Mederne Devotie

De Mederne Devotie (Latien: Devotio moderna) was een spirituele beweging binnen de middeleeuwse Kattelieke Karke die opkwaamp in 't Oaversticht - vandage Oaveriessel - op 't end van de veertiende eeuw. De beweging ontstund deurdet een köppel mèensen niet bliede waren mit heur situatie deur misstaanden in de Karke. De Mederne Devotie stund veur een verni'jing van 't christelijke gemienschopslèven; ie kunt 't zien as een hervörmingsbeweging binnen de Karke. Persoonlijke lèvensheiliging en praktische lèvenswiesheid vörmden 't strèven. De initiatiefnemers waren geestelijken en leken. Ze leefden in gemienschop van taofel en goedern zunder een kloosterbelofte of te leggen. De Mederne Devotie schreef in et Iessellaands, een schrieftaal die tussen et Middelnederlaands en Middelnederduuts in stund.^[1]^[2]^[3] Daornaost wördt de schrieftaal mangs ook as allenig Middelnederlaands eziene.

Geert Grote

De grondlegger van de Mederne Devotie was Geert Grote (Dèventer, oktober 1340 - aldaor 20 augustus 1384). Hi'j wördden in Dèventer geboren as iene van een dikke haandelsfemilie. Grote vund gien voldoening in de haandel en richtten hum op religieuze zaken. De bestaonde praktijken van de karke vund e ok niet wat; hi'j zag ze as corrumperend. In zien stad stichtten hi'j de eerste woongemienschoppen van de Zusters van 't Gemiene Lèven en de Breurs van 't Gemiene Lèven. Dit waren gemienschoppen van leken (niet ewi'jde geestelijken). De zusters, en wat later ok de breurs, preekten een geestelijk reveil tègen de verloedering van 't lèven van de clerus en de verroeging van de volkse zeden. Heur veurnaamste bezigheden waren de zörg veur de studerende jongen en 't verbètern van de leefumstaandigheden van 't volk.

Verantwoordelijkheid

Ien van Geert Grote zien heufdstellings was det iederiene zölf verantwoordelijk is veur zien of heur zieleheil. Umme God in de mute te gaon of contact mit Hum te hebben, onderwees e, bi-j gien bemiddelende geestelijke neudig. De dielnemers in de breurs- en zustergemienschoppen mussen daorumme ok gien belofte ofleggen an de karke. Daordeur kwaamp d'r in de 15e eeuw al drokte mit de bestaonde karke. De karkelijke autoriteiten maakten heur zörgen oaver de ontwikkelings binnen de Mederne Devotie. De bisschop van Utrecht, beveurbield, was niks wies mit veul van de in zien ogen rigoureuze opvattings en vaardigden veur de diakens van de gemienschoppen een preekverbod uut.

Umme wiedere karkelijke maotregels te veurkomen, naamp een bulte gemienschoppen de riegel van de Darde Örde van Sunte Franciscus an. Dizze veur leken bedoelde örderiegel sleut best an bi'j de ideaolen van Geert Grote. Waorschienlijk wördden deur dizze opstelling de Mederne Devotie tègen wil en daank een belangrieke wegbereider van de riffermaotie, die veural wörtel scheut en vaste voet an de grond kreeg in 't verspreidingsgebied van de Mederne Devotie, de Hanzeatische wereld in Noordwest-Europa.

Windesheim

Nao 't uut de tied raken van Geert Grote volbrocht zien volgeling Florens Radewiens de wèens van Grote um een klooster te stichten in Windesheim (zo'n 10 km. ten zuden van Zwolle an de Iessel). 't Klooster wördden in-ewi'jd deur de bisschop van Utrecht op 17 oktober 1387 en kwaamp töt grote blui onder prior Johann Vos van Heusden (1391-1424). In Zwolle kwaamp een tweide gemienschop op de Agnietenbarg.

Vanuut Windesheim, bename vanuut de haandelssteden Zwolle en Dèventer, verspreidden heur de Mederne Devotie oaver de wereld van de Hanze, mit een heugtepunt in de vrogge 16e eeuw. De prior van Windesheim was doe de centraole en leidende feguur van een wied verbreide, evestigde kloosterörde die as ze ok wal de Congregatie van Windesheim nuumden. D'r waren doe goed honderd kloosters, heufdzakelk in Noord- en Oost-Nederlaand, Noord-Duutslaand (Lübeck) en rondum Keulen.

Thomas a Kempis

De beweging beïnvloedden mèensen zoas Thomas a Kempis (Kempen ca. 1380 - Zwolle, 25 juli 1472), die praktische devotie tiedens de viering van de Mis en in het dagense lèven veurstund, en later ok Desiderius Erasmus en Jeroen Bosch uut 's-Hertogenbosch.

As dartienjaorig jonggien vertrok Thomas a Kempis naor de Latiense schoele van de Breurs van 't Gemiene Lèven in Dèventer. De breur Florens Radewiens har in Dèventer de kapittelschoele op-ericht. Radewiens hef veul betekend veur Thomas en hef hum ontvaankelijk emeuken veur 't klooster. Ze geleuft det a Kempis de schrieveri'je van Geert Grote in belangrieke maote 'ecodificeerd' hef in zien boek De naovolging van Christus, min of meer 't praktische spirituele pregramma van de Mederne Devotie.

De invloed van de Mederne Devotie bleef ok nao de riffermaotie groot, zowal onder de oaver-eblèven kattelieken in Nederlaand, Vlaondern, Noord-Duutslaand en Engelaand as onder de protestanten. De naovolging van Christus wördden nao de Biebel 't miest verbreide boek van de wereld.

Uutgaonde verwiezings

Dit stok is echreven in 't Zuudwest-Zuud-Drèents van de Drèents-Oaveriesselse grèensstreek.

↑ Jurjen van der Kooij; Henk Bloemhoff, Hermann Niebaum en Siemon Reker, Handboek Nedersaksische taal- en letterkunde. Koninklijke van Gorcum (2008), pp. 43. ISBN 978 90 232 4329 8.
↑ Naar een taalgeschiedenis van van Oostnederland. Hermann Niebaum, 1985.
↑ Geschiedenis van de Nederlandse taal. Amsterdam University Press (1997), pp. 155.

[1] Jurjen van der Kooij; Henk Bloemhoff, Hermann Niebaum en Siemon Reker, Handboek Nedersaksische taal- en letterkunde. Koninklijke van Gorcum (2008), pp. 43. ISBN 978 90 232 4329 8.

[2] Naar een taalgeschiedenis van van Oostnederland. Hermann Niebaum, 1985.

[3] Geschiedenis van de Nederlandse taal. Amsterdam University Press (1997), pp. 155.

[1]

[2]

[3]