Basgitaar

Nen basgitaar is n snoarinstrumeant (meesttieds met veer snoaren) den't wörd gebroekt in zowat alle soorten moderne muziek. t Instrumeant is standaard estemd in E-A-D-G; t zelfde as de leegste veer snoaren van nen gitaar mear dan n oktaaf leger. Meesttieds zitt der wal frets an nen basgitaar, mear der bestoat ook wal fretloze basgitaren.

De meeste basgitaren beent ellektries, mear der bestoat ook onverstoarkte basgitaren. De klaankkaste doarvan is feaitelik te kleain en dus zoonder verstoaring nit good te gebroeken. n Klaank doarvan lik wal wat op nen etokkelden kontrabas.

n Eersten ellektriesen basgitaar wör in 1936 ebouwd duur Audiovox Manufacturing Company oet Seattle en den sleug nit an. In 1951 köm Fender met de Fender Precision Bass. Dit was n eersten op groten skoal emaakten elektriesen basgitaar. Oonwoarper Leo Fender wol n kontrabas vervangen, woer at hee gin leefhebber van was, en vake spottend hoondenhok neumden. n Precision Bass wör slim geleefd. Hee wörd nog aait emaakt en is feaitelik de grotvaa van dee basgitaren en hef ne grote invlood ehad op t ontstoan van rock- en popmuziek, en vuural op de oontwikkeling van jazz.

Nöast de normale E-A-D-G-stemmige he'j ook de drop-d-stemmige, woerbie't n legen E noar beneden wörd estemd noar ne D.

Oontwikkeling en gebroek

n Basgitaar besteet nog nit zo lange, mear t oetdeanken van nieje spölmaneren geet merakels vlot en n basgitaar is in völle muziekstielen nit mear vort te deanken. De eerste basgitaren hadden frets, net as n gewonen gitaar, en iej konn n plektrum gebroeken, wat nen kontrabasspöller nit gaauw zal doon. Zo he'j Paul McCartney van The Beatles, den't n basgitaar bespölt as nen gewonen gitaar. Al rap köm der ne nieje spölmanere, met n doem en vingers. Hierduur wör der völle oetprobeerd met klaank. Ook wör t slappen bedacht duur Larry Graham, wat nen Engelsen term is vuur t houwen en plukken op de snoaren, wat n kört ritmies geluud gef, en wat völle wörd gebroekt in stielen zo as soul, funk en fusion. Bekeande slappers zeent Mark King, Victor Wooten, Marcus Miller en Flea. Victor Wooten wörd t oetveenden van n dubbelen doemtechniek too erekkend, woerbie't n doem op dezelfde wieze gebroekt wörd as n plektrum. A'j det ofwisselt met t houwen en plukken kö'j beheurlik ingewikkelde dinge doon. Vearder kö'j der nog gedeampt op spöllen duur n haandpalm bie de brugge tegen de snoaren te drukken. n Vuurbeeld hiervan is Sting. Völle bassisten maggent gearne de boawentonen (flageolet) gebroeken, duur de snoaren gedeeltelik te deampen op bepoalde plekken.

De Jazzweareld, woerin't n kontrabas joarenlaank onmisber wör edacht, begun in de joaren '60 van t 20ste joarhoonderd met oetproberen van n ellektriesen bas. Hierduur kömmen der verskeaidene verniejende, baanbrekkende opnames woerin n niej geluud ezocht wör, zo as in Miles Davis zin Bitches Brew (1970). Ene van de gevolgen was det ook kontrabassisten n ellektriesen derbie nömmen, terwiel at dee juust fretloze kontrabassen geweand zeent. Wat spöllers haalden zelf de frets oet n haals. Nen bekeanden bassist den't det dee was Jaco Pastorius, vuural bekeand umdet he in n bekeanden groep Weather Report zat. Zoonder frets krie'j t bekeande zingende geluud van basgitaren, wat Pastorius gearne har. Seend dee tied geewt fabrikaanten ook fretloze basgitaren oet (woervuur spesjale platte snoaren wordt gebroekt um t hoolt van n haals nit te beskadigen). n Noadeel hiervan is det t lastiger wörd um ze te spöllen. n Basgitaar wörd non zelfs wal es in tradisjonele groepen zo as Big Bands.

