Donar

Donar, ook vake Thor eneumd, (Oldnoors: Þōrr, Þunarr; Oldengels: Þunor, Þūr; Oldsaksisch: Þunær;^[1] Freesk: Tonger, Oldnederlaands: Donar; Oldhoogduuts: Donar; Proto-Germaans: *Thunaraz) is de god van de donder. Hee hef rode höare^[2] en nen roden board^[3]. In de germaanse mythologie is he ook beskoarmhear van Midgoard.

In de meeste germaans-mythologische verhalen dee nog bekend zint, spölt Donar ne rolle. As ene van de vuurnaamste goden wör hee minstens doezend joar anbeden. Zienen name steet in de euldste oavereblevene geskriften oaver inheemse Germaanse stämme, töt doezend joar later in de tied van de Noormänne.

Op heel wat sierroaden en andere gebroeksvuurwoarpen dee van verskeidene Germaanse stammen wierevunden zint, steet 'n name Donar op. Gelearden meant at dat was um Donar vuur besköarming te vroagen. Toen as Skandinavië edwungen kristelik wör, gungen völle leu nen hanger in de vörm van Donars hamer mjöllnir um 'n nekke dreagen, as oetdagend teken van wierstand.^[4]^[5]

Naamherkomst

Van Proto-Germaans *thunaraz^[6] (Donder) köm in et Old-Noors Þorr, Duuts Donner, Nederlands donder, Oldengels Þunor en in Modern Engels thunder met in elaste d.

Zweeds tordön en Deens en Noors torden hebt et achterplaksel -dön/-den, wat van oorspronk "gerommel" of "geluud" betekenden. De Skandinavische sproaken hebt ook et woord dunder, wat ze oawer hebt enömmen van et Nedersaksisch.

Kenmoarken

Familie

In beide de dichtelike en de verhalende Edda is Donar de zönne van Woden en de reuzinne Jörd (Verwaant an et Plat: Earde). Van ziene vrouwe, den't Sif het, is neet mear bekend as dat ze goldene höare hef dee't Loki um afsnid. Met ziene minnaresse, de reuzinne Járnsaxa hef Donar twee zöns, Magni en Modi. Met Sif hef he ziene dochter Thrud.

In et euhemeristische vuurwoord van de verhalende Edda steet ook dat he met Sif ne zönne har met den naam Lóriði, den as em nog 17 geslachten an ofstammelingen mear gef. Mer et vuurwoord is bedoold as oetleg oawer wo as et köm det de Aesir anbeden wordt, terwiel at ze mear reuzen zint as goden. Donar hef ook nog ne stiefzönne van Sif, den as Ullr het. Skáldskaparmál neumt ook nog van enen den as Hlóra het. Dat is Donar zien pleegmoo. Der steet ook ne Lora of Glora in Snorri Sturluson zien vuurwoord, mer oawer Hlóra doot ze wieders neet in et book.

Mjöllnir

Donar hef nen hamer met nen korten stellen, den as Mjöllnir eneumd wörd. Mjöllnir kump vanzelf terugge noar zinnen eigenaar, as den der met smit. Mjöllnir kan ook bleksemstroalen ofsketen. Um Mjöllnir te gebroeken hef Donar 'n gordel Megingjord umme, den as de krachten van 'n dreager verstoarkt. Donar hef ook een stel iezerne handsken, Járngreiper (Iezergrieper), um 'n hamer op te buren. Mjöllnir is ook Donar's heuwdwoapen as hee met reuzen an et vechten an geet. De vikingen hadden gearne ne halskettene met nen kleinen mjöllnir der an. Et is een vuurnaam teken ewörden in et Germaans headendom.

Koare

Donar jag duur de locht hen in ne koare met twee sikke der vuur: Tanngrisnir en Tanngnjóstr (Tandenknerser en Tandenkneister). Zienen helper en bodskopper Þjálfi jag ook met, en den ziene zuster Röskva is der ook bie. Et skaldendicht Haustlöng zegt dat de earde verskröait en boargen börstet as Donar met zinne donderkoare jag. Volgens de verhalende Edda kan Donar de sikke opetten as he honger hef. As he wier voortan jagen wil, kan he de oaverbliefsels van de sikke zegenen met zienen hamer. As de butte neet ebrökken zint, zint de sikke subiet wier in de bene en köant ze wier vuur de koare.

Bilskirnir

Bilskirnir, in et keuninkriek Þrúðheimr of Þrúðvangr, is de halle van Donar in de Noorse mythologie. Doar woont he met ziene vrouwe Sif en öare wichter. Volgens Grímnismál is de halle et grötste gebouw van Asgard. Et hef 540 kamers, net as de huze van de aandere goden dee in et keuninkriek Þrúðheimr wont.

Verhalen

Van Donar hef 'n ieslandsen skriever Snorri Sturluson nen hoop volksverhalen daleskreven.

