Naar inhoud springen

Onzevaoder

Verwysingen bewarken
Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy
(döärstüürd vanaf "Onzevaor")

Et Onzevaoder of Onzevaor is een christelik gebed. Et wort oek wel et Gebed van de Heer eneumd en is één van de bekendste gebejen in de kaark en de christelike tradisie.

In et Grieks heet et Onzevaoder Η Κυριακή Προσευχή (i Kuriaki Prosefchi) en in et Latien Pater Noster of Oratio Dominica. Volgens et evangelie het Jezus Christus et zelf an zien volgelingen eleerd. In de Biebel is et gebed te vienen in - de langere versie van - Matteüs 6:9-13 en - een wat kortere versie - in Lukas 11:2-4. Over et algemeen gao'w uut van de langere versie.

Volgens rabbien Aron Mendes Chumaceiro valt uut de inhoud de Joodse oorsprong van et Onzevaoder op te maken. De eerste vars is gedeeltelik Jesaja 63:15-16; Ezeciel 36:23 en 38:23, de tweede vars Obadja 1:21 en 1 Samuel 3:18, de daarde vars uut Spreuken 30:8, de vierde vars uut Sirach 28:2. De vars "en lei ons niet in verzeuking" staot niet in et Ouwe Testament, want "t denkbeeld, dat God een mins in verzeuking brengt, gaot tegen de volmaakte rechtvaordigheid en liefde van God in", aldus Chumaceiro. "Verlos ons van et kwaod" komt uut Psalm 119:133. Et slot is woordelik uut 1 Kronieken 29:11.

Oudste versie

[bewark | bronkode bewarken]

De oudste teksten van et Onzevaoder die overeleverd bin, bin eschreven in et Koinè-Grieks. Der is oek een Aramese versie van et Onzevaoder (de taol van Jezus), mar dat is warschienlik niet in et dialekt dat Jezus sprak en kan dus oek niet de oorspronkelike versie wezen.

Griekse en Latiense versie

[bewark | bronkode bewarken]

Koinè-Grieks

[bewark | bronkode bewarken]
Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς
ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου·
ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου·
γενηθήτω τὸ θέλημά σου,
ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς·
τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν σήμερον·
καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφελήματα ἡμῶν,
ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν·
καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν,
ἀλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ.
[Ὅτι σοῦ ἐστιν ἡ βασιλεία καὶ ἡ δύναμις καὶ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας·]
ἀμήν.

Transliterasie van et Koinè-Grieks[1]

[bewark | bronkode bewarken]
Pater hēmoon ho en tuus oeranuus
hagiasthēto to onoma soe;
eltheto hē basilia soe;
genēthēto to thelēma soe,
hoos en oerano ke epi tēs gēs.
Ton arton hēmoon ton epioesion dos hēmien sēmeron;
ke aphes hēmien ta ophelēmata hēmoon,
hoos ke hēmies aphiëmen tuus ophiletes hēmoon;
ke mē isenenkies hemas ies pirasmon,
alla ruse hēmas apo toe ponēroe.
[Hoti soe estien hē basilia ke hē dunamies ke hē doxa ies toes eonas.]
Amēn.

Latiense tekst

[bewark | bronkode bewarken]
Pater noster, qui es in caelis,
sanctificetur nomen tuum.
Adveniat regnum tuum.
Fiat voluntas tua, sicut in caelo et in terra.
Panem nostrum quotidianum da nobis hodie,
et dimitte nobis debita nostra,
sicut et nos dimittimus debitoribus nostris.
Et ne nos inducas in tentationem:
sed libera nos a malo.
Amen.

Nedersaksiese versies

[bewark | bronkode bewarken]

Et Nedersaksies wort (haost) niet in de kaark of thuus in gebejen gebruukt, daorum bestaot der oek gien standerdversie van et Onzevaoder in et Nedersaksies. As uutgangspunt veur de meeste Nedersaksiese vertaolingen is de Staotenbiebel gebruukt, mar de niejere versies hen de Nieje Nederlanse Biebelvertaoling as uutgangspunt.

