Venezuela

	República Bolivariana de Venezuela
Vlagge van Venezuela	Woapn van Venezuela
	; Kaarte van Venezuela
	Informasie
Sproaken	Spaans (officieel), 26 erkende inheemse sproaken
Heufdstad	Caracas
Regeringsvörm	Republiek
Geleuf	92,6% kristelik, 5,5% atheist, 1,1% natuurgodsdeenst
	Laand en inwonners
Oppervlakte; - Water	916.445 km² ; 3,2%
Inwonners; - Dichtheid	30.518.260 ; 33,7 inw./km²
Koordinaten	10° 29′ N, 66° 54′ O
	Oaverig
Volksleed	Gloria al Bravo Pueblo; (Glorie an et Modige Volk)
Munteenheid	Venezuelaanse bolívar (officieel); Amerikaansen dollar
Tiedzone	UTC−4 (VET)
Web \| Kode \| Tel.	.ve \| VE \| +58

Venezuela, officieel de Bolivaarse Republiek Venezuela, is een land an de noordkuste van Zuud-Amerika. Et besteet oet een vastelandsdeel en nen machtigen plear eilanden in de Karibische Zee. Et land is 916.445 km² en der wonden in 2022 bie skatting zo'n 29 miljoen leu. De heuvdstad Caracas is ook metene de grötste stad van et land.

Et vasteland ligt deels an de Karibische Zee en 'n Atlantischen Oceaan. Op et westen is et noabers met Kolombia, met Brazilië op et zuden, Trinidad en Tobago op et noordoosten en met Guyana op et oosten. Venezuela is ne presidentiële republiek van 23 stoaten, et Heuvdstadsdistrikt en federale anhankelikheden van de Venezolaanse eilanden. Et is ene van de meest versteadelikte landen van Zuud- en Midden-Amerika. Et grötste deel van de Venezolanen wont in de noordelike steaden en heuvdstad.

Et gebeed Venezuela wör inenömmen duur Spanje in 1522, mer de inheemse leu gavven zo mer neet to. In 1811 was Venezuela ene van de eerste Spaans-Amerikaanse gebeden wat zikzelf onofhankelik van Spanje verkloarden. Ze vörmden de eerste federale Republiek Kolombia (Gran Colombia), woervan et land zik in 1830 wier van ofsplitsen as onofhankelik land. In de 19e eeuwe had et land te lieden van politieke onröste en wör et grotendeels töt in de 20e eeuwe onder 'n doem ehölden duur diktators en leagerleiders. Seed 1958 hef et land verskillende demokratische regearingen ehad, woerduur et een tiedlang best wonnen was in Venezuela.

Duurdat et ekonomisch in de joaren '80 en '90 neet al te best gung wörden leu ontevreaden en ontstund der politieke donderieje, met de Caracazo-opstanden van 1989 en twee stoatsgrepen in 1992 as deeptepunt. In 1993 wör nen president vastezat umdat he centen vuur et volk in egenen tuk estökken had. De leu hadden et ehad met de bestoande partiejen. In 1998 kömmen der wier presidentiële verkiezingen, wat de Boliviaarse Revolutie oetlokken. In 1999 wör de ne grundwetgevende vergoaring opericht en nen niejen grondwet opesteld. Duurdat öllie flink wat opsmeet kon de regearing de leu völle temeute kommen as verzörgingsstoat. Der wör rap mear oetegeven an sociale vuurzeningen en oarmood wör verminderd. Vanaf de joaren noa 2010 kregen de leu wier stoark minder in de knippe. De leu warren dikke ontevreadene oawer de verkiezingen van 2013 en kömmen op de achterste bene, woerduur et land wier in krisis raken. Doar is et land in 2024 nog altied neet oet. De demokratie geet in Venezuela achteroet en et lik voordan mear op nen autoritairen stoat. Persvrieheid is der nauweliks en leu wordt slim ineperkt met wat ze wal of neet magt. Ook umkeuperieje is der niks niejs.