Geirrod

Volgens een verhaal in de verhalende Edda vlög Loki op nen dag rond as nen havik, mer wördt evungen duur Geirrod. Geirrod, den't nen gloepensen hekel an Donar hef, dwingt Loki um Donar noar Geirrod zienen borg te lokken. In disse tied hef Donar zienen magischen reem en hamer nog neet. Loki bejoat et en weet Donar met te kriegen. Vuur as ze noar Geirrod zienen borg hengoat, kiekt ze der nog eerst eaven bie de reuzinne Grid achterhen. Grid wocht eaven töt Loki de kamer is en vertelt dan Donar gauw wat em te wochten steet. Gauw dut ze em ziene iezerne handsken en magischen reem en staf met. Donar houwt Geirrod in 'n duzel en alle andere iesreuzen dee't he tegenkump. Ook Geirrods dochters Gjálp en Greip zint an de buurte.

Alvismál

In een ander verhaal, et Alvismál, wördt Donar ziene dochter an Alwies oetehuwelikt, nen dwoarg. Donar wil der onderoet kommen en zorgen at ziene dochter neet met Alwies hooft te trouwen. Hee zeg Alwies, hee zol eerst mer es loaten zeen wo klook at he is. Alwies stemt in. Donar vrög em et ei oet et gat, töt ver noa at de zunne opkump. Alwies wil zo gearne bewiezen wo klook of he is dat he verget dat dwoargen versteent bie zunlecht. Alwies verandert heanig in ne keie.

Útgarða-Loki

In et verhaal van Útgarða-Loki zint Donar, Loki en öären knecht Þjálfi en meid Roskva op reize. Onderweg komt ze bie de grote halle van Útgarða-Loki, woer't nen hoop reuzen um et veur zitt te etten en drinken. De reuzen weett wal heel best met wee as ze te maken hebt, mer ploagnt Donar en Loki dat ze zukke kleine kearlkes zint.

Loki gef metene op van dat he der iederene in de halle wal oet kan etten. Útgarða-Loki daagt em oet vuur nen etwedstried tegen Logi. Geet duur, dut Loki. Ze kriegt nen trog met vleisk tusken öar in en begint van weerskanten te etten. Wee as et eerste in de midden is, hef et ewunnen. Ze komt precies tegelieke in et midden oet, mer Logi hef der ook de butte en zelfs 'n trog bie opevretten. Dudeliker kö'j neet winnen. Logi blik ne wierspegeling te wean van veur, en niks kan der zo vretten as veur.

Knecht Þjálfi daagt et hallenvolk oet vuur nen hardloopwedstried. Alloh mear, zeg Hugi. Mer Hugi is ne wierspegeling van Geheugen, en niks is rapper as de gedachte: dat kan van land töt land springen, mangs wal in één moal. Töt dree moal to mut Þjálfi in Hugi zienen mearderen erkennen.

Donar zelf daagt iederene oet vuur nen wedstried zoepen. "Prima," dut Útgarða-Loki, "mer dan wal oet 'n zelfden beker as wiej." Hee haalt der ene vuur Donar. "A'j em in een keer löag kriegnt, dan ma'j zeggen da'j nen groten zoeperd zint. In twee keer is ook nog wal good, mer in dree moal, dan he'j et echt verdretten." 'n Beker blik aneslötten op de zee. Donar kan sleutern en sloekern wat he wil, hee krig em neet löag. Noa dree machtige sleuters mut he et opgeven. Van et machtige sloekern van Donar zint eb en vlood ontstoan.

Útgarða-Loki hef nog ne oetdaging mear: Donar mut ne katte opburen. Wat is noe ne katte, decht Donar. Toch krig he nit mear as enen poot van et deer in de heugte. Mooien slapjanus, zeg Útgarða-Loki tegen Donar. De katte blik ne wierspegeling te wean van de Midgoardslange.

Hellig daagt Donar iederene oet vuur een potje wosseln. As nog ne extra kolle der onder wis Útgarða-Loki Elli, een old wief an. Ook doar kan et Donar neet van winnen. Elli blik ne wierspegeling te wean van eulderdom. Wee kan et winnen van eulderdom? Donar dut ne machtige poging en krig et olde wief zelfs op één knee. Toch krig hee öar der neet onder. Met hangende skolders van skaamte mut he opgeven. Útgarða-Loki meant at et wal mooi ewest hef met alle oetdagingen en zeg iederene noar bedde hen te goan.

's Anderendaags löp Útgarða-Loki nog eaven met noar de dure as et gezelskop wier verdan trekken wil. Hee vertelt et volk wo as he feitelik de bodel bekeukeld hef. Donar wördt hellig als as nen spinnekop en wil em al met mjöllnir vuur de plette bökkern, mer as he zik ummedreeit is et kasteel en zienen hear vort.

