Reggae

Bob Marley, n bekeandstn Reggae-artiest

Reggae is nen jamaikaansken musikstyl wat in de jåren '60 van de 20. eywe untstån is uut ska en rocksteady. Et meyst kenmarkende an reggae is wellicht et nåpikken: nen gitaar en örgel (en mangs nen piano) dee nå yderen tel een stakkato dreyklank spöllet. Dit gevt een kort tsjak-gelüüd, wat reggaeleevhebbers de skank nömet. Andere kenmarken sint een verholdingswys tråg tempo (tüsken de 60 en 80 BPM, afhangelik van wo as y et tellet)) en nen oaverheyrskenden basgitaar den as et heyle nummer döär etselvde ritme spölt.

Teksten in reggae gåt vake oaver seriöse underwarpen as leevde, årmood, sociale problemen, et leaven in sloppenwyken, vryheid (van een vroger slavenbestån) en weaderümmetrek når et afrikaanske moderland. Nummers med dat soort teksten wordet vake roots reggae'of conscious reggae (bewüsten reggae) nömed. Roots reggae wörd vake in eynen åsem nömed med marihuana. Dit kümt döärdat reggae vake döär anhangers van et rastafarianisme spölled wördt. Dee rouket mangs marihuana vöär öäre gelöyvsbeleaving.

Döärdat unmündig vöäle artysten med reggae an et uutproberen egån sint, beståt der rechtevoort verskillende soorten reggae, sou as roots reggae, lovers rock, dancehall reggae, dub en raggamuffin. Ouk wördt bewäärd dat uut reggae ouk wear nye musikstylen unstån sint sou as dance, hiphop, drum 'n' bass en dubstep.

Wellicht den bekendsten, mär by lange nå nit den eanigsten of ouk mär den eyrsten reggae-artist is Bob Marley. Hee makeden reggae ouk buten Jamaika bekend en was den eyrsten reggaeartist den as internationaal döärbröäk. Syn album Legend is noch altyd et best verkoupende reggae-album.

Naamsverklåring

Oaver et untstån van de name gåt verskillende verhalen, dee as gin van allen dekkend of slutend sint. Den jamaikaansken band Toots & The Maytals bewäärt at see de eyrsten warren dee de name gebrukeden in öär nummer Do the Reggay. Volgens anderen is et woord reggae ne onomatopee vöär et nåpikkende gelüüd.

Et untstån

Vöärloupers

De rechtstreykse vöärloupers van reggae sint ska en rocksteady. Disse wörden stark beinvlodet döär traditionele karibiske mento en calypso, mär ouk amerikaanske jazz en Rhythm & Blues (R&B). Ska was oorsprungelik nen allensümvattenden titel vöär jamaikaanske musik tüsken 1961 en 1967 en untstünd uut jamaikaanske R&B en doo-wop. Et rastafarianisme drükkeden 'n grout stempel up reggae. Eyne van de vöärloupers van reggaedrumlynen is nyabinghi, 'n ritueel trummeritme by gemeynskappelike meditatys.

Nå 1950 wörden plaatupnames voordan belangryker in de jamaikaanske musikindustry. Et dröög by an de kultuur en ekonomy rund reggaemusik. In 1951 verskeynen de eyrste upnames van mento as singels. Dårup warren twey soorten mento te höyren, nen akoustisken, landeliken styl en nen jazz-achtigen popstyl. Andere 7"-singels warren vöäral nåspölsels van amerikaanske R&B-hits. Soundsystem-draiers spölden dee dan up oapenbåre feasten. Undertüsken begünnen vöäle jamaikaanske emigranten 45s uut te geaven up unafhangelike platenmåtskappyen in et Vereynigd Köäningryk, vöäle dårvan rechtstreyks van jamaikaanske 45s.

Ska untstünd in jamaikaanske studio's teagen et eande van de jåren '50, uut ne mengelin van amerikaanske R&B, mento en calypso. Ska steyt bekend üm de jazz-achtige blåserlynen, loupende baslynen up den tel, en 'n drumpatroun wårby de kleine en groute trumme tegelyke nen pleyr hebbet up de tweyde en veerde tel en oupen hihat tegelyke med de nåpikkende gitaar en piano. Do as Jamaika in 1962 unafhangelik wör, köäsen de junge jamaikanen ska as uutdrükking van öäre jamaikaanske identiteit. Dat slöög medeyne oaver up de mods in et VK.