Venezuela is een ontwikkelingsland, ondanks dat et op de grötste öllievuurroad van de wearld zit. Vroger deed et land nog wal wat zaken oetvoren as koffie en kakao, mer öllie wör al rap de vuurnaamste bronne van inkomsten. De regearing lik mer wat an te knooien, woerduur de ekonomie van et land is inestört. Et land hef te maken met hyperinflatie, tekorten an de simpelste dinge, woarkloosheid, oarmode, zeektes, kinderstöarfte, ondervoding, milieuproblemen, zwoare kriminaliteit en umkeuperieje. Dat allens hef evoord töt ne vluchtelingenkrisis woerbie at zeuven miljoen leu et land al oetevlucht zint. Tegen 2017 wör et land bankroet verkloard. Met menskenrechten steet et der in et land neet best vuur.

Naam

Et populairste verhaal oaver et ontstoan van de naam is dat in 1499 ne verkenningstocht van Alonso de Ojeda langs de Venezolaanse kuste köm. bie et Mear van Maracaibo zaggen ze inheemse huze op pöale in et water. Et deed 'n Italiaansen bootsman, Amerigo Vespucci, denken an Venetië in Italië. Doarumme neumen hee et Veneziola, Klein-Venetië. In et Spaans is dat Venezuela.

Van Martín Fernández de Enciso, den as der ook biej was, kump een ander verhaal. In zien book Summa de geografía skrif hee dat de verkenners een inheems volk tröffen dee zikzelf de Veneciuela neumden. Et kan dus ook doar vanof eleid wean.

Landskop

Venezuela lig in et noorden van Zuud-Amerika. Geologisch bekekken ligt et vasteland op de Zuud-Amerikaanse Tektonische Plate. Et is 916.445 kilometer in et veerkant, woermet as et 33e steet op de lieste van grötste landen van de wearld. Et gebeed wat der bie an heurt lig tusken 0° en 16°N bie 59° en 74°W.

Et land hef 2800 kilometer an kustliene en nen helen plear eilanden. Et ligt deels in et Karibisch gebeed en an 'n Atlantischen Oceaan. Venezuela is in ongevear veer redelik dudelike strekken in te delen: de Maracaibo-leeglanden in et noordwesten, de noordelike boargen dee't ne vanof de Kolombiaanse grenze langs de noordelike kuste op et oosten an loopt, de brede vlaktes van midden-Venezuela en de Hooglanden van Guiana in et zuudoosten.

De boargen in et noorden heurt bie de Andes bie an. Pico Bolivar is met 4979 meter et heugste punt van et land. In et zuden he'j de Guianese Hooglanden, dee't met nen tip in et Amazonegebeed stekt. Ook he'j doar de Waterval van de Engelen, de heugste waterval van de wearld. Bekend zint ook de tepuis; grote toafelboargen. Et midden van et land hef oetestrekte llanos, vlaktes dee van Kolombia in et westen töt de Orinokorivier in et oosten strekket. Et streumgebeed van de Orinoko is et vuurnaamste rivierenstelsel van et land. Et kump oet ene van de grötste waterbronnen van Latiens-Amerika. Andere grote rivieren zint de Karoní en de Apure.

Venezuela is noabers met Kolombia in et westen, Guyana op et oosten en Brazilië op et zuden. Oet de kuste ligt Karibische eilanden as Trinidad en Tobago, Grenada, Kurasau, Aruba en de Benedenwindse Eilanden. Venezuela hef et in et mot met Guyana oaver vuural et Essequibo-strekke en met Kolombia oaver de Golf van Venezuela.

Klimaat

Venezuela ligt in de tropen, liek op 'n evenaar. Toch zint der wat microklimaten, noargelang et heugteverskil. Op de leegvlakten is et vochtig en hete, met ne duursnee joartemperatuur van 35 °C. Op de gletsjers en hooglanden (de páramos) kump et kwik joarliks neet völle heuger as 8 °C. In et halfdreuge noordwesten reagent et joarliks neet mear as 430 millimeter, terwiel as et in et streumgebeed van de Orinoko in et verre oosten en et Amazonereagenwold in et zuden wal mear as 1000 mm kan wean. Duurgoans is der minder nearslag tusken augustus en april. Et verskil neumt ze nat-hete en dreug-kolde seizoenen.

