Drèents
| Drèents | |
|---|---|
| Drèents Wikipedie-logo | 
|
| Nedersaksische naam | Dreins, Drèents |
| Nederlaandse naam | Drents |
| Laand | Nederlaand |
| Taolgebied | Drenthe; gedielte van Oaveriessel |
| Antal sprekers | ? |
| Dialecten | gien |
| Taolclassificatie | |
| Schrift | 't Latiense alfabet |
| Taolstaotus | 't Drèents wördt ezien as dialect van 't Nedersaksisch |
| Taolcode ISO 639-1 | gien |
| Taolcode ISO 639-2 | gien |
| Taolcode ISO 639-3/DIS | drt |
't Drèents (ook Drents, Dreins) is een groep variaanten van de Nedersaksische streektaol en wördt praot in de pervincie Drenthe en umstreken. Zowat de helfte van de Drèentse bevolking (43%) prat dagelijks Drèents.[1]
Gebied waor as Drèents spreuken wördt
[bewark | bronkode bewarken]'t Drèents praot ze niet altied geliek van plaots tot plaots, en kan slim verschillen in verschillende dielen van de pervincie. De noordoostelijke variaant Veenkoloniaols (kiekt hieronder veur een indieling) wör meeist as Grunnings zien; 't Zuudwest-Noord-Drèents hef meer gemien mit de streektaol van dielen van Frieslaand en Oaveriessel as mit de streektaol uut aandere dielen van Drenthe; en 't zudelijke Drèents löp deur in Oaveriessel.
Toch bedoelt ze mit 'Drèents' miestentied alle autochtone dialecten binnen Drenthe. Stichting Drentse Taol schrif:
- "Het Drèents is een verzamelnaam die geldt veur alle dialecten binnen de groep Drèentse streektaolen. Der bint mèensen, die het dialect an de oostkaant van de Hondsrug Grunnings nuumt, maor veur alle streektaolen an de Drèentse grens langs geldt dat ze deurloopt in de buurprevincies. Het Drèents van Zuudwolde het in Balkbrug Overiessels.
Aj nou van Drenthe stukken ofknipt, waoj het Drèents gien Drèents nuumt, umdat het op het dialect van de buren lek, dan zul ‘t wal ies wezen kunnen, daj hielemaol gien Drèents overholdt.
En daorum: alle dialecten die binnen de previnciegrèens spreuken wordt, bint Drèents."[2]
Onderverdielings
[bewark | bronkode bewarken]Er bint vrogger onderverdielings west van 't Drèents, zoas de kaorte van dialectologe Jo Daan[3] en de kaorte van dialectoloog Geert Hendrik Kocks[4]
- 1. 't Noordenvelds
- 2. 't Veenkoloniaols (ok Grunnings)
- 3. 't Zuudoost-Veen-Drèents (ok Zuudoost-Drèents)
- 4. 't Zuudoost-Zaand-Drèents (ok Zaand-Drèents)
- 5. 't Midden-Drèents
- 6. 't Zuudwest-Noord-Drèents (ok Stellingwarfs)
- 7. 't Zuudwest-Zuud-Drèents (ok Zuudwest-Drèents)
Taalverlies en -behold
[bewark | bronkode bewarken]In een onderzuuk van de Rieksuniversiteit Grunning wördt steld dat 't Drèents wal iens zol kunnen verdwienen, zeen de hudige sprekers veural olderen en leegopleiden bint. Streektaolen wördt in 't algemien deur hoger opleiden minder praot en leger waordeerd. 't Stiegen van 't opleidingsniveau in Drenthe hef dus grote gevolgen veur 't Drèents.
Umdet ja de dialectrenaissance 't prestige van de streektaolen stark omhoog haold hef, bint de overlevingskaansen ok veur 't Drèents wat gunstiger wörden. 't Succes van een popgroep as Skik is daor een illustraotie van. Een older veurbield van Drèentse successen is 't boek Bartje (1935) van Anne de Vries, mit dialogen in 't Drèents, en de gelieknaomige, Drèentstalige tv-serie uut de jaoren '70, die ondertiteld weur en merakel populair weur.
Veurbeelden
[bewark | bronkode bewarken]
Meer uutbreide beschrievings van de variaanten van 't Drèents kuj vienden in de ofzunderlijke artikels oaver dizze variaanten (kiekt hierboven). Dit artikel zölf is schreven in 't Midden-Drèents.
Een veurbeeld van de telwoorden (1-10) in 't Drèents zoas ze 't in 't noorden, zoals Nörg en Roon praot:
- aein/ien, tweei, dreei, veeier, vief, zes zeum, acht neegn, tien.
Vergeliekt ditte mit de versie uut Runerwold (typisch veur hiel Zuud-West-Drenthe, onder aandere ok Rune, Zuudwolde, Möppelt, 't Oogeveine, De Wiek en veur Noord-Oaveriessel):
- iene, tweie, dreie, veere, vieve, zesse, zeum, achte, neegn, tiene.
Verwiezings
[bewark | bronkode bewarken]Rifferenties
[bewark | bronkode bewarken]- ↑ Onderzuuk Drenten en hun taal (2007)
- ↑ Drentse Taol (now 't Huus van de Taol) over 'De Drèentse streektaolen'
- ↑ Jo Daan heur kaorte van de streektaolen in Nederlaand
- ↑ In: Kocks, G.H. (1996-2000), Woordenboek van de Drentse dialecten, Assen: Van Gorcum
Kiekt ok bi'j
[bewark | bronkode bewarken]Uutgaonde verwiezings
[bewark | bronkode bewarken]- Geert Kocks zien Woordenboek van de Drentse dialecten digitaal (uutgaonde verbiending)
- Drèentse spellingwiezer (Huus van de Taol) (uutgaonde verbiending)