In de meeste Nedersaksiese dialekten bestaot der gien "U"-vorm. Veur gebejen an God (in et dialekt) kiezen partie luui derveur um et toch an te houwen, mar a'j naogaon dat der zoveul taolen bin die disse vorm oek niet hen (en dus oek niet gebruken), is et beslist niet respektloos um gewoon Jie (mit een heufdletter) te gebruken. Et gebruuk van U komt eigenliks gewoon deur de grote Hollandse invleud op onze streektaol.

Achterhooks

[bewark | bronkode bewarken]

Wenters

[bewark | bronkode bewarken]
Unzen Vader in de hemelen,
laot dienen name eheiligd worde;
laot dien könninkriek kommen;
laot dienen wille gebeuren
op de eerde zo as in den hemel.
Gef uns now uns dageliks brood
en vergef uns unze scholden
zo as ok wi'j vergeft
wee bi'j uns in de schold staot;
en breng ons niet in verzeuking,
maor maak uns vri'j van et kwaod.
Want van Di'j is het könninkriek
en de kracht en de glorie
now en alle dage.
Amen.

Grunnigs

[bewark | bronkode bewarken]
Os Voader in Hemel,
dat Joen Noam hailigd worden zel,
dat Joen Keuninkriek kommen mag,
dat Joen wil doan wordt
op Eerd net as in hemel.
t Stoet doar wie verlet van hebben
geef os dat vandoag,
en reken os nait tou wat wie verkeerd doun,
net zo as wie vergeven elk dij os wat aandut.
En breng os nait in verlaaiden,
moar wil van verlaaider os verlözzen.
Veur Joe binnen et Keuninkriek,
de Kracht en de Heerlikhaid.
Veur altied en altied.
Amen.

Versie zo as die in de Grunningse Biebel steet:

Voader van ons in hemel,
dat joen Noam haailegd worden zel,
dat joen Keunenkriek kommen mag,
dat joen wil doan wordt
in wereld net as in hemel.
t Brood doar wie verlet om hebben
geef ons dat vandoag,
en reken ons nait tou wat wie verkeerd doun,
net zo as wie vergeven elk dij ons wat aandut.
En breng ons nait in verlaaiden,
mor wil van verlaaider ons verlözzen.

Veluws

[bewark | bronkode bewarken]

Tweants

[bewark | bronkode bewarken]

Riessens

[bewark | bronkode bewarken]

Riessen steet bekeand as slim geriffermeerd. Der is in Riessen völ verskel oawer et gebroek van et Riessens in et geleuf. Der beent leu dee't zeggent det et nit heurt, of det een Hollaandsen versie good genog is. Aanderen zeggent det et hierduur juust persoonliker wördt. Doarumme besteet der feailik ginnen officiëlen oawerzetting van et Oonzenva. Oonderstoande versie gef allene wier wo et der in et Riessens oet zol können zeen.

Oonzen Va den et in den hemmel is,
Oewen namen wördt eheailigd,
Oewen keuninkriek keump,
Oewen wil gebuurt,
zo as in den hemmel, zo ook op de earde.
Doot oons non oonze daaglikse stoete,
en vergeewt oons oonze skeulden,
liek zo at vie oonze skooldhebbers vergeewt;
en brengt oons nit in verzeuking,
maer verlost oons van et kwoad.
want Oew heurt et keuninkriek,
en den kracht, en den hearlikheaid,
tot in eeuwigheaid,
Amen.
Eanske (Anne van der Meiden)
[bewark | bronkode bewarken]

Anne van der Meiden hef 'n heeln Biebel oawerzet. Ziene leste versie van Oons Vaar kump oet de 2009 oetgave, Matteüs 6:9-13b, ne oaldere oawerzetting is d'r ok.[2]

Vechtdals

[bewark | bronkode bewarken]

Eschreven in et Vechtdals, rondum Hardenbarg. Der is veur et Sallaands nooit gien Biebelvertaling uutekommen.