Et land ligt in veer temperatuurloagen, ofhankelik van de heugte. Iej hebt der tropische, dreuge strekken met dreuge winters en poolachtige toendraklimaten. In de tropenstrekke onder 800 meter heugte is et et hele joar tusken 26 en 28 groad. Tusken 800 en 2000 meter is et tusken de 12 en 25 groad. In disse loage ligget de meeste steaden van Venezuela. Tusken de 2000 en 3000 meter he'j de kolde loage, vuural in de Venezolaanse Andes. Hier he'j eeuwigen snee en vuural gröslanden. Et joargemiddelde kump der neet boaven de 8 groad.

Et heetste ooit emetten in Venezuela was 42 °C in Machiques. Et leegste ooit was −11 °C, op ne onbewoonde stea in de Páramo de Piedras Blancas.

Besköarming van planten en deers

Vuur et land koloniseerd wör, was et grotendeels bedekt met dikke wolden. Venezuela is ene van 17 zoneumde megadiverse landen. Leafgebeden varieert van de Andes in et westen töt et Amazonegebeed in et zuden töt vlakke leeglanden en de karibische kuste in et midden en et streumgebeed van de Orinoko in et oosten. In et noordwesten he'j oetestrekte dreuge stroekgebeden en kustmangrovebossen. Vuural in de nevel- en reagenwolden op de leegvlaktes is der völle verskeidenheid.

Deers van Venezuela zint onder andere de manatee, dreeteenluiaard, tweeteenluiaard, rivierdolfienen en orinokokrokodillen. Dee lesten köant wal 6,6 meter lange worden. In Venezuela huust 1417 vogelsoorten, woervan 48 noargens anders vuurkomt. Vuurname veugel zint 'n ibis, vishavikken, iesveugel en de geloranje Venezolaanse Troepiaal, 'n nationalen vogel. Zoogdeers zint onder mear de grote miegeampetter, jaguar en kapibara, et grötste knaagdeer van de wearld. Mear as de helfte van de veugel- en zoogdeersoorten in Venezuela leavt in et Amazonegebeed op et zuden van de Orinoko.

Skimmelsoorten en päddesteule he'j der ook nen hoop van. Nen onderzeuker hef mear as 3900 soorten eteld, mer et getal is nog neet compleet umdat gelearden der vanoet goat at der wearldwied nog mer 7% van alle skimmels in kaarte bracht zint.

In et nevelwold van Venezuala gröait mear as 25.000 soorten orchideeën. Doarbie zit ook de flor de mayo, de meiblome (Cattleya mossiae), Venezuela's nationale blome. 'n nationalen boom is de araguaney. Op de töppe van de tepuis gröait ook verskeidene vleis- en insektenettende planten, zo as de morsbeker (Heliamphora) en de Brocchinia reducta.

Wat inheemse soorten angeet heurt Venezuala bie de top 20 landen van de wearld. An deersoorten zint 23% van de kroepdeers en 50% van de amfibieën inheems, woeronder ook 'n Trinidaansen gifkikvors.

Ondanks de grote riekdom an deers en planten maakt Venezuela kant wark van de wolden. Ontbossing is een groot probleem, umdat et land der geld an verdeent. Alle joaren wordt zowat 287.000 bunder an bos dalehöwwen. Andere stukke land hebt last van mienbouw, öllieboren en holtkap. Tusken 1990 en 2005 is Venezuela 8,3% van de hele bosbedekking kwieteraakt, zo'n 4,3 miljoen bunder. Et land is der wal achteran egoan. Zo'n 20% töt 33% van et bosland is noe besköarmd. Met ne score van 8,78/10 stund et in 2019 19e van de 172 landen op de Boslandbesköarmingsindex. Et biosfeerreservaat van et land is deel van een Wearldnetwoark van Biosfeerreservaten en vief wetlands stoat eregistreerd bie de Ramsarkonventie. In 2003 völ 70% van et land onder natuurbesköarmingsbehear, verdeeld oaver 200 besköarmde gebeden en 43 nationale parken. In et depe zuden is der een reservaat vuur de Yanomamistammen. Et gebeed met 82.880 kilometer in et veerkant en boeren, mienbouwers en gin enkel andere neet-Yanomami mag der zik vestigen.

