Liemers (dialect)
't Liemers gebruukt ze wal as verzamelname veur de dialecten van de Liemers, een streek in de Nederlaanse pervincie Gelderlaand grofweg maank de Rien, de Iessel, de Olde Iessel en de Duutse grèenze.
Aord
[bewark | bronkode bewarken]De Liemers kuj mit een noordwest-zuudoost-diagonaol taalkundig opdielen in de Olde Iesselstreek (ten oosten van de liende; löp buten de Liemers wieder deur naor 't noorden) en de Zuudwestelijke Liemers. De Olde Iesselstreek is een oavergaankszone maank de Nedersaksische dialecten (Achterhooks en Oost-Veluws) in 't noorden en de Nederfraankische ('t Kleverlaands of Zuud-Gelders) in 't zuden. D'r koomt een bulte isoglossen bi'j menare.[1]
De Zuudwestelijke Liemers heurt qua taal bi'j 't Kleverlaands.[2] De taalkundige Lex Schaars nuumt 'de invloed van het Nedersaksisch [...] geheel uitgespeeld in de Zuidwestelijke Liemers'.[3]
Baanden mit 't Achterhooks
[bewark | bronkode bewarken]Partie Liemersen viendt van heur taal det die bi'j 't Achterhooks heurt.Bron neudig D'r is een treditionele (talig-)culturele baand maank de Liemers en de Achterhook.
De Dialectkring Achterhook en Liemers wördden op-ericht in 1957; dizze kring was mit-oprichter van 't Verbond van Neersasse Dialectkringen (1966) en mit-initiaotiefnimmer van de internationaole streektaalbundel Alles Plat(t) (2002).
't Staring Instituut is ter veur geskiedenis, streektaal, volksgebruken, netuur en laandskop van Achterhook en Liemers. Van dit instituut is 't Woordenboek van de Achterhoekse en Liemerse Dialecten (WALD). Wieder bint d'r uutgaoven zoas 't Kerkbook veur Achterhook en Liemers (1988) en Psalmen en gezangen in 't Achterhooks en Liemers (1998).
Schrieveri'je in 't Liemers
[bewark | bronkode bewarken]De onderwiezer Arnold Tinneveld (1907-1977) tiekenden in de taal van Diem een köppel volksvertellegies op, onder de Nederlaanse titel Vertellers uit de Liemers (1976).
Jan Willem Denkers (1917-1995) uut Geestern skreef verhalen mit een humoristische pointe. Ze bint ebundeld in 't Beuksken van Hendrik Jan (1978) en Hendrik Jan schrif vedan (1979).
Bernard Engelbarts (1937-1994) kwaamp van 's-Heerenbarg. Hi'j begunden as zanger van 't Liemerse lied en skreef een antal verhalen mit as onderwarp de enkeling die as humzölf buten de evestigde örde eplaatst hef en niet begrepen wördt. De Achterhoeker schriever Henk Krosenbrink mient det Engelbarts zien verhaal 'Het witte peerd' 'behoort tot het beste wat in de Oost-Achterhoek geschreven is.' [4]
Veurbield
[bewark | bronkode bewarken]'t Begun van 't vertellegien ’t Winterkoninkske in 't dialect van Pannerden (Zuudwestelijke Liemers):[5]
- ’t Winterkoninkske had zien nes in ’t karschop. Now zien de oldeluj op ’n keer allebei uutgevloge. Ze wolle wat te aete veur hun jonge haole en hemme de kleintjes hillemaol allenig achtergelaote.
- Nao ’n poosje kump vaoder winterkoninkske wer thuus.
- “Wat is hier gebeurd?” zeit ie, “Wie het ollie wat gedaon, kiender? Gillie zienn hillemaol in de war.”
- “Ach vaoder,” zegge ze, “der kwam hier net zon grote boeman vurbi-j. Dén zag der zo lillek en naor uut. Hi-j keek met zien grote oge ien ons nes. Den het ons zo bang gemak.”
Uutgaonde verwiezings
[bewark | bronkode bewarken]- Lowlands-L: 't Vertellegien ’t Winterkoninkske in 't dialect van Pannerden
- De sprekende kaorte van 't Meertens Instituut hef opnaomes uut Megchelen en Herwen
Rifferenties
[bewark | bronkode bewarken]- ↑ Lex Schaars (2008), De Achterhoek. In Henk Bloemhoff, Jurjen van der Kooi, Hermann Niebaum en Siemon Reker (red.), Handboek Nedersaksische Taal- en Letterkunde, Assen: Van Gorcum (blz.256-7)
- ↑ Definitie van 't Amt für rheinische Landeskunde in Bonn.
- ↑ Lex Schaars (2008), De Achterhoek. In Henk Bloemhoff, Jurjen van der Kooi, Hermann Niebaum en Siemon Reker (red.), Handboek Nedersaksische Taal- en Letterkunde, Assen: Van Gorcum (blz.256)
- ↑ Henk Krosenbrink (2008), Streektaalletterkunde in Oost-Gelderland en op de Oost-Veluwe. In Henk Bloemhoff, Jurjen van der Kooi, Hermann Niebaum en Siemon Reker (red.), Handboek Nedersaksische Taal- en Letterkunde, Assen: Van Gorcum (blz.410-11)
- ↑ Lowlands-L: 't Vertellegien ’t Winterkoninkske in 't dialect van Pannerden
|
Dit artikel kuj ummezetten in 't Achterhooks of Liemers. |