Nedersaksisch T

Hier stoat woorden die of in 't Nedersaksisch mit T begunt oet 't Nedersaksisch woordenboek. De woorden bint underverdield op alfabetische volgorde van 't Nederlaandse woord.

Taal

[disse mal bewarken]

Achterhooks: taol, spraok
Drèents: taal, taol, tael, spraok(e)
Grunnegs: toal, sproak (symbolies, veul beloaden (positief), netjes, maor voak oldmoods)*
Sallaands: taol, taal, tääl*, spraoke, sprake

Stellingwarfs: tael, spraoke
Tweants: taal, sproak
Urkers: taol, spraak
Veluws: taal, taol, tääl*, spraak, spraoke

Oostfrais: toul (Sass: Taal), sjprouk (Sass: Spraak)

Wikiweurdebook: Spraak - weurdebook, woordherkumste, variaanten

Tak

[disse mal bewarken]

Achterhooks: takke (dikke tak), täkke (dunnere tak(ken))
Drèents:

tak (VK, ZOZ, ZOV, ZWZ)
atak (ZOZ, ZWZ)
takke (VK, ZOV, ZWZ)
toeg (ZOZ)
toege (KvD, MD, VK, ZOZ, ZOV, ZWZ)
toug (KvD, VK, ZOV)

Grunnegs:

braanze (dikke tak)
boog (dikke tak)
toek (dunnere tak)
takke (dunnere tak)
twiek(e) (zeer dunne tak; twijg)

Sallaands: takke

Stellingwarfs:

takke, toeke (dikke tak)
twiege (zeer dunne tak; twijg)

Tweants:

took (dikn tak, neet mear gebroekt)
ries (rijshout) (keump n naamn Riesn van)

Urkers: takke
Veluws:

tak(ke)
twieg(e) (zeer dunne tak; twijg)
zwieg (zeer dunne tak; twijg - Putten)
giespel (zeer dunne tak; twijg - Nunspeet)

Tante

Nederlands: tante

Grönnegs:
- taande/ta(a)nte/tanne/tantie (laifkozend)
- ta(a)n (vòlgd deur n noam, bv. ta(a)n Antje; Antje is mien tante)
Drèents:
- tante (ZWZ: vake rap uutespreuken zunder de -e bi'j namen die begunt mit een klinker: tant' Aaltien)
- Töt in de twintigste eeuw was 't meuie achter de name: Aaltien meuie. Ok wördden d'r me véur de name gebruukt: me Aale, me Geze (ZWZ)
Sallaans:
- meuie
- ta(a)nte
  - Eerder was 't, bv., Jenne-meuie (meuie slöt (ok) op 'n oldtante). Noe zegt luu vake, bv., ta(a)nte Jennie, zo as't Hollaans.
Tweants:
- tante
- meuje (eulderwets, nog wal as skeeldwoard gebroekt)
  - Rechtevoort zegt iederene, net as in t Hollaands, tante en doarnoa n naamn. Vroger zeadn ze eerst n naamn en plakn dr dan meuje. achter: bv. Tante Diene, Dienemeuje
Veluws:
- meu(i)
- meuje
- tante
  - In 't Veluws zegen ze meestentieds eers de naam en plakken daor meu(i) of meuje achter: bv. Tante Jacobje, Jaukjen-meuje

Tarwe

De vorm weite en variaanten daorvan bin de oorspronkelike benamingen veur t graon, tarwe en aofleidingen daorvan bin ontstaon onder invleud van t Nederlaands.

[disse mal bewarken]

Achterhooks: weite
Drèents:
- wait(e), weit(e) (ZOD, ZWZ)
- wa(a)it (KvD)
- tarwe
Grunnegs: waait, waaite*
Sallaands:
- weite
- tärwe (Zwolle)

Stellingwarfs:
- weite
- taarwe, tarwe
Tweants:
Urkers:
Veluws:
- weit(e)
- tarwe
- tärwe (Wezep)
- tarve (Vaossen, Waopenvelde, Ugchelen)

Tegel

Nederlands: tegel

Grönnegs:
- tiggel
- diggel (WEK)
Oostfreisk: tiggel (Pdt: Tichel)
Tweants:
- teggel, tiggel, tichel
- tegel
- tiegel (Eanters)
- tjeggel (vjens)

Telkens

Nederlands:
- telkens
- constant

Achterhooks:
- slagmoals (keer op keer, telkens weer)
- egals
- steurig (deur / vedan) (steeds, altijd maar weer (door))
Drèents:
- aal
- hieltied
Grönnegs:
- aingoal
- aal
Oostfreisk:
- aingoal (Rheiderland, Krumhörn)
- eeingoal
  - Platduutske skriefwies: Eengaal
Sallaans: ...
Stellingwarfs: de hieltied, iederkeer
Tweants:
- too verdan, dom verdan, al verdan, aait verdan
- stöadig
- iederbod (elke keer)
Urkers: ...
Veluws: de heeltied

Terug

Nederlands: terug

Achterhooks: weerumme
Drèents:
- weerumme (ZWZ)
- terogge (ZWZ)
Grönnegs:
- terug, trugge (laange tied; bv. wie binnen noa n joar weer terug)
- weerom (körte tied; bv. hai was nog môr net vot of hai kwam ook al weerom)
- der weer (bv. mien zeun is er der weer van vakantie)
- retoer (ien zulfde stoat as dat er hìn goan is; bv. wie hebben dat pakketje retoer stuurd)
Sallaans:
- terugge, trugge
- (niet veul veurkommnd:) terogge
- weerumme, wearumme
Tweants:
- wierumme
- dr wier (vgl Grönnings: hee is dr wier van vakaansie)
- terugge
- teruw (Oost-Tweante)
Urkers: terogge
Veluws:
- weerum(me), weer
- terug(ge), terogge
- troege (Nunspeet)