Venezuela hef as ene van de weinige landen ginnen INDC (vuurnemmens vuur oetstootgassen) anedreagen vuur COP21. Völle ekosystemen stoat te book as bedreigd, vuural et dreuge wold in et noorden en de koraalriffen oet de kuste.

Geldzaken

Venezuela hef nationaliseerde en vrieje bedrieve. Et meeste geld, een-doarde van et BBP, kump binnen oet et winnen van öllie. Zowat 80% van 'n oetvoor is ook öllie of öllie-verwante zaken. Et duursnee joarloon was ongevear €14.500 in et joar, woermet as et land 109es in de wearld steet. Öllie oet Venezuela kost et minst umdat der nen besten plear subsidie oaverhen zit. De andere tweedarde van de ekonomie van Venezua wördt edreagen duur zelfstandige ondernemmers en öare bedriewe.

Venezuela mut et vuur een groot deel hebben van remissies: geld wat in et boetenland verdeend wördt, mer dan wierumme steurd noar familie.

De Centrale Banke van Venezuela geet der oawer wat der met de Venezolaanse Bolivar gebuurt, de nationale munte. 'n Direkteur der van zit ook as ofveardigden in et Internationaal Monetear Fonds. Volgens 'n konservatieven Amerikaanse denktank The Heritage Foundation hef Venezuela de minste grondbezitrechten van de wearld. Ze skoort mer ne 5,0 op ne skoale van 100. Ontegening zonder a'j der wat vuur wierkriegnt, kump nog wal es vuur.

In 2011 had Venezuela mear as 60% van de internationale reserves in gold, acht moal zovölle as duursnee in disse strekke. Et meeste doarvan lea in Londen. Op 25 november 2011 köm de eerste lichting goldstaven met ne wearde van 11 miljard dollar wierumme noar Caracas. Domoalig president Chávez meanen, et was nen soevereinen trad woermet as de reserves van et land veilig warren tegen as der donderieje in de VS of Europa oetbreuk. Mer de regearing dreeien der de centen rap duur en in 2013 mossen ze de dollars wat stoatsbedrieve nog hadden liggen der biej leggen um de internationale markt geröste te stellen.

Van et BBP in 2006 köm 17% oet de maakindustrie. Venezuela is producent en oetvoorder van zwoare industrieproducten as stoal, aluminium en cement. Et produceren gebuurt met name rond Ciudad Guayana, kort biej de Guri-dam, ene van de grötste van de wearld den as dree veerde deel van et elektrisch van et land opwekt. Andere vuurname fabrieken maakt elektronika en auto's, mer ook drinken en ettenswoar. Landbouw in Venezuela leavert 3% van et BBP, 10% kump oet arbeid. In de meeste soorten landbouw kan et land neet zelf de bokse opholden.

Seed at der vuurin de 20e eeuw öllie evunden wör, is Venezuela ene van de grötste öllie-oetvoorders van de wearld. Et land is ene van de stichters van OPEC. Woeras et earder vuural landbouwzaken oetvoren, wör öllie al rap de vuurnaamste bronne van inkomsten. In de joaren '80 bleven öllieboorders zitten met oaverskotten noa de ölliekrises van de joaren '70, woerduur et land in nen depen ekonomischen krisis terechte köm. In 1996 har et land te maken met ne inflatie van 100%. Doarnöast kreeg et land um de oren duur nen machtigen bankenkrisis in 1994.