Halverweage de jåren 60 untstünd uut ska rocksteady, ne ård langsame ska med minder oaverhearskende blåsers en meyr romantiske teksten. De readen vöär et langsamere tempo is unbekend, sommigen meynet dat et med ne hettegulv te maken had, ne andere is dat den sanger Hopeton Lewis synen hit "Take It Easy" nit kunde byholden up ska-tempo. Weader anderen meynet dat et med de subkultuur van de rudeboys te maken had. Disse jungerenkultuur vünd sikselv te cool üm uutbündig up ska te dansen, düs deaden se et up halv tempo. De musikanten pasden hyr öäre spölwyse weader up an. De name 'rocksteady' köm vaste te liggen nå nen singel van Alton Ellis. Vöäle rocksteady-nummers wörden later in 'n reggae-jäsken egöäten. De langsamere tempo's löäten ja better de dübbele 'skank'-gitaar to.

Instrumenten

In beginsel sint de drüms en basgitaar de vöärnaamste instrumenten in reggae. Et kenmarkende nåpikkende reggaegelüüd kümt skounwal van den slaggitaar, den as vöördan in achtste nouten nå den tel spölt. Den wördt dårin ehülpen döär een hammondörgel wat ouk nå den tel medpikket, mär de tüskenliggende sesteende nouten upvült med 'n kort akkoord eyn of twey oktaven laeger up et klavyr (de bübbel). Meysttyds is der eynen sanger, mangs ehülpen döär achtergrundsangers. 'n paar bands ståt bekend üm öäre close harmony-sang wårby as der drey höyvdsangers sint, sou as de Abyssinians.

As understütting sint der vake verskillende soorten handslagwark, sou as bongo's, konga's, tamboeriene, koobelle, klaves en kabasa. Gröttere bands hebbet vake nen sologitarist den as tüskendöär ouk löypkes of akkoorden vöär syne reakening neamet. Mangs wördt dit ouk an nen tweyden tuutsenist uutbesteadet.

Vanuut öären vöärlouper ska sittet der mangs blåsinstrumenten as nen trompet, trombone en saksofoon by in, al kümt dat in moderne reggae håste nit meyr vöär.

Musikale kenmarken

Reggae wördt (up wat ekspirimenteel wark nå) altyd in veerkwartsmåte spöäld. Et bekendste an reggae is et nåpikken. Dårby geavt den piano, örgel en gitaar tüsken yderen tel döär nen korten slag. et akkoordenverloup is eynvoldig, meysttyds tüsken de tweye en vere, selden meyr. Bob Marley syn nummer Get up, Stand Up hevt mär eyn akkoord. In döärsneyde ligt et tempo van reggae tüsken de 60 en 80 BPM.

Basgitaar

Den basgitaar is eyne van de vöärnaamste instrumenten in reggae en steyt (med de drüms) et härtste in de mix. Wat klankklöör angeyt is de reggaebas terüggedraid töt de laegste töynen; middelste en hougere frequentys wordet der uut edraid. Dårdöär krigt den bas een 'wårm' gevööl. De bas spöält vöäral körte töynen, dee dårdöär tegelyke 'n ritmisk effekt geavet.

Drums

Oaver et tellen van reggae is vöäle te doon. Dåroaver meyr under et köpken Ondudelikheaid oawer et tellen.

Afhangelik van et soort reggae wördt een standaard of een elektronisk drumstel bruked. Kenmarkend vöär reggae is dat et vel van de kleine trumme houge is upedraid, soudat et 'n singend, metalen gelüüd krigt. In de mix wordt de laegere töyne uut de bekkens vordedraid, soudat der 'n lecht gelüüd oaverblivt. Reggaedrums benådrükket den tweyden en veerden tel. Wat se der ümhen doot, hangt af van et soort ritme wat se keset: de one-drop, rockers of et steppersritme.

De name van et one-dropritme gevt an wat et belangrykste kenmark is: den eyrsten tel wördt 'oavereslån'. Anders as in popmusik kümt den bassdrumstoat nit up den eyrsten en dården tel, mär up den tweyden en veerden. Dat valt dan tegelyke med nen krüselingsen liggenden stokslag up de kleine trumme. De rest van de måte wördt upevüld med achtste nouten up den hihat en as versyrige mangs nen verdwälden sesteenden. Dit ritme wör uutevünden döär den jamaikaansken studiodrummer Winston Grennan.

