Nedersaksisch K

Hier stoat woorden die of in 't Nedersaksisch mit K begunt oet 't Nedersaksisch woordenboek. De woorden bint underverdield op alfabetische volgorde van 't Nederlaandse woord.

Kaars

• Nederlands: kaars

• Achterhooks: keerse of keers
• Drèents: ...
• Grönnegs:
  • keers
  • keerze (VEK)
  • t leventege licht (symbolisch)
• Sallaans: keerse
• Stellingwarfs: keerse, keerze
• Tweants: kearse of kearze
• Urkers: ...
• Veluws:
  • keers(e)
  • käärse (Wezep, Attem)
  • kese (Attem, Nunspeet, Vaossen)

Kaas

• Nederlands: kaas

• Achterhooks: keze
• Drèents: keze of kees
• Grunnegs: keze of kees
• Sallaans: keze
• Stellingwarfs: keze
• Tweants:
  • keze
  • kieze (Eanters, sprek oet kiejəzə)
• Urkers: keaze
• Veluws:
  • kees, keze
  • keis, keize
  • kèès, kèze
  • kaos (Harskamp)

Kabeljauw

• Nederlands: kabeljauw

• Achterhooks: ...
• Drèents: ...
• Grönnegs:
  • dörsk(e)
  • kabbeljou (verhollaandst)
• Sallaans: ...
• Stellingwarfs: ...
• Tweants: ...
• Urkers: ...
• Veluws: kabbeljouw

Kalf krijgen

• Nederlands: kalf krijgen

• Achterhooks: melk wodden

Kanaal

• Nederlands: kanaal

• Achterhooks: graven
• Drèents:
  • kenaol
  • vaort
• Grönnegs:
  • daip
  • knoal
  • ploemp (broekt ien bieveurbeeld "ien de ploemp rieden")
• Sallaans:
  • knaal
• Tweants:
  • k(a)naal
  • graawn, greawn

Karnemelk

• Nederlands: karnemelk

• Achterhooks: ...
• Drèents: ...
• Grönnegs: zoepen
• Sallaans:
  • kannemelk (want de R heur ie nie)
  • ka(r)nnmelk
• Stellingwarfs: ...
• Tweants:
  • karnemeelk, kärne~, kaarne~, koarne~
• Urkers: ...
• Veluws:
  • kar(r)emelk (Putten)
  • kannemelk (Nunspeet)

Karnemelkse pap

• Nederlands: karnemelkse pap

• Achterhooks: ...
• Drèents: ...
• Grönnegs: zoepenbrij
• Sallaans: ...
• Stellingwarfs: ...
• Tweants: briej
• Urkers: ...
• Veluws: kar(r)emelkse/kannemelkse pap

Kerk

• Nederlands: kerk

• Achterhooks: karke
• Drèents:
  • kerk (MD, ZOZ, mit rekking in Noord-Drenthe)
  • kaarke (ZWN)
  • kark (ZOZ)
  • kerke (ZOV, ok mit rekking)
  • karke (ZWZ [uutspraok daor ok karreke], MD, ZOV)
• Grönnegs:
  • kèrk(e)
  • kìrk(e)
• Oostfreisk:
  • kìrke (Reiderland)
  • kaarke
• Sallaans: karke
• Stellingwarfs: karke
• Tweants:
  • kark(e)
  • keark(e)
  • kaark(e)
  • koarke (Riesns)
  • kaaike (Vreeznvens)
• Sallaans: karke, kärke
• Urkers: kark
• Veluws:
  • kark(e)
  • kaark(e)
  • kärke

Kerst

• Nederlands: kerst(mis)

• Achterhoeks:
  • ka(r)s
  • ka(r)smis (katholieken)
  • ka(r)sfeest (protestanten)
• Drèents:
  • kaarst
  • karst
• Grönnegs:
  • midwinter
  • kìrst(tied)
  • joul
  • karst(tied) (Westerwôlds)
• Oostfreisk:
  • wiehnachten
• Sallaans: ka(r)st
• Stellingwarfs:
  • kastdaegen
  • kastfeest
  • kastmis
  • kast
• Tweants
  • kas
  • Kasfees
  • Mirreweenter
• Urkers: ...
• Veluws*:
  • ka(a)rst
  • kars, kas
  • kärs(t), käs (veural Oost-Veluws)

Keuken

• Nederlands: keuken

• Achterhooks: kökken
• Drèents: ...
• Grönnegs:
  • keuk(en)
• Sallaans: kökkn
• Stellingwarfs: ...
• Tweants: kökn(e)
• Urkers: ...
• Veluws:
  • keuken
  • köken (Epe)
  • hilt (Elspeet)