Þrymr

In een ander bekend van verhaal van Donar gapt reuzenkeunink Þrymr Donar zienen hamer mjöllnir of. Eerst decht Donar at Loki wier gangs is en hee geet bie em an. Mer den wet van niks. Met 'n beiden goat ze bie Frieja an, want den wet nog wal es wat. Frieja dut Loki nen vearenmantel. Zo kan he verdekt noar et reuzenland hen um doar es rond te heuren. Loki kump an bie 'n Reuzenkeunink, en den gef too dat he 'n hamer egapt hef. Donar kan em wal wier kriegen, mer dan wil den reuze met Frieja trouwen. Met den bodskop kump Loki wier bie Frieja. Den hef doar weinig dörst op en ze snorket met zovölle minachting at der de halle van dondert. Mer wat mu'j der met? De goden komt tehope um te oaverleggen. Heimdall hef een idee: Donar geet der zelf hen, verkleed as vrouwe. "Veult der oe es an," dut Donar, want wat vuur kearl trekt der noe vrouwleukleare an? Mer Loki meant dat et zo'n gek idee nog neet is. Hee wet op Donar in te kuiern dat de reuzen anders wal es Oasgoard konnen anvallen met den hamer. Donar gef to.

Wodan as anstoanden skoonvader jag zelf met 'n verkleden Donar en met Loki noar et Reuzenland. De halle van Þrymr is inericht as trouwzale en der is een heel feest. Toch zut Þrymr op et feest wal wat gekke dinge an ziene anstoande vrouwe. Dissen broed vret en zop toch wal flink. Heel wat mear as wa'j van een heanig bruudjen zollen verwochten. Loki, den as zelf ook verkleed is as kamermeaken van de broed, weet der van te maken dat ze met 'n allen wal acht dage zonder stoppen duur etrökken warren umdat Frieja zo gauw meugelik trouwen wol. Þrymr probeert zienen broed te kussen en skrikt van de felle, brandende ogene. Dat kump, dut Loki, van et grote verlangen en dat ze acht nachten neet esloapen hef um mer zo gauw meugelik bie em te wean. De zuster van Þrymr zeg at et tied is vuur de broedskado's. Ieleu eerst, dut Loki. Zee legt mjöllnir bie Donar in 'n skoot. Den wocht gin ogenblik en houwt der alle reuzen met in 'n duzel.

Volgens de Verhaal-Edda kump Donar an zin ende tiedens Ragnarök, noa ne bette van de midgoardslange Jörmungandr. De twee doodsviejanden komt an et vechten an en oetendelik verslöt Donar Jörmungandr. Mer neet vuurdat den em nog bit. Donar kan nog negen trad zetten en valt dan dood dale van et gif.

Eskrewene bronnen

Beskriewings in de Edda's

De twee grötste bronnen oawer Donar zint de Dicht-Edda, opesteald in et 13e joarhonderd oet eardere mondelinge oawerleawering, en de verhalende Edda, eskreven duur Snorri Sturluson. Beide komt oet et 13e joarhonderd in Iesland.

Dicht-Edda

In de dicht-edda steet Donar in de volgende verhalen:

Völuspá
Hárbarðsljóð, met doarin n gevecht tusken Donar en Odin vermomd as Harbarth, den't t wint.
Grímnismál
Hymiskviða
Þrymskviða
Alvíssmál
Lokasenna

Verhaal-Edda

In de verhalende edda steet Donar in de volgende verhalen:

Sages

Donar kump ook vuur in in verskeidene sages, dee't duur skalden vuuredreagen wörden.

Oldsaksische deupsgelofte

Donar wörd eneumd in ne Ooldsassiese Deupsgelofte in et Vatikaanse Codex pal. 577 met Wodan en Saxnot. De belofte kump oet et 8ste of 9de joarhonderd, en is bedoold um headens te kerstenen. Zo geet he:

ec forsacho allum dioboles uuercum and uuordum, Thunaer ende Uuöden ende Saxnote ende allum them unholdum the hira genötas sint

Wat zik löt oawerzetn as

ik verzake alle duwelse werke en wöörde, Donar en Woden en Saxnote en al dee onhealigen dee öare genoten zint.

