik as Al-Andalus. Disse tied van oetbreaiding steet bekeand as de Vikingtied. t Is n belangriek oonderdeel van de geskiedenisn van Skandinavië, Ierlaand, Groot-Brittanje en de rest van middeleews Europa in t algemeen. >>


November[bronkode bewarken]

De Hanze was een militair bondgenootskop van handelsgildes die in de late middelieuwen en de vrogmoderne tied (tussen de dartiende en zeubentiende ieuw) een handelsmonopolie vestigden en in de bienen hölden in de Oostzee, een diel van de Noordzee en 't miest van Noord-Europa.

Oaver 't algemien voert geschiedkundigen 't begun van de Hanze terogge op de vestiging van de Noord-Duutse stad Lübeck, in 1158/1159 opericht naodet Hinnerk de Leeuw, de graaf van Saksen, 't gebied veroverden op de graaf van Schauenburg en Holstien. >>


Desember[bronkode bewarken]

'n Karstboum is 'n nåldboum dee altyd rund de karsttyd in huus ehåld wördt en versyrd wördt mid lochtjes, karstballen, slingers, engelenhår, uuteenlopende dekoratyve figuren so as engelen, rendyren, pakjes, en vake 'n pyk. De tradity van de karstboum is mittertyd uutebreyd tot verlochte en versyrde boumen up pleynen en in parken, stråten en tunen.

In völe städen en darpen wördt 'n groute verlochte karstboum neereset, meestentyds up 'n markt, pleyn of andere centrale plåtse. Een van de bekendste vöörbeelden hyrvan is de fynsparre dee elk jår in Rockefeller Center in Ny-York neereset wördt. De boum, dee meestentyds tüssen de 22 en 28 meter hoge is, wördt versyrd mid teendusenden lochtjes. Et anstaeken van de lochtjes geböört altyd tydens 'n twee uur durende show up de woonsdag nå Danksegingsdag (Thanksgiving) en wördt rechtstreeks up tv uutesünden. >>


Eerdere artikels van de maond[bronkode bewarken]

Nds-de (niet meer in gebruuk)[bronkode bewarken]