Do as de öllieprieze wier wat bietreuken noa 2001 gung et Venezuela wier wat better. Doarduur was der ook wier wat mear skoef vuur 'n doem vuur sociale oetgaven. Met programma's as de Bolivariaanse Missies was Venezuela good gangs, met name binnen de verpleging, et onderwies en tegen oarmode. Völle van de sociale plannen van Chávez en ziene regearing lönden op de Millennium Ontwikkelingsdoelen: acht doelen woeras Venezuela en 188 andere landen de handtekening onder zatten in september van 2000. Wo haalboar of de Bolivariaanse Missies warren wördt nog wal es betwiefeld, umdat de stoat neet zunig genog ummesprung met centen vuur gemeenskoppelike woarken en umdat Regearing-Chávez niks opspoaren vuur at et es 'n moal wat minder mocht goan. Vanof 2010 kreeg et land dus wier te maken met ne toname in oarmode en ekonomische problemen. In 2003 stellen de Regearing-Chávez ook muntbehearsing in, umdat de munte duur kapitaalvlucht minder weard wör. Doarduur köm der ne handel in dollars op gang. In de noasleep van de wearldwiede financiële crisis van 2009 wör ook Venezuela wier met umdale trökken. De regearing köm noar boeten met skimmige bewiezen dat et land de ondervoding halveerd har (ene van de Millennium Ontwikkelingsdoelen), terwiel at der links en rechts tekort an etten was en de ondervoding dudelik in de heugte gung.

Vuurin 2013 dreeiden Venezuela de wearde van de munte umdale vanweage gröaiende tekorten in et land. De tekorten warren en zint nog aait te vernemmen in dagelikse dinge as wc-papier, melk en mel. Umdat de tekorten zo hoge opleupen besleut et land ne wc-papierfabriek te bezetten en andere industrieën te nationaliseren, zo as de verdeling van etten. Venezuela's obligatiebeoordeling is ook verskeidene moalen onderoet egoan noa mislukte besloeten van Nicolás Maduro. In 2016 stegen de kostpriezen in Venezuela met 800%, terwiel as de ekonomie met 18,6% slunk. Et resultaat was ne ekonomische inzinking. De meeste obligatiebeoordelaars meanen in 2017 at Venezuela der neet best vuur stund. Vuur 2018 wör ne inflatie van 1.000.000 procent verwocht, te vergelieken met Duutsland in 1923 en Zimbabwe achterin de jåren 2000 - 2010.

Toerisme

In de leste poar dozien joaren is et toerisme beheurlik an etrökken. Venezuela steet der um bekend dat et op ne gunstige stea ligt en völle verskeidenheid an natuur, planten, deers, landskoppen en kultuur te beden hef. Ene van de vuurnaamste toeristentrekkers is Isla Margarita (Margrieteneiland). Et weagennet is der good, der zint gode stranden geschikt vuur watersport, et hef kastelen, forten en koarken um te bezeuken. Doarnöast is de eilandkettene Los Roques Achipelago ne geleefde stea um hen te goan. Ook doar gef et helderwitte stranden en et nationale park Morrocoy.

Nationaal Park Canaima is met 30.000 kilometer in et veerkant et op vief noa grötste natuurpark van de wearld. Et vörmt de grenze met Guyana en Brazilië. Et hef nen hoop steile klippen en watervallen (met doarbie ook de Waterval van de Engelen, de heugste van de wearld met 1002 meter).

De meeste toeristen komt noar den deelstoat Mérida, umdat der good wat hotels zint. Nit bloots in de lieknamige heuvdstad, mer ook duur de hele stoat hen. In de stad Mérida zit oook de längste en heugste kabelbane van de wearld, richting de Pico Espejo met ne heugte van 4765 meter.

Tekörten

Noa at Venezuela onder Hugo Chávez met de priezen begun te knooien en andere beperkingen instellen, hef et land te maken met tekörten op allerhande gebeed. Onder Nicolás Maduro wör dat nog slimmer, duurdat et land de invoor van Amerikaanse dollars tegengung.