Oons Va in de hemel.
Laot Oen name eheiligd wörden,
laot Oen keuninkriek kommen,
laot Oen wille edaon wörden,
op eerde, net as in de hemel.
Et stoete wa'w neudig bint,
Wo'J 't oons vandage geven.
En vergeef oonze zunden,
net asse wi'j vergeeft,
wat een aander oons an-edaon hef.
En laot oons nie in verleiden kommen,
mar verlös oons van et kwaode.
Amen.

Nederlandse vertaolingen

[bewark | bronkode bewarken]

Umdat der in de meeste kaarken en in de huushouwens van luui die een Nedersaksies dialekt praoten gien dialekt gebruukt wort veur gebejen, wort de Nederlandse versie meestentieds gebruukt.

Et Onzevaoder in de vrogge middeleeuwen

[bewark | bronkode bewarken]

De Heliand is een religieus epies gedicht over et leven van Jezus Christus, eschreven in et Oudsaksies, umstreeks et jaor 825. Oek in disse tekst komt et Onzevaoder an bod tiejens de Bargrede (Fitte XIX). Hieronder de Oudsaksiese tekst en de vertaoling van Jaap van Vredendaal.

Verschil tussen protestanten en katholieken

[bewark | bronkode bewarken]

In et Onzevaoder, zo as et gebruukt wort deur protestanten, kommen alle drie de onderdelen van een gebed terug:

  • Dankgebed: laot Joew naam eheiligd worren, laot Joew koninkriek kommen en Joew wil edaon worren op eerde zo as in de hemel.
  • Smeekgebed (litanie): Geef ons vandaag et brood da'w neudig hen. Vergeef ons onze schulden, zo as oek wulie onze schuldenaren vergeven. En breng ons niet in verzeuking, mar verlos ons van et kwaod.
  • Beliejend gebed: Want van Joe is et Koninkriek, en de kracht en de heerlikheid, tot in de eeuwigheid.

De slotwoorden Want van Joe is et koninkriek en de kracht en de heerlikheid tot in de eeuwigheid ontbreken in de oudste handschriften van et evangelie van Matteüs. In de katholieke misviering volgens de Novus Ordo Missae sluut de priester et gebed of mit et embolisme.

Embolisme

[bewark | bronkode bewarken]
Libera nos, quaesumus, Domine, ab omnibus malis, Verlos ons, Heer, van alle kwaad,
da propitius pacem in diebus nostris, geef vrede in onze dagen,
ut, ope misericordiae tuae adiuti dat wij gesteund door Uw barmhartigheid,
et a peccato simus semper liberi vrij mogen zijn van zonde,
et ab omni perturbatione securi en beveiligd tegen alle onrust.
exspectantes beatam spem Hoopvol wachtend
et adventum Salvatoris nostri Iesu Christi. op de komst van Jezus, Messias, Uw Zoon.,
waornao de geleuvigen antwoorden mit:
Quia tuum est regnum, Want van U is het koninkrijk
et potestas, et gloria en de kracht en de heerlijkheid
in saecula. in eeuwigheid. Amen.

Orthodoxe Kaark

[bewark | bronkode bewarken]

In de Oosters-Orthodoxe Kaark wordt de doxologie nooit uutespreuken deur de geleuvigen. Et wort altied edaon deur de priester. In de Griekse tradisie gebruken ze as de priester ofwezig is: Deur de gebejen van onze Heilige Vaoders, Heer Jezus Christus Onze God bescharm ons uut medeliejen, Amen.

Referensies

[bewark | bronkode bewarken]
  1. ↑ Disse tekst is etranslitereerd vanuut et Koinè-Grieks van de eerste en tweede eeuw nao Christus. De e staot veur een è-klank, de ē veur een ee-klank.
  2. ↑ Anne van der meiden (1990), Oons hert temeute: preakn in de Twentse moodersproake, Ten Have

Uutgaonde verwiezingen

[bewark | bronkode bewarken]
Dit artikel is eskreaven in et westveluwske dialekt van Putten, in de Algemene Nedersaksiese Schriefwieze.
Van "https://nds-nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Onzevaoder&oldid=329155"