^[1]

Gesta Danorum

In et 12e joarhoonderd skreef Saxo Grammaticus, den't in dienst was van eartsbisskop Absalon in Deanemoarken, in zin Latiense woark Gesta Danorum dat Donar en Wodan achterbakse teuwelkearls warren dee't de leu van Noorweagen, Zweden en Deanemoarken bie de bene ehad hadden duur zikzelf god te neumen:

Vanolds warren der kearls bedrewen in teuwelkunsten, zo as Donar, Wodan en nog nen helen koppel mear. Dee konnen et mooi brengen en begunnen zikzelf goden te neumen. Zo bekeukeln ze de gewone leu. Vuural Noorweagen, Zweden en Deanemoarken hadden ze good te pakken in öaren hoogmodigen waan. Duur disse landen an te zetten um öar te anbidden, besmetten ze ze met öare onbenulligheden. Dat gung zo wied dat alle gewone kearls meanen at zee ne oard goddeliken kracht hadden. Met de gedachte at dit goden warren of wat der vuur duur mos goan, richtten disse leu zwoare gebeden an disse pröatjesmakers. Ze gavven de eare an godslasterlike dwalingen. Eare wat et geleuf too heurt te kommen. Wat leu meant, de goden wat onze landgenoten anbidt deelt enkel 'n titel met dee van Griekenland of Latium. Dat ze op ne wieze dee't öare weardigheid geliek is, ook 'n naam en anbidding oawernömmen hebt. Mer mie ducht, ik hebbe wal genog ink spendeerd an de olde Deense goden. Ik mos der vuur de dudelikheid eaven op ingoan, zodat miene leazers good vaste weett vuur wat vuur heidens biegeleuf ons land zik de knene bog. (Gesta Danorum, Book I)^[7]

Opgreavingen

Oet heel wat opgreavingen blik at Donar nen geleefden god van de germanen was. Der zint heel wat beelden van em evunden.

Noordendorfse Mantelspelde

De Noordendorfse Mantelspelde, Stammend oet et 7de joarhoonded, is ne Allemannische mantelspelde den't opegreaven is in Nordendorf, bie Augsburg in Beiern. In Eulder Futhark-runen steet der Donar op.

Noamaak-mjöllnirs

Noamaak-mjöllnirs warn geleefd in Skandinavië, en ze wörden völle gebroekt bie heilige ceremonies as Blóts en trouweriejen. Völle van disse noamaaksels zint ook in groven evunden. Vake zit der een oge an, zodat et as halskettene dreagen kon worden.

Opvallend is dat ze juust vake vunden wordt in meer kristelike strekken. Vuural in et zuden van Noorweagen, Zweden en in Denemoarken en Noordduutsland.^[4] Hangers van noa 'n 10en eeuw hebt völle mear 'n zelfden vorm, wat op mear massaproductie kan wiezen. Et was nen oetdagenden tegenhanger van et kristelike kruus.

Ieslaands staandbeeld

n Zitnd staandbeeld van Donar (ongevear 6,4 cm), wat bekeand steet as t Eyarlandbeeld, van ongevear 1000 n. Kr. wör op egreawn bie ne boerderieje bie Akureyri in Ieslaand, en is te bekiekn in t Nasjonaal Ieslaands Museum. Donar hef mjöllnir vaste, den't in n kenmoarkenden Ieslaandsen kruusvörm is emaakt. t Wörd beweard det t beeldjen te maakn hef met de Þrymskviða, woerin Donar zitnd zinnen hamer ankrig en t met beaide haande vaste hooldt tiedns de trouwerieje.^[8]

Rune- en beeldsteender

De meeste runesteender wörn op erichet in t 11e joarhoonderd, en komt doarumme oawereen met de Kerstening van Skandinavië. Dr zeent ongevear zes runekoarvings dee't noar Donar liekt te verwiezen, en nog es viewe dee't um anroopt um de steender te healigen. ^[9] Dree van de inkoarvings zeent eveundn in Zweedn (de Rök Runesteen, Sö 140 en de Velanda Runesteen) en dree in Deanemoarkn (Dr 110, Dr 220 en de Glavendrupsteen).^[9] Dr zeent ook runesteender met inkoarvings woervan't wörd an enömn det dr hamers van Donar op stoat.^[10]

Ofbeeldings van Donars gevecht met n Midgoardserpeant oet de Hymiskviða kö'j wierveendn op n antal beeld- en runesteender in Engelaand, Denemoarkn en Zweedn.

In t Engelse doarp Gosforth in de proveensie Cumbria kö'j de oawerbliefsels wierveendn van n beeldsteen met Donar en Hymir dee't visken doot, nöast nog verskeaidene aandere Noorse inkoarvings.^[11]

In Deanemoarkn steet ne koarke in t kleaine Noord-Jutlaandse städje Hørdum den't de oawerbliefsels hef van nen steen met doarop Donar en Hymir dee't noar n Midgoardserpeant doot visken. Donar hef doar n kenmoarknden peuntigen helm op, den't hee ook op hef op aandere ofbeeldings^[12] en hee hef n Midgoardserpeant evöngn terwiel at Hymir vuur um zit.^[13]

Zweedn hef ook twee steender woerop disse legeande steet. Ze zeent emaakt tusken t 8ste en 11de joarhoonderd. Van de ofbeeldings leenks oonder op de Ardre VIII steen oet Gootlaand wörd an enömn det ze nit allene oawer t visken geet, mear ook oawer t slachtn van nen ossen, den't as lokvoor mos deenn,^[14] wat meugelik ne euldere oetvoering van t verhaal is. ^[15] n Altuna Runesteen in Uppland gef ook Donar wier den't an t visken is noar n Midgoardserpeant. Op disn steet Hymir nit bie op, mear t gef wal wier det Donar in de stried n boot brek.

