Biebel (Grunnegers)

Biebel is de noam van de n verzie van de Biebel, t hailege bouk van t Christelke geleuf, in t Grunnegers. Eerste drok is in 2008 verschenen èn loater binnen der nog n twijde en daarde drok moakt. Ook al wordt e in de volksmond voak de "Grunneger Biebel" nuimd, de officiële titel, woarmit e in de registers inschreven is, is gewoon "Biebel", wat ook op de omslag staait.

Geschiedenis

De eerste initiatieven veur t vertoalen van de Biebel in t Grunnegers waren in 1959, dou ter wat laiden èn psaalms vertoald werren. Aan de echte biebel zulvens wer pas in 1973 begund. De kulturele road van de pervinzie Grunnen haar dou twij kemizzies in t leven roupen, aine veur t Olde Testament èn aine veur t Nije Testament. Joaren laank hebben verschillende mènzen heur hier bie aansloten. t Waark van dizze kemizzies, of "waarkplougen" zo as zai heurzulf geern nuimen, ging in t begun nait hail vlot. Òf en tou wer ter wat publizeerd, mor veul was t nait. In 1987 werren de eerste twij boukjes oetgeven, te waiten Samuël 1 èn t Evangelie van Lucas. Noa de oprichten van de Liudgerstichten in 1989 is de boudel pas goud aan de gang kommen. De stichten hil touzicht op èn reguleerde de kemizzies èn t vertoalen ging aal gaauwer. Doarnoast werren der ook biebelvertoalwedstrieden holden, woarvan bie oetendelke vertoalen sums ook gebruuk van moakt is. Ondanks dat aal bouken van Biebel al n zetje kloar waren, duurde t tot 2008 tou dat t haile bouk oetgeven wer. Men koos doarveur om zeker wezen dat de Biebel haildal goud was èn dus om t nog even n zetje noakieken èn herzain te kinnen. Op 25sten oktober 2008 is de biebel officieel prezentaaierd in Martinikèrk in Stad. Noast t Olde èn Nije Testament hebben ook de Deutrocanonieken èn verschaaidene kèrklaiden n officiële vertoalen kregen.

Biebelgrunnegers

Omreden der in Grunnen verschaaidene varianten bestoan van t Grunnegers, is ter veur t schrieven van Biebel n mengvörm bedocht van benoamen Hogelaandsters èn Veenkelonioals. Zo is der kozen veur oet in stee van uut, mor in in stee van ien. t Veenkelonioalse mènzen (HGL: mènsken), èn (HGL: en) en bruken (HGL: broeken) komt veur, in tieds t Hogelaandster mènsk veur enkelvold veurkomt en woorden as ènd (VEK: ìnd), hil en vil (VEK: huil en vuil) en wer (VEK: wuir). Doarnoast let man lidwoorden vot, zo as dat benoamen veurkomt in t Hogelaandsters en in mindere moate t Oldambtsters.

Spellen van dizze mengvörm verschilt van spellen van Siemon Reker op n aantal punten. Zo ontbrekt n accènt op de o in t woord mor en worden waarkwoorden dij volgd worden deur doe soamentrokken in de spellen, dus wilstoe in stee van wilst doe. Ook is nait elke -c vervongen worden deur n -k of -s en sums loat men de -d vot in woorden as konden, wat den as konnen schreven wordt. Ook opvalend is t bruken van ie en Grunnegers, dat in de toal van vandoag voak joe en Grunnegs is. De reden dat ter kozen is veur n mengvörm is om de haile pervinzie Grunnen te bereiken in n toal dij veur elkenain in de pervinzie herkenboar is. Noar dizze mengvörm wordt ook wel ains verwezen as "Biebelgrunnegs". Nait allend is de Grunneger Biebel schreven om zo veul meugelk varianten te bereiken, men het ook perbaaierd om zo veul meugelk Christelke geleufsvarianten bliede te stellen. Zo is der vertoald vanoet de grondtoalen en hebben lu oet verschaaidene Christelke takken mitwaarkt en heur interpretoaties geven.

Veurbeeld

t "Gebed van de HEER" (Onze Voader) zo as dij staait in de Grunneger Biebel, Mattheüs 6:9-13:

⁹ Zo mouten ie beden:

Voader van ons in hemel,

dat joen Noam haailegd worden zel,

¹⁰ dat joen Keunenkriek kommen mag,

dat joen wil doan wordt

in wereld net as in hemel.

¹¹ t Brood doar wie verlet om hebben

geef ons dat vandoag,

¹² en reken ons nait tou wat wie verkeerd doun,

net zo as wie vergeven elk dij ons wat aandut.

¹³ En breng ons nait in verlaaiden,

mor wil van verlaaider ons verlözzen.

Boetende hènwiezen

Schreven in t Biebelgrunnegs