Kiespijn

• Nederlands: kiespijn

• Grönnegs: koeskèllen

• Sallaans: koeznpiene

Kijken

• Nederlands: kijken

• Achterhooks:
  • kiekn
  • gloepn (voel kiekn)
• Grönnegs:
  • kieken
  • schaauwen (bekijken)
  • grensken/grìnsken (grimmig kijken)
  • gloepen (kwoad of nijschiereg ~; bv. deur n gatje ~)
  • stoenen (stug kijken)
  • loeren (aandochteg, nijschiereg of kwoad aankieken, voak negatief; bv. "op n terrasje mìnsken loeren" of "dij vraauw zit mie aal aan te loeren")
• Tweants:
  • kiekn
  • gloepn (nl. staren)
  • glouwn (hellig ankiekn, vgl. Engels: to glower
  • gaapn (onnozel kiekn)

Kikker

• Nederlands:
  • kikker
  • kikvors

• Achterhooks: ...
• Drèents: kikker(d)
• Grönnegs:
  • kikker
  • aalbert
  • pog
  • vors
• Oostfreisk:
  • frötske
  • hoppetoets (Platduutske skriefwies: Hoppetutz)
  • pog(ge), poede (Platduutske skriefwies: Pudde)
• Sallaans: kikkert
• Stellingwarfs:
  • kikker
  • podde
• Tweants:
  • kikvo(r)s
  • kikker
• Urkers: ...
• Veluws:
  • kikker(d)
  • kikvors

Kind

• Nederlands: kind

• Achterhooks:
  • kind (meervoud kinder)
  • blaag
  • kleinen
• Drèents:
  • kiend
  • kind
  • jonk
• Grönnegs:
  • kind (mv. kinder)
  • kiend (WEK, HGL; mv. kiender),
  • grom
  • kwoajong (allend bie jongen, ol kirrels zeggen voak Dou ik n kwoajong was... = toen ik kind (klein) was)
  • jong (voak broekt ien meervold veur n groep)
  • lutje/leutje (voak broekt ien meervold veur n groep)
• Sallaans: ...
• Stellingwarfs: kiend (meervoold: kiender)
• Tweants:
  • keend (mearvoold: keender)
  • wich (Riesns en Eanters, mearvoold: wichter(e))
  • kleainn (baby)
• Urkers: keend (meervold: kiengeren)
• Veluws:
  • ki(e)nd (meervoud: ki(e)nders of ki(e)nder)
  • keend (Doospiek, meervold: keenders)
  • kingd (Bunsjoten, meervoud: kingderen)

Kip

• Nederlands: kip

• Achterhooks:
  • huunder
  • tuut
• Drèents:
  • hen(ne)
  • hin
  • kiepe
  • kippe
  • tuut
• Grönnegs:
  • hìn (meervold: hounder)
  • kuken (HGL; t Nederlaandse kuiken is den piek)
  • rèbbe
  • tude (VEK)
  • tuut
• Sallaands:
  • kippe
  • kiepe
  • hoen
• Stellingwarfs: kiepe
• Tweants:
  • hoon
  • kippe
  • hen(ne)
  • tute
• Urkers: in
• Veluws:
  • kiep(e)
  • kip(pe)
  • kepe (Doornspiek)
  • hen(ne)*

Kleermaker

• Nederlands: kleermaker
• Achterhooks: snieder (lange ie)
• Grönnegs: snieder (körte ie)

Kletsen (praten)

• Nederlands:
  • kletsen
  • roddelen (vaak alleen gebruikt als het over andere mensen gaat, vaak negatief)

• Achterhooks:
  • knibbelen (Zutfent/Lochem)
  • hekkebekken (Gossel)
  • eksteren (Reurle)
  • praggelen (old)
  • zanken (old)
  • prangen (old)
  • egelen (Vodden)
• Drèents: ...
• Grönnegs:
  • kwedeln
  • reuteln/röddeln
  • proatjen
• Oostfreisk: proatjen (Platduutske skriefwies: prootjen)
• Sallaans:
  • proatn
  • roateln
• Stellingwarfs: ...
• Tweants:
  • kwaakn (vake van vrouwleu)
  • luln
  • beköjern
  • roddeln
  • röateln

• Urkers: ...
• Veluws:
  • kletsen
  • praoten
  • lullen
  • roddelen

Kletspraat

• Nederlands:
  • kletspraat

• Grunnegs:
  • kulkouk
  • kulloazie
  • kwakkerij
• Tweants:
  • gelul
  • lulderieje
  • genöal
• Veluws:
  • lulderieje (Nunspeet)
  • bakerprötien (Epe)