Canterburysprökke

De Canterburysprökke is ne runesprökke den't in de kaantliene steet van n Angelsassies geskrift oet t joar 1073.^[16] De sprökke wörd vertaald as:

Smearigen woondgewer, goat hen! Iej zeent eveundn. Det Donar oe mag zeagnen, hear van troln! Smearigen woond-gewer. Teegn bloodvatpus!^[16]

De sprökke is bedoold teegn ne biezeundere kwoale, umskreewn as "bloodvatpus". MacLeod en Mees (2006) zegnt det Donar in nog bestoande weln nit anbeedn wör um zinne geneazende krachtn, mear hee wör wal vake an erop as borg teegn reuzn en grote zaakn, en ne beskoarmhear van de meansken. MacLeod en Mees vergeliekt de sprökke met t Kvinneby amulet oet t 11de joarhoonderd (woerop Donar ook wörd an erop vuur beskoarming) de formuleopbouw van de Sigtuna-amulet, en ne ribbe met runes dr op, den't ook oet Sigtuna in Zweedn keump. ^[16]

Kvinneby-amulet

t Kvinneby-amulet is n amulet woerop ne rune-inkoarving steet van roond t joar 1000 n. Kr. Dr zeent verskeaidene ideejn oawer wat dr precies opsteet, mear de geleardn zeent t met mekoar eens det Donar op wörd erop vuur beskoarming met zinnen hamer. Volgens Rundata steet dr:

Hier koarv(en) ik beskoarming vuur oe, Bófi, met/... ... ... vuur oe is zeker. En det de bleksem alle kwoad mag weghooldn van Bófi. Det Þórr oe mag beskoarmen met den hamer den oet zee köm. Vlucht, kwoad! Iej/t kriegnt/krig niks van Bófi. De goodn zeent oonder um en boawn um.

t Amulet wör oontdekt in t middeln van de vieftiger joarn van t 20ste joarhoonderd in de boadem van t Zweedse döarpken Södra Kvinneby in Öland. t Amulet is n veerkaant deenk van kopper, van ongeveer 5 cm van beaide kaantn. Op eenn hook zit n geatjen, woarskienlik um t um n nekke te hangn.

Skog koarkkleed

n Deel van t Zweedse Skog koarkkleed oet t 12de joarhoonderd löt 3 figuurn zeen. Meesttieds wörd edacht det t de Skandinaviese healigen-keunings Olaf, Eric en Knut zeent, mear mangs wörd ook edacht det t Wodan, Donar en Friejer vuur mut steln.^[17] De figuurn komt oawereen met beskriewings oet t 11de joarhoonderd van Adam van Bremen in n Teampel van Uppsala en eskreewne verhaaln oet de tied van de Vikings. t Kleed keump van oorsproonk oet Hälsinglaand in Zweedn, mear is non te bekiekn in n Zweedsen ooldheaidskamer.

Plaatsen met Donar

Donars Eekn

Donars Eekn was nen ooldn boom den't healig was vuur n Germaansen Sjatnstam, de vuuroolders van Hessen, en ene van de belangriekste healige steans van de Germaann. t Veln dr van in t joar 723 was t begin van de kerstening van de nit-Fraankn oet Noord-Neerlaand en Duutslaand.

n Boom steund oargns kort bie t doarp geismar, wat non onderdeel is van de stad Fritzlar in t noordn van Hessen, en was t belangriekste peunt van Donaranbidding van de Sjatn en aandere stämme.

Teampel van Uppsala

Tusken 1072 en 1076 skreef Adam van Bremen in zin Hammaburgensis ecclesiae pontificum det dr n beeld van Donar was in n Teampel van Uppsala. Hee skrif:

Donar steet in t middeln, met Wodan en Friejer an weerskaantn. Donar regeert, volgens öar geleuf, de locht met zinnen doonder, löchten, weend, reagn en mooi wear. Hee is of ebeeldt met nen staf, ongevear net zo as oons volk Jove wiergef.^[18]

Plaatsnaamns

Umdet he zonnen geleefden god was oonder de germaann, zeent völle plaatsnaamns noar Donar verneumd:

