Freeske taaln

Zee Fries vuur aandere betekenissen van t Freesk.

Verspreiding van de Freeske taaln

t Freesk (ok wal: Frees) is ne groep van West-Germaanse taaln dee binn n kontekst van t Neersassies en t Nederfrankies heelmoals ampart is. t Freesk wördt sprökn in Noord-Nederlaand (proveensie Freeslaand) en in wat kleandere heuke van Noordwest-Duutslaand en Grönningn. t Freesk is eignlik nich ne taal, mer valt oet mekaar in dree heel dudelik te oonderscheidn taaln: t Westerlauwers Freesk, t Saterfreesk en t Noordfreesk. t Was logieser west as t Westerlauwers Freesk as Westfreesk was anduud, mer dat doot ze in Nederlaand nich, umdat Westfreesk al noar ne strektaal in Noord-Hollaand verwis.

Indeling

t Freesk kan zo wördn indeeld:

• Noordfreesk
  • Eilaand-Noordfreesk (Ailuner Fresk)
    • Sylters (Sölring)
    • Föhrs en Amrums (Feering-Öömrang)
    • Helgolaands (Halunder Friisk)
  • Vastewal-Noordfreesk
    • Goesharders (Hoorning)
    • Wiedingharders (Wieringhiirder Fräisk)
    • Halligers (biejnoa oetstöarven)
    • Bökingharders (Mooring)
    • Karrharders (biejnoa oetstöarven)
• Oostlauwers Freesk
  • Wangeroogs (oetstöarven roonde 1950)
  • Saterfreesk (Seeltersk)
  • Wurstfreesk (oetstöarven roonde 1700)
  • Schiermönnikoogs (Eilauners; ok vake biej et Westerlauwers Freesk rekkend)
• Westlauwers Freesk
  • Vastelaandsfreesk
    • Kleifreesk (Klaaifrysk)
    • Wooldfreesk en Noordhooks (Wâldfrysk en Noardhoeksk)
    • Zuudwesthooks (Súdwesthoeksk)
  • Eilaandfreesk
    • Hindeloopers (Hylpersk)
    • Oost- en Westerschellings (Aastersk en Skylgersk)
    • Schiermonnikoogs (Skiermûntseagersk)

In de meeste Freeske steedn wördt ne mengtaal met Nederlaandse weurdeschat en Freeske taalprinciepn sprökn, t Stadsfreesk (Stêdsk). t Stellingwarfs en t Grönnings bint duur t Freesk beïnvlood.

Verschillende Freeske weurde

Hieronder wördn n antal weurde in verschillende Freeske taaln en dialektn vergelekn.

Neersassies	Ooldfreesk	Westlauwers Freesk	Helgolaands	Sylters	Föhrs	Mooring	Saterfreesk
vat	fet	fet				tan, feet	Fät
man	mon	man	man	man, karming	maan, karmen	moon, karmen	Mon
moand	monath	moanne	muunt	muun	muun	moune	Mound
wiel, rad	fial, hwel, reth, thial	tsjil, red	rat, wel	weel	wel	fiilj	Jool, Rääd
ander	othar	oar	uur	üder	öler (ööder)	ouder	uur
vief	fif	fiif	fiuw	fif	fiiw	fiiw	fieuw
ons	us	ús	is	üüs	üs	üs	uus
kuken		hinnepyk	sikkelk	hen'k	hen'k	schükling	Suken
keark	tziurke	tsjerke	kark	serk	sark	schörk	Säärke
leggen	ledza	lizze	lai	lii	lei	leede	lääse
peerd	hors	hynder	hings	hingst	hingst	haingst	Hoangst
mes	mes, sax	mes	knüf	knif	knif	knif	Soaks
fiets	-	fyts	rat	weel	wel	fiilj	(Foar-)Rääd

Zee ok

• Westlaauwers Frais - vuur t Freesk in Nederlaand
• Oldfrais - vuur de oolde vörm van t Freesk

Streektaolen in Nederlaand en Vlaanderen

Nedersaksies en Friso-Saksies     Achterhooks · Draents · Gelders-Oaveriessels · Grönnigs · Sallaands · Stellingwarfs · Tweants · Tweants-Groafschops · Urkers · Veluws · Skokkers† Westlaauwers Frais Hindeloopers · Kleifries · Noordhoeks · Oosterskellings · Schiermonnikoogs · Westerskellings · Wooldfries · Zuudwesthoeks Nederfrankies en Friso-Frankies Amelaands · Bildts · Braobaants · Hollaands (Utrechts-Alblasserweerds · Zuud-Hollaands) · Kleverlaands · Limbörgs · Oost-Vlaams · Stadsfries · Westfrais · West-Vlaams · Zais · Zuud-Gelders