Et rockersritme is 'n standaard drümritme wat ouk buten reggae ümme vöäle vöärkümt. Den bassdrum hevt nen stoat up den eyrsten en darden tel, de kleine trumme up tweye en vere. De rest wördt upvülled med systeende nouten up de hihat.

et steppersritme hevt nen basdrumstoat up alle achtsten in de måte, tegelyke med den hihat. De kleine trumme maket nen slag of krüüsklik up den tweyden en veerden tel. Dit ritme nöömt se ouk wal es Four on the Floor.

Gitaar

Den elektrisken gitaar spöält kortangebündene (stakkato) akkoorden med een aksent up den achtsten nå den tel. Mangs kümt der upwaertsen slag up nen sesteenden medeyne achteran. Dat maket et kenmarkende tsjakke-gelüüd. 'n Bekend vöärbeald hyrvan is Bob Marley syn nummer Stir It Up, wat der med begint.

Gröttere reggaebands hebbet vake eyne of meyrdere gitaristen der by dee ouk solo's of begeleidende rullen hebbet en 'tüskendöär' spöälet.

Örgel

Standaard in Reggae is et hammondörgel. Dat volget deselvde akkoorden as den slaggitaar en pikket ouk nå den tel. De tüskenliggende sesteende nouten wordet vake upevüld med nen korten stout van etselvde akkoord, mär dan 'n oktaaf laeger. Et gelüüd wördt de bubble enöömd.

Piano

Den piano is in latere jåren pas by reggae by edån, üm et vöär amerikaanske en europeeske oren wat pleseriger te låten klinken. Ouk den piano spöält stakkato akkoorden nå den tel. Nen bekenden reggaepianist was Augustus Pablo, den as ouk de melodika introduceerden.

Undüdelikheid oaver et tellen

Der is wat undüdelikheid oaver et tellen van reggae, of beater, et interpreteren van et tempo. Wat lüde meynet dat et ondedrop-ritme nen klap up yderen tweyden en veerden tel hevt, wår et nåpikken precys tüsken valt. Dan vöölt de musik as 1 tsjak 2 tsjak 3 tsjak 4 tsjak. Et andere kamp meynet dat et dübbel sou rap eteld worden müt. Et nåpikken kümt dan al up de tweye en vere: 1 tsjak 3 tsjak. 'n Argument en vöärbeald vöär de eyrste leasing is dat Carlton Barrett, drummer by Bob Marley, in et nummer Waiting in Vain up de eyrste manere intikket. Uuteyndelik kümt et an up den tohöyrder syn eygene vöärköär.

Soorten reggae

Der sint unmündig vöäle soorten reggae. Dee untstünden döärdat verskillende artisten der nen eygen drai an wilden geaven, of mengen med andere musikstylen. Et gevt under meyr roots reggae en lover's rock. Disse beide sint wat musikale kenmarken angeyt någenog etselvde, al richt den eyrsten sik meyr up religy en kritik up de samenleaving en geyt et by den tweyden üm de leevde. Dubreggae untstünd do as jamaikaanske selectas (DJ's) med instrumentale versys van roots an et eksperimenteren güngen en der swåre echo-effekten achterhüngen. Dat gavven dubreggae 'n sweaverig karakter med vöäle nådruk up de basgitaar en drums. Wyders gevt et noch dancehall, wat upköm in de jåren '80. Dat makeden vanaf dee tyd ne vulleydig eygene untwikkeling döär, med ne verskuving når elektroniske instrumenten en 'n kumpleet ander ritme, wåroaver as vake grimmige teksten oaver geweld en wyve up toasted wordt. Dårnöäst is der ne krüüsbestuving med hiphop, wat raggamuffin nöömd wördt.

Geluudsvuurbeeld

In et begin van bygånd gelüüdsvöärbeald begint de drums in 'n kenmarkend one drop-ritme. Dår kümt et nåpikken van piano en gitaar by. Dat wördt evolged döär drums + basgitaar + nåpikken en bubble ('n kenmarkend örgelritme). Den bubble is dårnå isoleerd te höyren up de drums. Et slut der med af dat allens te houpe dån wördt, med blåsers der by.