Thorsberg moor, Sleeswiek-Holstein in t hudige Duutslaand, t is ne oolde plaatse met völle vuurwoarpn van tusken 1 en 4 v. Kr. van de Angeln
Tórshavn ("Donarshaawn") is n heuwdstad van de Faröer Eilaandn
Thorsted ("Donarstad") in Jutlaand, Deanemoarkn, bie Thisted ("Deenksels Stad").
Torsted ("Donarstad"), Jutlaand, Deanemoarkn, deel van Horsens Kommune.
Thorsager ("Donarsakker"), Jutlaand, Deanemoarkn.
Thorskov ("Donarsbos"), Jutlaand, Deanemoarkn, n kleain moarkeerd stukn bos op t oostn van t Aarhus hertenpark.
Thorsø ("Donars meer"), Jutlaand, Denmark.
Torsåker ("Donarsakker"), Ångermanlaand, Zweedn
Torsåker ("Donarsakker"), Gästriklaand, Zweedn
Torsåker ("Donarsakker"), Södermanlaand, Zweedn
Donars naamn keump vuur in verbaand met bosn (Lundr) in plaatsnaamns in Zweedn, West-Noorweagn en Denemoarkn^[5]
Dr zeemt m amta; Angelsassiese plaatsnaamns verbeundn an Donar in Engelaand. Een doarvan is Þunres lēah (wat "Doonders bos" beteeknt). Rechtevoort het t Thundersley in Essex, Engelaand^[5].
Dr was n "Bos van Donar" op de noordwal van de Liffey in Ierlaand, net boetn Dublin in t joar 1000. t Verhaal geet det t binn n moand duur Brian Boru ekapt was, den't vuural belang bie de eekn har ^[19]
Thurstable (Þunres Stapel of "Thor's Pieler") in Essex, Engelaand.^[20]
Thurso ("Too't de Noormänne kömn neumdn ze de stad noar öarn god"), ("of Bolnwater"), Caithness, Skotlaand
Torhout, en Turnhout beaide in België.
Hósvík (euldere name: Tórsvík (þ veraandert mangs in h in wat Faröese wöarde)
Thurstaston, op t Wirral Skiereilaand in noordwest-Engelaand, en de "Thors steen" dr kort bie.

Donars dag

mear weetn oawer doonderdag

"Donars dag" is Þórsdagr in Ooldnoors, Doresdak [ðorestak] in Noord Sami ^[21], Torsdag in Zweeds- and zuud Sami^[21],Hósdagur in Faröer, behalve in Suðuroy, woer't ze t Tórsdagur neumt, Thursday in t Engels, Donnerstag in t Duuts, Donderdag in t Neerlaands, Torstai in t Fins, and Torsdag in Zweeds, Deens en Noors.

n Doonderdag was zo belangriek det zelfs in t 7de joarhoonderd St. Eligius zinne gemeente in Vlaanderen de wacht mos anzegn, umdet ze nog aait n doonderdag as healigen dag anbidn deedn, noa öare kerstening.^[22]

Naamns

Umdet Thor/Donar zonnen geleefden god was, wordt dr vanzelf ook meansen noar um verneumd. Vake is t eerste deel de verwiezing:

Norweagse kearlsnaamns: Thor, Tor, Toralf, Toralv, Torbjørn, Tore, Torfinn, Torgeir, Torgils, Torgny, Torgrim, Torkel, Torkjell, Torlak, Torleif, Tormod, Torodd, Torolv, Torstein and Torvald.
Norweagse vrouwleunaamns: Torbjørg, Tordis, Torfrid (Turid), Torgerd, Torgunn, Torhild (Toril), Torlaug, Torunn and Torveig.
Ieslaanse kearlsnaamns: Þór, Þórhallur, Þorbergur, Þorbjörn, Þorfinnur, Þorgeir, Þorgils, Þorgrímur, Þorkell, Þorlákur, Þorleifur, Þormóður, Þorsteinn, Þorvaldur, Þórarinn, Þórir, Þórður, Þórgnýr and Þórólfur
Ieslaandse vrouwleunaamns: Þorbjörg, Þorgerður, Þóra, Þórdís, Þórey, Þórhildur, Þórunn and Þórgunnur
Faröese kearlsnaamns: Hóraldur, Hórður, Hóri, Hørður, Torbergur, Torbjørn, Torbrandur, Torfinnur, Torfríður, Torgeir, Torgestur, Torgrímur, Torkil, Torkild, Torleivur, Torleygur, Tormann, Tormar, Tormóður, Tormundur, Torstein, Torvaldur, Tóraldur, Tórarin, Tórálvur, Tórður, Tórhallur, Tórheðin, Tóri, Tórir, Tóroddur, Tórolvur, Tórur
Faröese vrouwleunaamns: Torbera, Torbjørg, Torborg, Tordis, Torfinna, Torfríð, Torgerð, Torgunn, Torgunna, Torleig, Torný, Torvør, Tóra, Tórhalla, Tórhild, Tórun(n)
Deense kearlsnaamns: Tor, Torben, Torbjørn, Torkil/Terkel, Torleif, Torsten, Torvald
Deense vrouwleunaamns: Tora, Tove
Zweedse kearlsnaamns: Thorkel, Tor, Torbjörn, Tord, Tore, Torgny, Torkel, Torleif, Torsten, Torvald
Zweedse vrouwleunaamns: Tora, Torunn, Tove, Tova
Finse kearlsnaamns: Torsti, Torvald
Duutse kearlsnaamns: Thorald, Thoralf/Toralf, Thorben/Torben, Thorbjörn, Thorsten/Torsten, Thorwald/Torwald
Neerlaandse kearlsnaamns: Thor/Tore, Thoralf, Thorbjörn, Thorbrand, Thorkell, Thorleif, Thorolf, Thorsten/Torsten, Thorwald/Torwald/Torvald/Torold
Skotse kearlsnaamns: Torcall, Torquhil, Torquil
Skotsn achternaamn: McCorquodale, Thorburn
Amerikaanse vrouwleunaamn: Donara (oet de oold-Hoogduutse skriefwieze)
Engelse kearlsnaamn: Dustin
Engelse achternaamn: Thurston

