André Hottenhuis

André Hottenhuis (Såsel, 5. september 1936 – Sender, 13. määrt 2008) was nen kenner van de streake en kultuur van Twente en dan benaamd de twentske språk- en naamkünde. Hottenhuus deade vöäle skryven, oaversetten, adviseren, undersöken en wör vake vrågd as spreaker.

Leaven

Nå at hee syn seminary en de kweykskole afrundden (den vöärlouper van de hüge PABO), warkeden André Hottenhuis as skoolmeister by de Plechelmusskole in Hengel. In de oavendüren deade hee dårby ne upleiding MO-Neaderlandsk. Do as hee dårvöär de papyren kreag köm hee as leyraar neaderlandsk te warken by et domålige HTS-SLP in Hengel, wåras hee boavenmeister wör en later lid van de direkty. In 1992 haalden hee syn doktoraal up neaderlandsk med en proovskrivt oaver veranderingen in et dialekt van syne geboardesteade Såsel en en proovskrivt oaver twentismen.

André Hottenhuis was under meyr vöärsitter by de heymkundevereyniging van Weersel, vöärsitter by de dialektkommissy van et domålige Van Deinse Instituut, bestüürslid van den Kreenk vuur de Twentse sproake en lid van de understüttingsgrup vöär et ümmesetten van den Bybel in et twentsk. Wyders hülp hee verskeidene symposia in de beyne en hölde et heyle jår döär leysingen oaver allerhande underwarpen, sou as naamkünde, bouwwysen vöär twentske buurderyen, eaten, gebruken rund karkenfeasten, seekdes en starvgevallen en oaver twentismen. An et ende van de sestiger jåren van den twentigsten eywe deade hee verskeidene jåren uptreaden as buutreedner by den karnaval. Ouk de Twentse Lesriege was hee eyne van de medwarkers van; kursussen (vöär beginners en evörderden) vöär lüde dee as wat weaten wolden van et dialekt en de kultuur van Twente.

Twey verhalenbündels skreav André Hottenhuis, twey anvüllingen up et twentske wöördebook Twents in woord en gebruik van G.J.H. Dijkhuis en nen heylen barg bydraeges an tydskrivten en andere uutgaves. Wyders stünd hee klår vöär lüde en grupen dee as wat van et twentsk weaten wolden. In 2001 kreag hee den Twentsen Taalpries vöär syne völsydige insat.

In de Twentsche Courant en de latere De Twentsche Courant Tubantia deade hee alle weaken tüsken 1986 en 2008 en stükken skryven van "Wat nog niet in Dijkhuis staat". Disse stükkes wörden later ouk weader bündeld as afsünderlike böke. Et tweyde deyl had hee noch mär net en paar weaken rund do as hee plötseling uut de tyd küm. Alle jåren wördt der in synen name de André Hottenhuis-lezing organiseerd.

Wat nog niet in Dijkhuis staat

Den titel verwist når et klassike wöördebook Twents in woord en gebruik ("Den Dikken van Dykhuus) van G.J.H. Dijkhuis uut 1979. Dykhuus had Hottenhuus evrågd üm et wark seyd 1986 voordan te doon. Hee deade dat as nen kolumn in de Twentsche Courant Tubantia. Dårin beskreav hee allerhande wöörde en segswysen. In 2001 küm dårvan den bündel Wat (nog) niet in Dijkhuis staat uut. In den upvolger dårvan, Wat nog niet in Dijkhuis staat 2, bündelden hee allens van tüsken 2001 en 2005, med dårby de uutwesselingen med krantenleysers dee as der up reageerd hadden. Dat küm in 2008 uut en was eyne van de 10 nomineerde böke vöär Beste Boek van Overijssel, ne verkesing van Stadsarchief en Atheneumbibliotheek (SAB), et Historisch Centrum Overijssel (HCO) en de Overijsselse Bibliotheek Dienst (OBD). Et küm uut by de domålige uutgeaverye van TwentseWelle.

In syn artikel 'Wat nich in Diekhoes hoof' in platblad De Nieje Tied nümmer 7 (september 1997) gav Goaitsen van der Vliet Hottenhuis en best mål up de huud: "Hoast alle wekn wa stoa'k dom te kiekn van t een of t aander dat miej vrömd ankeump of wis op slaterigheid van n auteur, den zich 'dialectkundige' neumn löt."

André Hottenhuisleysing

De André Hottenhuislezing wördt alle jåren up ne andere steade in Twente geaven. In de leysing gåt bekende spreakers vanuut de weatenskap in up dialekten en streakspråken. Spreakers hebbet under anderen al eweasd hougleyraar Siemon Reker, Roeland van Hout, Anne van der Meiden en Harry Morshuis. In 2013 hölde språkenkündigen wim Daniëls ne leysing med as titel 'Het einde van de dialecten is in zicht, maar niet getreurd.' In 2018 wör de Hottenhuusleysing organiseerd döär de Twente Academie. Dominee Klaas van der Kamp hölde syne leysing in Ryssen, med as titel 'Hoe de karke helpt de taal smao te óllen'.