Klokhuis (vrucht)

• Nederlands: klokhuis

• Achterhooks:
  • kroaze
  • kreuze
• Drèents: ...
• Grönnegs:
  • (appel)keern
• Sallaans: ...
• Stellingwarfs: ...
• Tweants: ...
• Urkers: ...
• Veluws:
  • klokhuus
  • kreuze (Oost-Veluws)
  • knoest(e) (Apeldoorne, Ugchelen)
  • kneuze (Apeldoorne)

Klomp

• Nederlands: klomp

• Achterhooks:
  • kloompe, mv klumpe, klompen, vkw klumpken
  • peppel (leterlik: populier), mv peppels
• Drèents: klomp(e)
• Grönnegs:
  • holske
  • (holt)klombe (VEK)
  • (ho(o)lt)klumpe (WEK, WEV)
  • (holt)klomp (overg)
• Oostfreisk:
  • kloemp (Platduutske skriefwies Klump)
• Sallaans: ...
• Stellingwarfs: klompe
• Tweants: kloomp, pöppel / peppel
• Urkers: ...
• Veluws: klomp(e)

Knie

• Nederlands: knie

• Achterhooks: knee, mv knene, verkleinwoord kneken, kneetje
• Sallaans:
  • knie (mv.: knien(e))
• Tweants:
  • knee, mv. knene
  • knei (Eanters)

Knoflook

• Nederlands: knoflook

• Achterhooks: ...
• Drèents: ...
• Grönnegs: witlook
• Sallaans: ...
• Stellingwarfs: ...
• Tweants: ...
• Urkers: ...
• Veluws: knoflook

Knoop (aan kleding)

• Nederlands: knoop

• Achterhooks: knoop, mv kneupe, vkw kneupken
• Grönnegs: knoop, knobe (VEK)
• Sallaans: knoop(e), vkw kneupie
• Tweants: knoop
• Veluws: knoop, knope

Knoop (in touw enz.)

• Nederlands: knoop

• Achterhooks: knuppe
• Grönnegs: knup(pen), knubbe (VEK)
• Sallaans: knuppe
• Tweants: knup
• Veluws: knup(pe)

Koe

• Achterhooks: koo (meervold: beeste)
• Drèents:
  • beest, beist, biest
    • biestevleis = vleis van de koe (ZWZ)
  • koe (meervold: koenen), ko, koou
• Grunnegs:
  • kou (meervold: koien of kijen)
  • boekou
  • baist (ollerwets)
• Oostfreisk:
  • kou (Krummhörn, Borkum)
  • kjou (Reiderland)
  • keuw (rest van Oostfreisland)
    • Meertel: keien
    • Platduutske skriefwies: Ko
• Sallaans: koe
  • Vechtdals: koe (mv.: koen(e))
• Stellingwarfs: koe (meervold: koenen)
• Tweants:
  • koo (mearvoold: beeste)
  • kau, kou (Eanters, Vjens)
• Urkers: koe
• Veluws:
  • koe (meervoud: koen(en))
  • ko (meervoud: konen)
  • koeie (Elspeet, meervoud: koenen)
  • kuusje(n)

Koelkast

• Nederlands:
  • koelkast
  • ijskast

• Achterhooks: ieskaste
• Drèents: ...
• Grönnegs: koeling
• Sallaans: ...
• Stellingwarfs: ...
• Tweants: ...
• Urkers: ...
• Veluws:
  • koelkast(e)
  • ieskast(e)

Konijn

• Nederlands: konijn

• Achterhooks: knien(tjen/ken), mv kniene
• Drèents: knien
• Grunnegs: knien(e), kanien(e)
• Sallaans: knien (sprekt uut: knîê)
• Stellingwarfs: knien(e)
• Tweants: knien
• Urkers: ...
• Veluws:
  • knien(e)
  • kni(e)nde (Nunspeet)
  • kneune (Doospiek)
  • kning (Bunsjoten)

Koolraap

• Nederlands: koolraap

• Achterhooks: ...
• Drèents: ...
• Grönnegs: steekruif
• Sallaans: ...
• Stellingwarfs: ...
• Tweants: ...
• Urkers: ...
• Veluws: koolraap, -raop, -rääp

Kopen

• Nederlands:
  • kopen

• Achterhooks:
  • kopen
  • zich halen
• Drèents: ...
• Grönnegs:
  • kopen
    • vrouger as OVT: koften/köften en VT heb koft/köft, nou kocht
  • toustellen (aanschaffen)
• Sallaans: ...
• Stellingwarfs: ...
• Tweants:
  • haaln
  • koopn
    • vroger in Riesn zelfde as in Grönn: hebbe kof, vandaag n dag koch
  • anskafn
• Urkers: ...
• Veluws: kopen

