Limbörgs
t Limbörgs is ne Nederduutse Westgermoanse taal dee sprökn wördt in t greutste deel van Nederlaands en Bels-Limbörg en in t Duutse Rijnlaand. Met n dialektkontinuüm is t verboondn met t Broabaants en t Ripuaries. De dialektn dee sprökn wördt in Nederlaand wördt nog onmeundig völle broekt. In Belgie en Duutslaand is biej de tweede en dearde generoasie t nivoo van beheersing staark achteroet goan. In Nederlaand wördt t Limbörgs as strektaal anerkend, in Belgie zoargt alleen de proveensie vuur kultivatie en beschearming en in Duutslaand wördt t anerkend oonder de paraplu van t Nederduuts, woarbiej ok t Neersassies heurt.
Alhoowals de Limbörgse dialektn ne groote verscheidnheid kent, bunt der n poar kenmearkn dee vuur de meeste dialektn göldt:
- Tonaliteit: Limbörgs is ne toontaal. Dat höald in dat nen kleenker, of in alle geval, nen laankn kleenker, op twee maniern kan wördn oetsprökn: valnd, zooas in t Nederlaands en t Neersassies, en stiegnd. Disse toonn wördt stoottoon en sleptoon neumd. Zee könt twee weurde met de zölfde klaankn oonderscheidn. Zoo beteeknt bal met stoottoon "daanspartiej" en bal met sleptoon "spölgrei".
- Ümlaut: Aans as t Nederlaands kent de Limbörgse dialektn nen ümlaut in verkleanweurde, t mearvoold van zelfstandige naamweurde en in de vervoging van stearke wearkweurde. t Eerste kömp ok völle vuur in Neersassiese dialektn, mer laank nich altied.
- Ich vuur ik, mer nich maache vuur maakn. De k is noa lange vokaaln nich veraanderd in ch, zooas in t Hoogduuts, mer de weurde ich, ouch en mich hebt wal eer weg veundn noar 't Limbörgs en vörmt dus oetzeunderingn op n reagel.
- Ne afwieknde manier um biejvooglike naamweurde te vervogn. t Limbörgs maakt gen oonderscheid tusken stearke en zwakke verbuging en kent twee klasn van adjektievn.
In n groot deel van Bels-Limbörg wördt n ampartn groep Limbörgse dialektn sprökn, dee zik steark scheln van de aandere dialektn en meer ansloetn biej de Zuud-Broabaantse dialektn. Disse mist biejvuurbeeld t weurdken doe vuur de tweede persoon eankelvoald en hebt n aandern klaankinventaris.
In t noordn van Nederlaands-Limbörg wördt n groep dialektn sprökn, dee verwant binn an t Zuud-Gelders, de zoonaamde Kleverlaandse dialektn.