Geliekenisse

Völle skriewers (Saxo GRammaticus, Adam van Bremen, Snorri Sturluson, Ælfric van Eynsham) zaggen ne geliekenis tusken Donar en Jupiter: Beaide zeent ze de stoarkste zöns van vam de Keuning of de goodn van öar geleuf, beaide hebt ze tweelingn bie ne godin, en ze wordt vake as de stoarkste van de goodn ezeen. An beaide wördn eeknbeume ewiedt, en dee hadn beizeundere krachtn. Donar dut nen draakn dood (Jörmungandr) en Jupiter ook; Typhon. Tacitus vergeleek Donar met n Grieks-Romeinsen god Herkules um zinne kracht, woapn en rolle as beskoarmhear van de wearld. Ze bestriedt reuzn en beskoarmt de goodn, woerbie't herkules n wachter is bie de poorte van Olympus, teegn gevoar vuur de goodn. Disse geliekenis is te zeen in de media zo as tellevisie, stripbeuke ezw. The Legendary Journeys of Hercules, Hercules (1998 TV Series, en Hercules (Marvel Comics) and Thor (Marvel Comics).

Geliekenisse van verskilnde deepte kö'j in aandere noordse mythologiën wierveendn, zo as Taranis (Kelties), Perkunas (Balties), Dorq/Torq (Armenies) and Perun (Slavies), dee't allemoal wat met doonder, of met eekn te maakn hebt, of met beaide. Ook geliek an Donar of Deenksel zeent de Fin-Ugriese goodn Torum, Thurms, Tere, Ilmarinen ezw. - zeet Tharapita.

Wierkomst in hudige moderne kultuur

Donner röp stormwolken op in disse tekening van Arthur Rackham bie Wagners *Das Rheingold*.

Donar, op zin Duuts "Donner", keump vuur in Richard Wagners operariege Der Ring des Nibelungen. Hierduur zeent völle ofbeeldings van Doner of Wagners ideejn egroondt, hoowal dr wat zeent dee't körter bie euldere ideejn oawer Donar lignt. Seend Wagner keump Donar/Thor as naam vuur karakters of as umzelf terugge in stripbeuke, op tellevisie, in literatuur en in leedtekstn.

Neersassies

Achterhooks:
- Donar
- Donder, Doonder
Grönnegs: Dönner
Tweants:
- Doner, Donar
- Donder, Doonder
Veluws: Donar

Bronnen / wellen:

↑ ^1,0 ^1,1 Thorpe, Benjamin. Northern mythology : comprising the principal popular traditions and superstitions of Scandinavia, North Germany, and The Netherlands (1851). (Engels)
↑ Styrbjarnar þáttr Svíakappa (Verhaal van Styrbjorn n Zweedsn gevechtshear)
↑ Óláfs saga Tryggvasonar en mesta (De Grötste Sage van Olaf Tryggvason)
↑ ^4,0 ^4,1 Turville-Petre, E.O.G. Myth and Religion of the North: The Religion of Ancient Scandinavia. London: Weidenfeld and Nicolson, 1964. p83
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Ellis Davidson, H.R. Gods And Myths Of Northern Europe (1965) ISBN 0-14-013627-4
↑ http://www.bartleby.com/61/roots/IE501.html
↑ The Nine Books of the Danish History of Saxo Grammaticus, vertaald duur Oliver Elton (Norroena Society, New York, 1905)
↑ Ross, Margaret Clunies. Acker, Paul en Larrington, Carolyne, eds. The Poetic Edda: Essays on Old Norse Mythology. Reading Þrymskviða. Routledge 2002. London. p188-189. ISBN 0-8153-1660-7
↑ ^9,0 ^9,1 Rundata 2.0
↑ Stephens, George (1878). Thunor the Thunderer. Williams & Norgate.
↑ Graham-Campbell, James. The Viking World (2001) ISBN 0-7112-1800-5
↑ O'Donoghue, Heather. Old Norse-Icelandic Literature: A Short Introduction (2004) ISBN 0-631-23626-0
↑ Margrethe, Queen, Poul Kjrum, Rikke Agnete Olsen. Oldtidens Ansigt: Faces of the Past (1990), ISBN 978-87-7468-274-5
↑ Christiansen, Eric. The Norsemen in the Viking Age (2002) ISBN 0-631-21677-4
↑ Fuglesang, Signe Horn. Iconographic traditions and models in Scandinavian imagery
↑ ^16,0 ^16,1 ^16,2 Macleod, Mindy. Mees, Bernard (2006). Runic Amulets and Magic Objects, page 120. Boydell Press ISBN 1-84383-205-4
↑ Leiren, Terje I. (1999). From Pagan to Christian: The Story in the 12th-Century Tapestry of the Skog Church.
↑ Adam of Bremen, Gesta Hammaburgensis ecclesiae pontificum , book 4, deel 26-27
↑ Carl Marstrander. Thor en Irlande, "Revue Celtique" nummer 36, ziede 247. (1915-1916)
↑ Mayr-Harting, Henry (1991). The Coming of Christianity to Anglo-Saxon England, page 27. Penn State Press ISBN 0-271-00769-9
↑ ^21,0 ^21,1 Stockfleth, Nils Vibe (1852). Norsk-lappisk Ordbog. Christiania
↑ Grimm, Jacob. Teutonic Mythology (Oawer ezat duur Stallybras, 1888), IV, page 1,737. Op t web via de Northvegr Foundation

[THORPENORTHTRADCOMP-1] 1,0 ^1,1 Thorpe, Benjamin. Northern mythology : comprising the principal popular traditions and superstitions of Scandinavia, North Germany, and The Netherlands (1851). (Engels)

[2] Styrbjarnar þáttr Svíakappa (Verhaal van Styrbjorn n Zweedsn gevechtshear)

[3] Óláfs saga Tryggvasonar en mesta (De Grötste Sage van Olaf Tryggvason)

[TURVPETRMYTHRELI-4] 4,0 ^4,1 Turville-Petre, E.O.G. Myth and Religion of the North: The Religion of Ancient Scandinavia. London: Weidenfeld and Nicolson, 1964. p83

[GODSDAV-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Ellis Davidson, H.R. Gods And Myths Of Northern Europe (1965) ISBN 0-14-013627-4

[6] ttp://www.bartleby.com/61/roots/IE501.html

[7] The Nine Books of the Danish History of Saxo Grammaticus, vertaald duur Oliver Elton (Norroena Society, New York, 1905)

[8] Ross, Margaret Clunies. Acker, Paul en Larrington, Carolyne, eds. The Poetic Edda: Essays on Old Norse Mythology. Reading Þrymskviða. Routledge 2002. London. p188-189. ISBN 0-8153-1660-7

[Rundata-9] 9,0 ^9,1 Rundata 2.0

[10] Stephens, George (1878). Thunor the Thunderer. Williams & Norgate.

[11] Graham-Campbell, James. The Viking World (2001) ISBN 0-7112-1800-5

[12] O'Donoghue, Heather. Old Norse-Icelandic Literature: A Short Introduction (2004) ISBN 0-631-23626-0

[13] Margrethe, Queen, Poul Kjrum, Rikke Agnete Olsen. Oldtidens Ansigt: Faces of the Past (1990), ISBN 978-87-7468-274-5

[14] Christiansen, Eric. The Norsemen in the Viking Age (2002) ISBN 0-631-21677-4

[15] Fuglesang, Signe Horn. Iconographic traditions and models in Scandinavian imagery

[MACLEOD120-16] 16,0 ^16,1 ^16,2 Macleod, Mindy. Mees, Bernard (2006). Runic Amulets and Magic Objects, page 120. Boydell Press ISBN 1-84383-205-4

[17] Leiren, Terje I. (1999). From Pagan to Christian: The Story in the 12th-Century Tapestry of the Skog Church.

[18] Adam of Bremen, Gesta Hammaburgensis ecclesiae pontificum , book 4, deel 26-27

[THORMAR-19] Carl Marstrander. Thor en Irlande, "Revue Celtique" nummer 36, ziede 247. (1915-1916)

[MAYR-HARTING27-20] Mayr-Harting, Henry (1991). The Coming of Christianity to Anglo-Saxon England, page 27. Penn State Press ISBN 0-271-00769-9

[Stockfleth-21] 21,0 ^21,1 Stockfleth, Nils Vibe (1852). Norsk-lappisk Ordbog. Christiania

[GRITEU-22] Grimm, Jacob. Teutonic Mythology (Oawer ezat duur Stallybras, 1888), IV, page 1,737. Op t web via de Northvegr Foundation

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]