Kort (v.e. weg)

• Nederlands: kort

• Achterhooks: richt (meesttieds in vergrotende trap gebroekt: den weg is völle richter: die weg is korter, dat is een binnendoorweg)
• Grönnegs:
  • richt (ook bie direct ien bv. t Nederlaandse recht voor zijn raap)
  • kört
• Sallaans: kört
• Tweants:
  • richt ("Det is de richtste weg")
• Veluws: rich(t) (zo rie-j 't richst)

Kraakbeen

• Nederlands:
  • kraakbeen

• Achterhooks: knapbot
• Drèents: ...
• Grönnegs:
  • knirzel/krizzel
  • knaster
• Sallaans: ...
• Stellingwarfs: ...
• Tweants:
  • knars, knärs
• Urkers: ...
• Veluws: kraak-, kraok-, krääkbeen

Kracht

• Nederlands: kracht

• Achterhooks: ...
• Drèents: ...
• Grönnegs:
  • kracht (Oldgrönnegs: kraeft)
  • forsie (van t Fraanse/Engelse force)
• Oostfreisk:
  • kracht
  • fors (van t Fraanse/Engelse force)
• Sallaans: ...
• Stellingwarfs: ...
• Tweants: krach(t)
• Urkers: ...
• Veluws: krach(t)

Kraken

• Nederlands:
  • kraken (werkwoord)
  • knarsen (sterker dan kraken)

• Achterhooks:
  • kroak(e)n
  • kraak(e)n
• Drèents:
  • kraeken
  • kraken
  • kraoken
• Grönnegs: krakken
• Sallaans: kraakn, krakn
• Stellingwarfs: kraeken
• Tweants:
  • kroakn
  • kraakn
• Urkers: ...
• Veluws:
  • kraken
  • kräken
  • kraoken

Kroeg

• Nederlands:
  • kroeg
  • café
  • bar
  • tent (informeel)

• Grönnegs:
  • kroug
  • kniepe (OLD)

Kreuken

• Nederlands:
  • kreuken
  • kreukelen (spreektaal)

• Grönnegs:
  • kreukeln
  • toestern (= in de war brengen)
• Sallaans:
  • Vechtdals: krökkels, krökkeln
• Tweants:
  • 'knöttern (bv. van kleare)
  • foekn, foekern (grote kreukels)

Kruiden

• Nederlands: kruiden

• Achterhooks:
  • kruderieje
  • kruden
• Drèents: ...
• Grönnegs:
  • kruden (bloader zo as basilikum, taim, rozemarrie, enz.)
  • spaiserij (pouders zo as nutmuskoat, kurrypouder, paprikapouder, enz.)
• Sallaans: ...
• Stellingwarfs: kruden
• Tweants: kruu(d)n
• Urkers: ...
• Veluws: krujen, kruden

Kruisbes

• Nederlands: kruisbes

• Achterhooks:
  • kruusbe(a)ze, kruzebe(a)ze
  • stekkebe(a)ze
• Drèents:
  • kriebeze (Ni'jlusen)
  • krudoorn, kruusdoorn
  • kruusbeze, kruzebeze
• Grönnegs: krudoorn
• Sallaans: ...
• Stellingwarfs: kruloorn
• Tweants:
  • kruusbeaze
  • kristebeaze (Riesns)
• Urkers: kreuzebullem
• Veluws:
  • knoepbees
  • stek(k)e(l)beze, -bieze, -bèze
  • stik(ke)bèze (Klanenbeek, Apeldoorne)
  • knoeper(d)
  • klapbees, (Niekark), -bèze (Apeldoorne)
  • knapbees (Niekark)
  • kriestebieze (Elburg)
  • krissebeze (Epe), krissebèze (Apeldoorne)
  • kressebèze (Apeldoorne)

