Christendom

Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy
Christelijk kruus
Ichtusteken van 't christendom
IHS (staot veur: In Hoc Signio of Iesus Hominum Salvator of ΙΗΣΟΥΣ), teken van 't christendom

't Christendom is mit zo'n 2,1 miljard anhangers (33% van de wereldbevolking in 2007) de grootste religie wereldwied, en kwam vrogger veural veur in Europa en aandere Westerse lanen, mar 't is wereldwied an-eneumen (westers en neet-westers). 't Christendom greuit oek iezelig vlogge in de lanen/continenten waor as 't vrogger neet veurkwam, veurbeelden bin: China, Zuud-Korea, Afrika, en 't Midden-Osen. 't Christendom kump onder aandere vort uut 't jodendom, mar der bin wel grote verschillen, zo zien joden Jezus Christus neet as de Messias, wat binnen 't christendom wel 't geval is. God hef bie christenen verschillende namen, dee oek in de Biebel eneumd wonnen zoas bieveurbeeld Elohiem, HEER en Jahweh (Hebreeuws veur ik bin), over de uutspraak van Jahweh bin de geleerden 't nog neet helemaole eens mit mekaar, want deur de eeuwen hinne is de uutspraak verleuren egaon umdat de joden de naam uut respek neet uutspreken wollen, een aandere uutspraak dee neet ech bekent is, is: Jot-hee-wa-hee, mar meestentieds gewoon God. In 't westen is "Jot-hee-wa" vervörmd tot "Jehova".

Ontstaon[bewark | bronkode bewarken]

't Christendom is ebaseerd op 't leven van Jezus Christus (soms oek wel: Jezus van Nazareth, umdat e hier vandaon kwam) zoas dit beschreven wonnen in 't Nieje Testement. Centraal staon Zien prediking, kruusdood en verriezenisse. Oek 't Ouwe Testement (de joodse Tenach) vormp een belangriek deel van 't christendom. 't Christendom is een monotheïstische godsdiens; christenen geleuven in één God dee uut dree personen besteet (God de Vaor, God de Jonge en God de Heilige Gees) en neumen dit de heilige Dree-eenheid. Tussen disse dree Personen (Latien: personae) kan een verschil ezien wonnen, mar bin neet amparte personen. De christenen geleuven dat Jezus de jonge van God is en de Messias dee veurspeld en an-ekondig wönnen in 't Ouwe Testement.

Verschillende karken[bewark | bronkode bewarken]

In de loop van de tied is der binnen 't christendom een westerse en een oosterse tredisie ontstaon. Tot de westerse tredisie beheuren 't rooms-kattelicisme en 't daoruut ontstaone protestantisme. Tot de oosterse tredisie beheuren an de ene kaante de Oriëntaals-Orthodoxe Karken dee ofstand nammen van 't Concilie van Chalcedon uut 451 en an de aandere kaante de Oosters-Orthodoxe Karken, dee ontstaon bin nao 't schisma van 1054 en dee theologisch haos neet verschillen van 't rooms-kattelicisme. Al disse tredisies onderschrieven de kenons van 't Concilie van Nicaea. De grootste christelijke karke wereldwied is de Rooms-Kattelieke Karke, evolgd deur de protestanse karken, daornao deur de Oosters-Orthodoxe Karken, en as leste deur de kleinere amparte karkgenootschappen.

De Biebel[bewark | bronkode bewarken]

Der besteyt ouk een artikel "Biebel" mid meyr informaty oaver dit underwarp

Volgens de christelijke tredisie hemmen vier van Jezus' volgelingen, discipels een verslag van zien ofkoms, geboorte, leven, starven, opstanding en Hemelvaort op-eschreven in de vier evangeliën, dee verzameld bin in 't Nieje Testement. 't Nieje Testement bevat oek de Haandelingen van de Apostels, een antal breven van onder aandere de apostel Paulus an verschillende christengemeenten en 't prefetische boek Openbaoring. Naos de Biebel bestaon der verschillende apocriefe geschriffen dee an de Biebel verwant bin, mar dee der um verschillende rejens neet in op-eneumen bin. 't Bekendste veersjen uut de Biebel is 't Onzevaor.

't Nieje Testement vormp samen mit 't Ouwe Testement veur de christenen de Biebel.

De karken van de Riffermasie volgen sinds der ontstaon een eigen kenon van 't Ouwe Testement. Ze erkennen neet de Deuterocanonieke boeken.

Opvattingen[bewark | bronkode bewarken]

In alle tiejen hemmen verschillende theologische opvattingen bestaon over de netuur van Jezus en over de vrage ho de Biebelse verhaolen eïnterpreteerd mutten wonnen.

Volgens de Biebel wönnen Jezus geboren uut een maagdelijke deerne, Maria, bie heur verwek deur de Heilige Gees; leven hij een zundeloos leven, genas meensen van allerlei ziektes, wekken dooien op; dreef demonen uut en bedaren sturmen; veraanderen waoter in wien, gaf duzenden meensen te eten mit een paor brojen, en mut zien uutspraak: Ik bin de weg, de waorheid en 't leven. Gien ene kump tot de Vaor as deur mien, letterlijk eneumen wonnen.

Al sinds 't vrogste begin van 't christendom hemmen breje streumingen van de Karke de Biebelverhaolen oek symbolisch eïnterpreteerd. De iezelig strikte letterlijke lezing van de Biebel is veulal een typisch preduk van 't mederne rasionalisme, dat nao de middeleeuwen op gang kwam en zich uten in de Riffermasie. Sinds 't rilletivisme en secularisme, dat in de 19e en veural de 20e eeuw verspreien, wonnen Biebelverhaolen deur sommigen as symbolische verhaolen ezien, dee losstaon van de eigenlijke heufpersoon van Jezus van Nazereth.

Een opvatting van vandage de dag benaodert de Biebel op meerdere menieren tegelieke. Een verhaol bevat én een historische waorheid, én een symbolische betekenisse.

Nedersaksisch[bewark | bronkode bewarken]

Antal geleuvigen per laand

In sommigen Nedersaksische dialekken wonnen christendom uut-espreuken (en eschreven) as kristendom. Sommigen meensen spreken 't oek nog wel es uut as gristendom, mar de dominante uutspraak in 't Nedersaksisch is net zoas in 't Nederlaans mit de K.

Zie oek[bewark | bronkode bewarken]

Uutgaonde verwiezingen[bewark | bronkode bewarken]

Wikimedia Commons Commons: Christendom - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.