Tweants-Groafschops
Et Tweants-Groafschops (ook wal es West-Tweants eneumd) is ne Nedersaksische dialektgroep wat esprökken wördt in et zuden en westen van Tweante, in et oosten van Sallaand en in et noorden en oosten van den Achterhook. Van een vast dialekt is gin sproake, alle döarpkes sprekt dinge net eaven aanders oet.
Et meest opvallende onderskeid tusken Oost-Tweants en Tweants-Groafschops is dat in den eersten dinge ontkend wordt met et woord nich, terwiel as Tweants-Groafschops neet, nit, of nie gebrok. Et Tweants-Groafschops hef neet met edoane an de e-apokope. Doarduur hebt de Tweants-Groafschopper dialekten nen end-e an vrouwelike wöörde as katte, henne, komme en kraante, mer ook in mearvolden as wöörde, beuke, sköape en huze.
Ook hef et Tweants-Groafschops wat mear lange klaanken in oapen lettergrepen, dee in Oost-Tweants kort ewörden zint: voagel en tegenoawer klinkt in et Oost-Twents as voggel en teggenowwer. Een ander vuurnaam kenmaark is dat Tweants-Groafschops een vuurplaksel e- hef in voltooide deelwöörde: "ik bin goan" tegenoawer "ik bin egoan."
In wat Tweants-Groafschopper dialekte, zo as Enters, Riessens en Vjens, zit de westfaalske breking nog in. Oost-Tweants wetten en lopen klinkt doar as wiëten en loëpen. Broekhuysen hef dit ook anetoont veur de Achterhook.[1]
Vuur/veur
[bewark | bronkode bewarken]Et Tweants-Groafschops zet zik of van et Oost-Tweants met vuur-/veur-liene. In t Gelders-Oaveriessels blif t weurd vuur zooas in t Nederlaands vuur en in t Tweants-Groafschops wördt dit oetsprökn as veur.
| Nederlaands | Tweants-Groafschops | Oost-Tweants |
|---|---|---|
| voor | vuur | veur |
| vuur | veur | vuur |
| door | duur | deur |
| duur | deur | duur |
| deur | deure/dure | deur |
In beide gebeden, Gelders-Oaveriessels en Tweants-Groafschops, löp et dialektgebeed duur oawer de proveensiegreanze met Oaveriessel hen. Der löp dus wal ne dialektgreanze duur 'n Achterhook, mer nich tusken 'n Achterhook en Tweante. Eankelde döarpe en steden woar Tweants-Groafschops wördt kuierd bint Riessen, Maarkel, Geesteren, Eibargen en Weenterswiek (de letste twee bint in 'n Achterhook). Zeet ok de kaarten van 'n Achterhook en Tweante vuur et percieze Tweants-Groafschopse taalgebeed.
Zee ok
[bewark | bronkode bewarken]
- ↑ Broekhuysen, J., Studies over het dialect van Zelhem in de graafschap Zutfen (1950)