Reggae in Europa

In Polen, Sweyden, Frankryk en Düütskland is reggae unmündig populäär en sint der vöäle artisten. Ouk in et Vereynigd Köäninkriek rakeden reggae slim populäär döärdat en grout antal jamaikaanske immigranten et mednöäm en in Londen groute feasten höäld. De düütske reggaescene is flink egroid en nöömt sik vake med nen knipoug Germeika. Internationaal genöt Tilmann Otto uut Ossenbrügge under syne artistenname Gentleman vöäle anseen. De düütske band Seeed hevt in eygen land ne groute grup anhangers. Jårliks gevt et groute reggaefestivals, wåras lüde en artisten van oaver de heyle wearld up af kummet.

In Polen deade den vöärsanger van de reggaeband Star Guard Muffin med an nen talentenjagd vöär televisy, wåras hee tweydes wüst te worden. Dat gavven reggae in Polen nen grouten groi. Bekende franske artisten sint Yannick Noah en de band Kana.

In Sweyden gevt et Peps Persson, wårvan as Bob Marley seade at et den eanigsten blanken is med reggae in et blood. Wyders gevt et noch Papa Dee en Kapten Röd. In Finland haalden Jukka Poika in 2011 platimum med syn album Kylmästä Lämpimään. Noorske artisten sint under meyr Nico D, Admiral P en Jabaman. Den lätsten wüst in Jamaika ne kleine hit te halen.

In Neaderland blivt reggae altyd lük under den radar of ne eynmålige angeleagenheid. Ne groute subkultuur gevt et neet. De lätste groute reggaehit (Damaru med Mi Rowsu (tuintje in m'n hart)) köm uut Suriname. Ne groute reggae/ska-band was Doe Maar uut de jåren '80, dee as verskeidene neaderlandske ska-hits up name hebt, wårvan as Sinds 1 dag of 2 (32 Jaar) wellicht de grötste nöömd kan worden. De band Beef had 'n antal sommerhits en de jåren nul. Ouk was der kort andacht vöär de band JAH6, dee nummers van den amsterdamsken volkssanger André Hazes up reggae en skamusik makeden.

Wyders gevt et in Neaderland en antal soundsystems.

Neersassies gebeed

In t Neerlaands-Neersassiese gebeed zeent nit völle ärtieste dee't zik eankelt met reggae bezig hooldt. Oet Hengel keump n reggaeband Roots Creation, mer dee zingt nit in t Plat. Vake zeent t wat strekgebeundn b-ärtieste, dee't al nen redeliken naam hebt, dee't zik ne heel eankele keer an reggae woagnt. Vuurbeelde hiervan zeent Rooie Rinus en Pé Daalemmer oet Grönningen met t nummer Bie de Lidl. Wieders hef n Achterhooksen boerenrockband Normaal verskeaidene (half)reggaenummers maakt, zo as Wiet is niet ver en Ik mos pissen, en nen aanderen Achterhooksen band, Boh Foi Toch maakn t versken 't Hundjen.

Bekeande Roots-artieste en bands

Internasjonaal:

• Alborosie (Italjaansen reggaezänger den't noar Jamaika is egoan)
• Alpha blondie (band wat in Fraansk Kreoolsproake zeenk)
• Augustus Pablo (Dubreggae ärtiest)
• Bob Marley (vake an eduudt as Keuning van de Reggae)
• Peter Tosh (oold-bandlid van Bob Marley den't vuur zikzelf is begunn)
• Bunny Wailer (oold-bandlid van Bob Marley den't vuur zikzelf is begunn)
• Culture
• Freddy McGregor
• Gentleman (Duutsen reggaezänger den't noar Jamaika is egoan).
• Jimmy Cliff (hef verskeaidene wearldhits op naam)
• Luciano
• Lucky Dube (Meest succesvolle artiest oet Zuud-Afrika)
• Linton Kwesi Johnson (Emigreern noar Engelaand noa de Jamaikaanse onofhaankelikheaid, bekeand duur zinne kritiek op de Engelse moatskoppieje)
• Morgan Heritage
• Prince Far I
• Richie Spice
• Steel Pulse
• UB40 (Engelsen reggaeband)

Nasjonaal:

• Doe Maar
• Beef
• Luie Hond
• JAH6 (Jah Hazes, bewoarkt oolde Amsterdamse leawnsleedjes töt reggae en ska)

Oetgoande verbeendige

• - Normaal - Wiet is Niet Ver. Nommer in Reggaestiel (youtube)

Disse bladziede is eskreewn in t Riesns