Et land hef te weinig van allerhande dagelikse zaken, zo as melk, vleis, koffie, ries, baköllie, mel, botter en andere basisbehooftes as wc-papier, perseunlike verzörgingsprodukte en medicienen. Venezolanen mut op zeuk noar etten, mangs uren in de riege stoan of honger lieden. Oet een onderzeuk van meardere universiteiten bleek at in 2016 allene al 75% van de Venezolanen in duursnee 8,6 kilo was ofevöllen duur honger. Meart 2017 kregen wat strekken der ook nog gastekörten bie.

Petröllie en andere grondstoffen

Venezuela zit op de grötste öllievuurroad van de wearld en de op zeuven noa grötste gasbelle van de wearld. In 2010 wör der nog es 40,4% roewen öllie evunden, woermet as Venezuela Saoedi-Arabië vuurbie steeg as grötste öllieland. De grötste vuurroaden zitt rond et Mear van Maracaibo, 'n Venezolaansken Golf en et streumgebeed van de Orinoco (Oost-Venezuela). Nöast dissen groten vuurroad hef Venezuela nog mear biezundere öllievuurroaden. Disse zint extra roew, zitt vol met bitumen of bestoat oet tearzand. Wat et elektrisch angeet mut Venezuela et hebben van waterkracht. De Guri-dam is ene van de grötste krachtopwekkers van de wearld.

Vuurin de 20e eeuwe warren heel wat Amerikaanse ölliebedrieve drok op Venezuela. Ze probeerden eerst vuural öllierechten op te kopen. In 1943 bedachten ne nieje regearing ne half-um-halfoplössing um de opbrengsten te verdelen tusken de ölliebedrieve en de regearing. In 1960 hulp minister Juan Pablo Pérez Alfonso de OPEC in de bene, et samenwoarkingsverbond van öllielanden.

In 1973 besleut Venezuela dat de hele öllieindustrie nationaliseerd worden zol vanof 1 januoari 1976. Petróleos de Venezuela (PDVSA) gung vanof den tied oaver een antal öllieholdings. In de joaren doarnoa was Venezuela drok gangs um der in Europa en de VS met langs de duren te goan. In de joaren '90 woarken PDVSA zik mear lös van de regearing en maken ne apertura (ne opening) woermet de dure wier lösgung vuur boetenlandse investeringen. Onder Hugo Chávez kömmen doar wier beperkingen op. PDVSA was nen drievenden kracht achter de nationale stakingen van december 2002 töt februari 2003. Noa den streik wörden zowat 40% van alle metwoarkers der achterhen edoan. Rond de 18.000 leu kömmen bie de dure te zitten.

Leu

Venezuela is ene van de meest versteadelikte landen van Latiens Amerika. De meeste Venezolanen (93% van de bevolking) wont in noordelike steaden. Vuural in de heuvdstad Caracas, wat ook metene de grötste stad is. 73% wont minder as 100 kilometer van de kuste. Mear as de helfte van Venezuela lig bezuden de Orinoko, mer neet mear as 5% van de leu wont doar. De grötste stad onder de Orinoko is Guayana Stad, den as de op vief noa drokste stad is. Andere vuurname steaden zint Barquisimeto, Valencia, Maracay, Maracaibo, Barcelona-Puerto La Cruz, Mérida en San Cristóbal.

In 2022 wonnen der 28.199.867 leu. Oet een onderzeuk oet 2014 van de Centrale Universiteit van Venezuela bleek at 1,5 miljoen Venezolanen (tusken de 4 en 6% van de hele bevolking) vort is etrökken seed 1999.

Volker

Venezolanen hebt oeteenlopende vuurolden. Noar skatting de meeste leu zint pardo, ofstammelingen van meardere volker. Toen as in ne telling van 2011 de term pardo vorteloaten wör, keuzen de meesten moreno of blank (51,6% en 43,6%). Iets mear as de helfte van de leu neumen zik moreno, wat in Spaansk Amerika zovölle bedudt as 'donker' of 'broen', wat steet tegenoaver een lechter vel.

