Vereynigde Natys

De Vereynigde Natys (afkörting: VN) of up syn düütsk-neadersassisk Vereynigde Nationen sint en internationaal samenwarkingsverbund, upericht in 1951 döär 51 landen. De VN wördt seen as upvolger van de Volkenbund (League of Nations). Et is ne vereyniging dee oaverkupelend oaver meyrere regeyringen warket un saken in de gate höldt as menskenrechten, internationaal recht, wearldwyde veiligheid, gangsholden van de wearldekonomy un weatenskoppelik undersöök når untwikkelingen in kultuur un måtskoppyen. Et algemeyne dool is oorlöge vöärkummen un torüggedringen.

Seyd den 14. july 2011 doot der 193 lidståten an med. Souwat yder internationaal erkend, unafhangelik land sit der by. Vanuut et höyvdkantoor in Stad Nyjork in de Vereynigde Ståten, in Genève in Frankryk, Wenen in Oustenryk un Nairobi in Kenia kummet afvaerdigden van alle lidståten tohoupe, üm oaver dringende wearldsaken to küren un beslissen. Seyd ende jåren '90 van de 20. eywe kikt de organisaty voordan meyr up nå interne untwikkelingen un wat de Vereynigde Natys kan doon üm by to draegen an ne nye metode vöär wearldwyse samenwarking.

De warkspråken van de VN sint arabisk, engelsk, fransk, mandaryn, russisk un spaansk. Alle dokumenten wordet nå dee ses språken öäversat.

Under de VN vallet ses höyvdorganisatys: de generale vergåring, de VN-veiligheidsråd, de ekonomiske un sociale råd, et internationale strafhov, et VN-sekretariaat un de trustskopråd (den as al seyd 1994 inaktiv is). De VN bestüürt ouk under meyr speciale agentskoppen, fundsen un programma's, sou as de Wearldbanke, de Wearldgesundheidsorganisaty, et Wearld Voodselprogramma, UNESCO un UNICEF.

In 2024 is den vöärsitter van de VN sekretåris-generaal António Guterres uut Portugal. Hee begün up den 1. january 2017 un wör in 2021 herköäsen. Geld krigt de VN van lidståten, dee selv bepålet wovöäle as se inlegget.

DE VN un vöäle van syne medwarkers hebbet ne heyle rygel Nobelprysen vöär Vreyde kreagen, mär neet alleman is eaven positiv oaver wo good et wark is wat se doot. Wat meynet dat de organisaty ne vöärname kracht vöär vreyde un menskelike untwikkeling is, anderen segt at et vordesmeaten geld is un dat et ne umkoupbåre, bevöäroordeylde grupe is.

Lidståten

Up et ougenblik sint der 193 lidståten. Wat anderen ståt up de rulle as wårneamend lid.