Baskisk

Baskisk
Persentazies met Baskiessprekkers in t Baskenlaand
Land	Spanje en Frankryk
Antal spreakers	665.800
Dialekten	vyve: Spanje: Biskajaansk, Gipuzkoaansk, Hoog Navarreesk Fraankriek: Navarreesk-Lapurdyaansk, Zuberoaansk
Språkindeyling	Språkeiland
Skrivt	Latynsk

Baskisk (selv segt de spreakers Euskara, wat se uutsprekt as [eus̺ˈkaɾa]) is de språke van et baskenvolk. Et wördt küerd in et Baskenland, ne streake dee ligt in noordoust Spanje en süydwest Frankryk. Et wördt döär 25,7% van alle basken esprökken in alle deylen van de streake (665.800 van de 2.589.600). 614.000 wount in Spanje, en de oaverige 51.800 wount in Frankryk.

In weatenskappelike verhandelingen oaver de verdeylinge van baskisk in Spanje en Frankryk wörd normaalgesprökken dree olde provincys in Frankryk en veer in Spanje reakend. Modersprekkers wounet in een döärloupend gebeyd, bestånde uut deylen van de spaanske Selvstürende Gemeenskappen van et Baskenland en Navarre en in et westelike deel van et franske département van de Atlantiske Pyreneyen. De baskiske Selvstürende Gemeynskap is ne administratyve eynheyd binnen et tweylandelike etnografiske baskenland, med dår by in de spaanske provinsys Biskaye, Gipuzkoa en Álava, dey beståt as afsünderlike polityk-administratyve streaken.

In disse provinsys en völle deylen van Navarre wount völle etniske basken kort by mekaar. Toch was et Euskara töt seyker an de 90'er jåren van et 20ste jårhunderd sowat totaal vort uut et grötste deyl van Álava, westerlike deylen van Biskaye en et middelste en südelike deyl van Navarre. In süüdwest Frankryk warren Labourd, Leeg Navarre, en Soule de olde baskenprovinsys. Se wörden med een paar streaken meer te houpe maakt töt eyn département in 1790 med den naam Basses-Pyrénées. Dissen naam wör nog töt 1970 gebruukt.

Standaard baskisk

In de 60'er jåren van et 20ste jårhunderd untwikkelen de Akademy vöär de baskiske språke een Standaard Baskisk. Dit wör gebruukt in et underwys, skryverye en media. Dit sind rechtevoort ook de vöärnaamste steades van gebruuk. In et underwys hangt et gebruuk van de språke van skole töt skole af van wat vöär underwysmodel se gebruukt. De meyste baskiske skolen in Spanje volget Model D, wårby alle väkke in et baskisk geaven wordt (behalve "spaanske språke en skryverye" wat vanselvs in et spaansk geyt). In Frankryk gevt et de baskiske skole Seaska en de tweyspråkelike skole Ikasbi. Disse beydt völle baskisk lesmateriaal an, mer hebt et swår teygen geldprobleymen en administratyve möäylikheyden.

Nöast disse standaardiseyrde språke sind der nog vyv baskiske höövddialekten: Biskayaansk, Gipuzkoaansk en Hoog-Navarreesk in Spanje en Navarreesk-Lapurdyaansk en Suberoaansk in Frankryk. Disse krygt öären naam van de olde provinsys, mer de dialektgreanzn loupt nit lyp up med de provinsygrensen.