Minderheden in Venezuela komt vuural oet Afrika of zint inheemse volker, 2,8% neumt zikzelf zwart en 0,7% afrodescendiente (Afrikaansen ofstammeling). 2,6% zea at ze inheems warren en 1,2% keus 'ander ras'.

Van de inheemsen zint 58% Wayúu, 7% Warao, 5% Kariña, 4% Pemón, 3% Piaroa, 3% Jivi, 3% Añu, 3% Cumanágoto, 2% Yukpa, 2% Chaima and 1% Yanomami; de rest van de 9% zint van andere inheemse stammen.

Oet DNA-onderzeuk van de Universiteit van Brasília bleek in 2008 at 60,6% van de Venezolanen Europees is, 23% is Inheems en 16,3% is Afrikaans.

In de tied van de kolonisatie töt en en noa 'n Tweeden Wearldoorlog kömmen völle leu oaver vanof de Kanarische Eilanden en (met name Galicië en Asturië in) Spanje. Dee brachen öare koktradities met en dat is nog altied te vernemmen in de Venezolaanse kokkerieje. Zelfs zo slim dat et land nog wal es et 8ste Kanarische Eiland eneumd wördt. Do as et öllieboren anvung begin 20e eeuwe, kömmen der nen hoop bedrieve oet de Verenigde Stoaten. Dee nömmen öar egene woarkvolk met. Tiedens en noa 'n oorlog kömmen der wier grote koppels volk vanoet andere delen van de Europa, et Midden-Oosten en China. Venezuela har der ook zelf de dure vuur lösezat met speciale immigratieprogramma's. Vanoet Europa kömmen ze biej de miljoenen, vuural kort noa 'n oorlog. Do as 'n öllie wat begun op te smieten in de zeuventiger joaren treuk dat völle volk vanoet Ekwador, Kolombia en de Dominikaanse Republiek an.

Al dee niejkommers warren neet onverdeeld welkom. Heel wat Venezolanen meanen, al dee boetenmaarksen treuken de inkommens umdale. Onderwiel gung de regearing grif voort-an met volk anhalen vanoet Oost-Europa, umdat ze verlet hadden van machinebouwers. Ook vanoet Kolombia, et Midden-Oosten en Haïti bleven ze kommen.

Volgens een Wearldvluchtelingenonderzeuk van 2008 har Venezuela in 2007 252,200 asielzeukers vanoet Kolombia. In datzelfde joar kömmen der doar nog es 10,600 van biej. Der wont biej skatting zo'n 500.000 töt 1 miljoen illegalen in Venezuela.

Et totale antal Inheemsen wördt eskatt op 500.000 leu (2,8% van et totaal), verdeeld oaver 40 volker. Dree Venezolaanse volker wilt niks met de boetenwearld te maken hebben en leavt ofezunderd in et wold. De grondwet hef der oge vuur at der zovölle verskeidene volker, kulturen en sproaken zint. Der steet een speciaal heuvdstukke in vuur de rechten van de Inheemsen. Vanof 1999 is der ook ruumte dat ze magt metkuiern in de regearing. De meeste Inheemsen wont in acht deelstoaten langs de grenze met Brazilië, Guyana en Kolombia. De grötste volker zint de Wayuu in et westen, de Warao in et oosten, de Janomami in et zuden en de Pemon in et zuudoosten.

Sproaken

De meeste inwonners van Venezuela zint eentalig Spaans. Toch wordt der nog nen helen hoop sproaken mear esprökken. Nöast et Spaans zint der mear as dartig inheemse sproaken openömmen in de grondwet. Doar zint onder mear Wayuu, Warao, Pemón, en nog völle mear bie. De inheemse leu magt dee ook officieel en ambtelik gebroeken. De meeste van disse sproaken hebt mer weinig sprekkers. Minder as 1% van de bevolking kuiert wat anders as Spaans. De grötste inheemse sproake is et Wayuu met 170.000 sprekkers.