Verstoarkige

Akoestiese basgitaren köant onverstoarkt gebroekt worden op vuurwearde det de klaankkaste groot genog is, mear de meeste akoestiese basgitaren hebt wal n verstoarkingselemeant. Vuur de ellektriese basgitaren is de verstoarkige noodzaak, umdet t instrumeant zelf feailik zowat gin geluud ofgef.

n Klaank van n basgitaar wörd vuur n groot deel duur t instrumeant (hoolt, snoaren, elemeanten en ellektries), n spöller (vingers, plektrum, doem) en de spölmanere (strieken, plukken, slappen...) zelf bepoald. Doarnöast is t soort verstoarker en luudsprekker belangriek vuur n klaankkluur. Kortweg he'j dree soorten verstoarkers: met buuze in vúúr- en eandtrap, met buuze in allene de vuurtrap en transistor eandtrap, en volledige transistorverstoarkige.

Luudsprekkers he'j in moaten van 8 inch (ong. 12 cm) töt 18 inch (ong. 45 cm) en zeent met een of meardere konussen in ne kaste bouwd. Meestgebroekte samenstelliges beent 2x10, 4x10, 6x10, 8x10, 2x12, 1x15 en 1x18. De meeste kasten hebt ook nen hoge tonenluudsprekker met verstelbere verzwakkige. In wat basverstoarkers beent de luudsprekkers en vuur- en eandverstoarker in ene kaste bouwd. Det wörd ook wal ne kombo eneumd in plaatste van nen top en speaker.

snoaren köant van verskeaidene groondstoffen emaakt wean. Vuur ellektriese basgitaren met magnetiese ellemeanten mutten ze van magnetiseerboar metaal wean. Vuural roestvrie stoal en nikkel wordt völle gebroekt. Vuur akoestiese basgitoaren köant ook nylon snoaren gebroekt worden. As de snoaren niej (en good) beent hebt ze nen rieken en geliekmoatigen klaank. Umdet de dikte en t gewicht van elk deel van de snoare dan nog geliek is, hef de snoare völle boawentonen en kleenkt dus zuuwer. Met det de snoaren oolder wordt, goat ze ook dofferder kleenken. Dit keump van de ene kaante duurdet de frets kepen in de snoare maakt en dus de trillingen van de hele snoare verstoort, en van de aandere kaante duur smear van stof en van de vingers. t Eerste doo'j niks an, t tweede is te verhelpen duur de snoaren regelmoatig skone te maken. Vearder beent der snoaren te kriegen met ne spesjale loage, woerduur't de snoare länger metgeet. Ne aandere manere is de snoaren oetkokken in ne panne met allesreiniger, loaten weken in braandspiritus. Hierduur wordt de snoaren wier skone en kleenkt wier zowat as niej.

Verdreeiing van t geluud met behulp van effekten is oonder basgitaristen nit zo gebroekelik. Gebroekte effekten beent oonder mear Chorus, Distortion, Compressor, Equalizer, Enhancer, Limiter, Octavider, Overdrive, Flanger, Sustainer, Envelope filter, Autowah en Fuzz. Ook vuur basgitaren he'j spesjale effektpedalen.

De meest aparte oontwikkeling van de leste tientallen joaren is van 2006, toew at de Line 6 Variax basgitaren oetköm. Bie disse basgitaren wörd t geluudssignaal op evöngen en met digitale techniek umme zat noar t ekeuzen model basgitaar. t Mut nog blieken of disse teckniek t op kan nemmen tegen de bestoande basgitaren.