Mariekolver

De mariekolver (Garrulus glandarius, reup^?/i en zang^?/i) is n opvallend ekleurde kreiachtige.

Verspreiding

Disse voegel kömp veur in t kultuurlaand en de bossen. Hij is over heel Europa verspreid behalve in t hoge noorden. In niejbouwwieken zie'j in eerste instansie vake de eekster, as de bomen en struken in t openbaore greun en in de tunen groter wörden, wörden de eekster zeutjes-an verdröngen deur de mariekolver.

Voedsel

Voedsel vient de mariekolver in bomen en struken, in de lucht en op de grond; t hef n aofwisselend dierlik en plaantaordig eetpatroon: insekten en ongewarvelden (mit veule plaagdieren), ekels, beukenoetjes, haozenoeten en aandere zaojen en noeten, vruchten as brummels, frambozen en liesterkrallen. t Eet oek kleine of jonge zangvoegels, eiers en kleine knaagdieren. Mit de starke snavel hakt de mariekolver gaoten in harde umhulsels zo as slekkehuzen, noetedoppen en eierschaolen en vroet e in de bojem, beestepoep en meenselik aofval.

De eek is aofhankelik van de mariekolver veur t verspreien van ekels: de mariekolver vervoert ze in zien keel en tussen zien snavel naor plaotsen mit n zachte ondergrond, daornao duwt e de ekels in grond in. Zo leeg e n wienterveurraod an. Hij vergeet allinnig n paor plekjes, die die oek niet weer vient en wat uut kan greuien tot n nieje eek. Vandaor dat mariekolver oek wel 'de grootste bosbouwer' eneumd wörden.

Oorsprong van de naam

Mariekolver, markolf en variaanten daorvan bin gebrukelike vormen in t oosten van t laand, mer oek in Utrecht, t Rijnlaand en delen van Braobaant en Limburg. De naam kömp uut n ouwe Germaanse sage en betekent letterlik grenswolf (mark-wolf), t is waorschienlik geïnspireerd deur de oosterse aofgod Markolis, die in de Oriëntaals-Byzantiense verhaaltradisie optreet as duvelse tegenstaander van de wieze Salomon. In de Germaanse sagen wördden dat duvelse personazie n personazie die alderhaande gedaonten kan annemen en rond 1500 ontsteet der n nieje verhaaltradisie van kluchten, waorin Markolf aofezwakt is tot n boerse spotter die schune grappen maakt. De naam Markolf kömp oek veur in t volksboek Salomon ende Marculphus waorin de voegel de stemmen van aandere voegels naodung.

In de Duutse, Noorse en Zweedse namen veur de mariekolver (Eichelhäher, Nøtteskrik(j)e, Nötskrika = ekel-/noetegaaie) kömp t gedrag naor veuren. De Deense en Friese namen verwiezen naor de bosrieke umgeving waor t woent: skovskade (boseekster) en houtekster (houteekster).

Geluud

Luud geschrouw, ku'j haost niet in t wiere haolen mit t geluud van aandere voegels.

Nedersaksies

Achterhooks:
- markolver
- markolder
Drèents: marklover (ZWD), -leuver of -loper (ZWZ), -loze (Rune), -rover
Graafschopper Platt: markloawe (Platduutse schriefwieze Markloawe)
Grönnegs: holtoakster
Sallaans: ...
Stellingwarfs:
- hooltakster, hooltekster
- markloper
Tweants:
- markloawe (Oldnzel)
- moarkloawe (Riesn)
- maarkloave (Eanter)
Urkers: ...
Veluws:
- vlaamse gaai(e), -gaoi
- vlaomse gaaie (Apeldoorne)
- vlaomse gaoi (Harskamp)
- vlaomse gaoie (Vaossen)
- marikaole (Vaossen, Emst, Apeldoorne)
- marrekaole (Une)
- marikolle (Oldebroek, Wezep)
- markaole, märkaole
- markol, markolle, märkolle
- marrikol (Uddel)
- marrekol (Wezep, Lunteren, Garder)
- marekolf (Putten)
- majekolf (Speuld)
- marikolver (Nunspeet)
- marienkolder (Elspeet)
- marekoef (Armelo)
- merzikol (Klanenbeek)
- klapekster (Waopenvelde)

Uutgaonde verwiezingen

Commons: Mariekolver - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.

Dit artikel is eskreaven in et westveluwske dialekt van Nunspeet, in de Algemene Nedersaksiese Schriefwieze.