Immigranten sprekt nöast Spaans mangs ook nog de egene sproake, zo as Chinees (400.000), Portugees (254.000) en Italiaans (200.000). Libanese en Syrische gemeenskoppen op Isla de Margarita, Maracaibo, Punto Fijo, Puerto la Cruz, El Tigre, Maracay en Caracas kuiert ook nog Arabisch. Völle leu köant ook nog Portugees as tweede sproake umdat et land kortbiej Brazilië lig. Duuts kump ook nog vuur onder intrekkers vanof dee kante. In Colonia Tovar kuiert ze een Allemannisch dialekt wat ze Alemán coloniero neumt.

De meeste leu leart ook Engels op skole. Völle professionals, wetenskoppers en leu oet heugere kringen köant et, ook deels duurdat der völle boetenlandse bedrieve vuur 'n öllie kömmen. In zudelike steaden as El Callao is Engels de heuvdsproake, wat ook te heuren is in volksmuziek en calypso oet dee strekke. Et Engels köm met Trinidadianen en andere Brits West-Indische intrekkers met. Ne kleine koppel leu in El Callao en Paria kuiert Antilliaans Kreool. Op privéskolen kö'j ook Italiaans learen. Andere anzeenlike sprekkersgroepen kuiert Baskisch en Galicisch.

Geleuf

Biej ne telling van 2011 zea 88% van de leu Kristelik te wean, vuural Rooms-Katholiek (71%). De andere 17% warren Protestants en dan vuural Evangelisch (in Middenamerika wordt Protestanten wal vaker 'evangélicos' eneumd). 8% van de Venezolanen doot noargens wat an. Zowat 3% van de inwonners hank een ander geleuf an. 1% doarvan doot an Santeria.

Der zint wat kleine köppelkes Moslims, Druze, Boeddhisten en Jödden. De iets mear as 100.000 Moslims hebt vake vuurolden in Libanon of Syrië en wont biej mekoar in 'n stoat Nueva Esparta, Punto Fijo en rond Caracas. Met 60.000 man stoark wont in Venezuela de grötste groep Druzen boeten et Midden-Oosten. Ook dee komt vuurnamelik van vroger oet oet Libanon en Syrië. Mear as 52.000 leu zint Boeddhist. Dat zint dan vuurnamelik noakommelingen vanoet China, Japan en Korea.

De Jödske gemeenskop löp de leste joaren terugge, vuural duur ekonomische onzekerheid en gröaiende jöddenhaat. In 1999 wonnen der nog 22.000, in 2015 warren der nog minder as 7000 van oaver.

Gezondheid en verpleging

Venezuela hef een landsbreed zorgstelsel. De hudige regearing hef een programma in de bene hulpen um mear leu te verplegen, wat bekend steet as de Misión Barrio Adentro. Of et helemoal van de grond kump zint de meningen oaver verdeeld. In 2014 stunden zowat 80% van alle Barrio Adentro-pöste löag.

Kinderstöarfte stund op 19 stoarfgevallen op 1000 geboortes in 2014, wat leger was as andere Zuud-Amerikaanse landen. Biej vergeliek: in de VS was et 6/1000 in 2013. Van de kinder hadden 17% te weinig te etten. De heugste antallen doarvan warren in de deelstoaten Delta Amacuro en Amazonas. Volgens de Verenigde Naties wonnen 32% van de Venezolanen in versmearde umgewingen, vuural op 'n boer. Et land had te maken met zeektes as difterie, pest, malaria, tyfus, gelle koortsen, kolere en hepatitis A en B. Zowat 30% van de volwassenen was te dikke.

Venezuela hef 150 waterzuveringen. Van de bevolking hef 13% gin togang töt zuver drinkwater, al wördt der ezegd at dat heanig an better wördt.

Tiedens de ekonomische crisis onder President Maduro mosten dokters en verplegers mangs verölderde behandelingen oetvoeren op patiënten.