Kruiwagen

• Nederlands: kruiwagen

• Achterhoeks: kruuwagen, kroewagen, schoefkoare
• Drèents:
  • krulekaore, krullekaor, kruulkaor
  • krulewagen
  • haandstok
  • schoefkaor
  • törfwagen
  • bakkaor, bakkrooie (hef een rondum dichte bak)
  • heurkaor, heuikniep, heuiknierte (veur heui, mit bak van latwark)
  • melkkaor (platte krulewagen veur 't vervoer van melkbussen en melkspullen)
  • polderkaor (kleine krulewagen mit smalle baand)
  • stien(en)kaor (krulewagen mit hoge, rechtopstaonde achterwand en rechte bomen, veur 't vervoer van stienen)
  • kinderkaor, heerdwagen, polderwagen (krulewagen waor 't jongste kiend in lag tiedens 't wark in 't vene)
  • slagkaor(e), slagkrooie, ploegwagen (was um törf in een slag te zetten)
  • dreugewagen, dreugkrooie (was um dreuge törf te vervoeren)
  • scheepskrooie (was um dreuge törf naor 't schip te brengen)
  • vuurderskrooie (was um dreuge törf naor de törfbult te brengen)
• Grunnegs:
  • koar(e)
  • krooie (WEV)
• Sallaans: kruuwaagn
  • Vechtdals: (kruu)koare, kruuwaagn
• Stellingwarfs:
  • kroje
  • kruie
  • krulewaegen
• Tweants: krujkoar(e), -waag(e), skoefkoare
• Veluws: kruuiwagen of kruwagen

Kus

• Nederlands:
  • kus
  • zoen

• Achterhoeks: smoks
• Drèents: ...
• Grönnegs:
  • smok (ww: smokken)
  • tuutje (ww: tuutjen)
  • doetje (ww: doetjen)
  • doek(i)e (ww: doeken - Stadjeders)
• Oostfreisk: tuutje
• Sallaans: ...
• Stellingwarfs: ...
• Tweants:
  • smok(s)
  • smakkerd (ook gebroekt as ene teegn te vlakte geet: "hee maakn mie nen smakkerd!")
• Urkers: ...
• Veluws: kus, smakkerd

Kussen (voorwerp)

• Nederlands: kussen

• Drèents: kussen
• Grunnegs:
  • kuzzen
  • peul(e) of peel
• Stellingwarfs: kussen
• Urkers:
  • kussem
  • pullum
• Veluws:
  • kussen
  • kusse
  • kussing
  • peluw

Kuiken

• Nederlands: kuiken

• Achterhooks:
  • tieksken
  • kuken
• Drèents: ...
• Grönnegs:
  • piek
  • kuken
• Sallaans: kuukn(tie)
• Stellingwarfs: pik(kie)
• Tweants: kuukn
• Urkers: ...
• Veluws: kuken

Kwikstaart

[disse mal bewarken]

• Achterhooks:
• Drèents: akkermannechie(n), bouwmannechie(n), blikstartie(n), wupstartie(n)
• Grunnegs:
  

• akkermantje, baauwmantje
• baauwmannechie (VEK)

• Sallaands:
  

• akkermannechie(n)
• äkkermännechie(n) (Heino, Wieje, Olst)
• bouwmeestertie(n)
• bouwmeistertie(n) (Ommen)
• bouwmannechie(n)
• ploegmännechie(n) (Dalsen)
• ploegendriever (Nijverdal)
• koevinke (Kampen)
• koewachtertien (Kampen)
• kwikstaart (Hoolten, Raolte, Sibkulo, Stappest)
• kwikstaort (Blokziel, Ni'jlusen)
• kwikstart, kwikstärt
• kwikstarte (Wannepervene)
• kwikstäärt (Daeventer)
• wipstaart (Hoolten)
• wipstart (Nijverdal, Niej-Heeten)
• wipstärt (Kampen)

• Stellingwarfs:
  

• kwikkertien, kwikstart, bi'jevreter
• bouwmannechien (Stienwiek)
• bouwmanchie(n) (Gieteren)

• Tweants:
  

• bouwmeester(ken), bouwmeasterke(n)
• bouwmeisterke (Deepn, Almelo, Riesn)
• bouwmeaisterke (Riesn)
• bouwmenneke(n), bouwmenke
• ploogmenneke (Ambt Dealdn)
• kwikstert
• wipstert
• stertjen (Ambt Dealdn)

• Urkers:
• Veluws:
  

• akkermannetje(n)
• akkermännetjen (Apeldoorne)
• akkermanchien (Emst)
• akkermannechie(n) (Heerde, Oldebroek, Wezep)
• akkermännechie(n) (Attem)
• äkkermännechie(n) (Attem, Heerde, Waopenvelde)
• kwiksta(a)rt
• kwiksteert (Garder, Apeldoorne)
• kwikstaort (Speuld, Harskamp)
• wipstart (Heerde)
• bouwmeistertien (Heerde, Waopenvelde)

De taalwiezers en et woordenbook
Nedersaksische taalwiezers Achterhooks - Drèents - Grunnegs - Oostfreisk - Sallaans - Stellingwarfs - Tweants - Urkers - Veluws achternamen - klankleer en spelling - plaatsnamen - skeeldwöarde - veurnamen - warkwoordsvörms - zinnen Nedersaksisch woordenboek A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z