Theekan

Nederlands:
- theekan
- theepot
- pot

Achterhooks: theepot
Drèents: ...
Grönnegs:
- trekpot
- teepot
Oostfreisk:
- trekpot (Platduutse skriefwies Treckpott)
Sallaans: ...
Stellingwarfs: ...
Tweants: ...
Urkers: ...
Veluws: theepot

Tijdje

Nederlands: tijdje, poosje
Achterhooks:
- hötjen
- zetjen
- tiedjen
Drèents:
- poos, poze (ZWN, ZWZ), poosie(n)
- raom, raompie(n) (MD, ZWN, ZWZ, ZOZ)
- rekte (MD, VK), rek
- roffel
- ruk, rok (ZWN, ZWZ), rök (ZWZ)
- schoffie(n), schoftie(n)
- steugie(n), stèugie(n)
- teuge, teugie(n) (KVD, MD, ZWN, ZWZ, ZOZ)
- tiedtie(n)
- toer, toere (KVD, ZWZ), toertie(n)
- toerlang (ZOZ, ZOV)
- zet, zettien
Grönnegs:
- zetje
- steutje
- toertje
Sallaans:
- tiedtie(n)
- ('n) zet; zettie(n)
- poze; posie(n)
Stellingwarfs:
- hottien
- poze, posien, possien
- schoft, schoffien
- hottien
Tweants:
- zet(je)n
- tiedjen
Urkers: ...
Veluws:
- poos, poze, poosjen, posien
- hortjen, hortien
- schofjen, schoffien

Toilet

Naost de algemiene benamingen toilet, wc, plee en pot binnen der ok angere namen vuur.

[disse mal bewarken]

Achterhooks: huusken
Drèents: husie(n)
Grunnegs:
Sallaands: pot, huzie(n)
Stellingwarfs: husien, schiethuus
Tweants: huusken, driethoes, gemak, kleanste keamerke
Urkers: uissien

Veluws: :*huusjen (veural West-Veluws)

husien (Oost-Veluws)
huusken (Voorst, Brummen)
drietton(ne)
schijthuus, schijthokke
nummer 100 (Apeldoorne, Wenum-Wiesel)
gemak (Attem)
kammenet (Apeldoorne)
jannetje eenoog (Bunsjoten)
sik(ke)reet (Bunsjoten)

Touw

Nederlands:
- touw
- koord (dun touw)
- draad (dun touw, dunner dan koord)

Achterhooks: ...
Drèents: ...
Grönnegs:
- taauw (aalgemain)
- zeel (dik taauw)
- droad (dun taauw)
Sallaans:
- touw (verklein: töwgie(n))
Stellingwarfs: ...
Tweants: ...
Urkers: ...
Veluws: ...

Trekken

Nederlands: trekken

Achterhooks:
- ropn
Drèents:
- trekken
- roppen (wild/roeg trekken)
- sjorren
Grönnegs:
- teppen
- roppen (hard trekken)
  - verropt = verminkt: Wilm II van Praissen haar n verropte aarm.
Sallaans:
- trekken
- roppen
- sjorren
Stellingwarfs: ...
Tweants:
- trekken
- sleppen
- roppen
- sjorren
- torren
Urkers: ...
Veluws: trekken

Trog

[disse mal bewarken]

Achterhooks: zomp (etten), trogge (drinken)
Drèents: zomp(e), trog(ge) krubbe
Grunnegs:
Sallaands: zomp(e), voerbak, kribbe
Stellingwarfs: trogge, voerbak
Tweants: zoomp

Urkers: voerbak
Veluws:

voerbak, trog(ge)
zeuning, zeunige, zomp (voerbak veur varkens, mar oek algemeen)
zul(le) (voergeul veur koen)

Tjongejonge

Nederlands: Tjongejonge!
Sallaans:
- goddegod, guttegut
Grönnegs:
- God-toe-God!, God-doe-God!
- Man, man, man (veuraal bekend worden deur Ede Staal zien oetsproak: "Man, man, man, wat n boudel!")

Tureluur

[disse mal bewarken]

Achterhooks: turelure, wulpe
Drèents: tutering, tuteling, tureluur, tureluut
Grunnegs:

tuder (Hogelaand)
tuutling (Hogelaand)
tutering (Westerwoolde)
tuutjeder (Oldambt)
tuut
stennel (Oldambt)
kluun
tjaark

Sallaands:

tuterink (KvO, zwärtewäterlaand, Kampen, Zwolle)
ennechien (koosnäämpien)

Stellingwarfs: tutering, robien
Tweants:

tureluur
tuteke (Nijverdal)
tuut (Wierden)
tuutwölp (Almelo)

Urkers:
Veluws: tureluur, turelure, tuterink

De taalwiezers en et woordenbook

Nedersaksische taalwiezers	Achterhooks - Drèents - Grunnegs - Oostfreisk - Sallaans - Stellingwarfs - Tweants - Urkers - Veluws
	achternamen - klankleer en spelling - plaatsnamen - skeeldwöarde - veurnamen - warkwoordsvörms - zinnen
Nedersaksisch woordenboek	A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z