Johan Buursink
Johan Buursink (Eanske, 30 juni 1908 - Glanerbrug, 3 december 1993) was nen twentsken skryver en vöärvechter vöär de twentske selvbewüstheid. As unafhangeliken skryver must Buursink rund seen te kummen van syne skryverye. Dårümme is der nen flinken barg wark van Buursink syne handene vöärhanden. In synen yver üm et twentsk as kultuurspråke up te böären skreav hee up alle möägelike vlakken; ne groute ryge gedichten, verhalen, toneelstükke en skryverye oaver mode en linnengood. Kollega-skryver Gerard Vloedbeld meynde: "van alle Twentse auteurs is Buursink wa 't meest literair; hee is oonzen besten prozaschriever."
Loupbane
[bewark | bronkode bewarken]Buursink wör jung an de Ribbeltsweg in Eanske. Etselvde jår noch küm syn vader uut de tyd döär TBC. Syn moder bracht em öäre ses andere kinder reformeerd up. Eyne van syne öyms was skounwal fanatik anhanger van den socialistisken Ferdinand Domela Nieuwenhuis. Dee beide inslage nöäm Buursink in syn latere wark altyd med. Buursink had altyd al skryver en journalist worden wild en begünde al in 1923 vöär de skoolkrante te skryven do as hee vyvtene was. Med twentig jår deade hee al böke bespreaken in de Dreemåndelikse Bladen, en blad wat ewyded was an volkskultuur en de neadersassiske språke. In de dartiger jåren warkeden hee by en jöädsk bedryv in Eanske.
Kort vöär den oorlog had Buursink syn eyrste artikel in de domålige Tubantia. In den oorlog sat hee by et kommunistisk verset en wör hee chef-redaktöör vöär et verböädene blad De Waarheid. Ümdat de meyste andere streakkranten in dee tyd verböäden warren, was De Waarheid med 30.000 inskryvers wellicht wal de gröätste krante van Twente. Toch kunde den eygensinnigen Buursink weinig anvangen med et rechtlynige denken en et sik vulleydig skikken når et kommunistiske ideaal. Hee skeiden der med uut en güng voordan as unafhangelik skryver. Oaver syne kommunistiske tyd hevt hee et nooit weader had.
Syn broud verdeenden hee döär te skryven vöär bladen oaver textiel en mode. Hee wüst unmündig vöäle van kleyder. In 1954 skreav hee Er werd een school gebouwd oaver de Textielvakskole in Eanske. Toch was hee et leevste gangs vöär de twentske geskydenis en kultuur, mär ouk de språke sou as dee rund Enskede en üm to eküürd wör. Tüsken 1950 en 1980 skreav hee meyr as 100 artikel oaver boavenstånde underwarpen vöär bladen as De Mars, Twènterlaand en -leu en -spraoke, de Dreemåndelikse Bladen en vöär et Jårbook Oaveryssel, Jårbook Twente (wår as hee ouk eandredaktöör vöär was) en de Textielhistorische Bijdragen.
Nöäst de vöäle korte artikel wår as hee tydskrivten en kranten vulskreav en wår as hee de kost med verdenen must, gavven hee ouk en antal böke uut. Et book wårin as noch et beste syne völsydigheid te seen is, is et bysündere wark 'Het boek van de Lonneker Landbouw'. Dit book van 480 bladsyden was oarsprungelik bedoold as jubileumbook vöär Lönneker Landbouwkooperatys en must in 1951 uutkummen. Uuteandelik küm Buursink vyv jår later, in 1956, med en grout uutewarked verhaal, wårin as dröyge feiten en verhaallynen döär mekander löypen. Wårgeböärde feiten deaden üm böärten med ne novelle oaver den lönneker buur Gait-Jan. Sociologiske oaverdenkingen oaver untwikkelingen up den buur döärspekkeden hee med gedichten.
An souwat alle möägelike literäre deylväkke hevt Buursink wal medeskreaven: essays, novellen, feilletons, lange en körte verhalen (in neaderlandsk en neadersassisk), korte kensketsen, en jöägdbook en toneel. In 1950 küm der ne samenvatting van de vöärnaamste warken van Buursink uut: 'n Rozendaans : allerhaand oet Twentelaand.
Underwyl hülp hee ouk med üm ne skryvwyse vöär et twentsk uut te prakkiseren. Vöäral syne Experimenteren met de mooderspraok, een onderzoek naar de mogelijkheden van het dialect, wat in et Jårbook van Oaveryssel stünd was en vöärnaam wark. Buursink meynden at der up vulwaerdige wyse in et neadersassisk eskreaven worden must. Hee gavven selv et gode vöärbeald. Net as 'Meister' G.B. Vloedbeld deade Buursink klassike en bybelske teksten ümmesetten in et twentsk. Up literäär vlak leak Buursink et beste med et twentsk vöär te hebben. Upmarkelik is te nömen dat Buursink de roman De boetenste duusternis (1961) van Johan Gigengack slim ofkrakeden vöär de Regionale Omroep Noord en Oost (RONO). Gigengack was dår sou van te üntersteböäventen dat hee subit uutskeiden med twentsk skryven en uutgeaven. Et book güng når Buursink synen smak wat te lechtsinnig ümme med tema's as seksualiteit en homofily.
Vöär syne verhalen keak Buursink når de ''gewoane inwoaner van Eanske", mär ouk de lätste hunderd jår geskydenisse van syne stad tröäken em slim. In 1962 skreav Buursink 'Stadverbranden', oaver den grouten brand van Enskede, den as hunderd jår dårvöär huusehölden had. In 1975 löär hee en Historisch stadsalbum van Enschede uutkummen oaver et Eanske van syne junge jåren. Ouk bleak hee druk te weasen up paranormale saken. In 1948 skreav hee et böökske Hoe moeten wij leven? med oaverdenkingen oaver magnetisme, helderseendheid en aerdstrålen.
Wat lüde vünden Buursink nen eygengedraiden, eyne den as gaerne andere lüde upporkeden. Toch küm hee med de wille under et volk, möäg gaerne leasingen geaven en was druk in et vereynigingsleaven. Hee was eyrelid van folkloresangers en -dansers De Krekkel. Ouk hülp hee de Historische Sociëteit Enschede-Lonneker in de beyne.
Binnen de regionalistische beweaging van net nå den oorlog in de jåren 50 was Buursink en vöärnaam gesichte, nöäst anderen as börgemeister Kolenbrander van Tubbige, Vloedbeld, Gigengack, Adriaan Buter, Willem Diemer, Hendrik Entjes, G.J.M. Bartelink en Jan Jans. In disse tyd wörden der vöäle nye twentske underneamingen in de beyne hülpen: tydskrivten, mär ouk nen twentsken schrieverskreenk, de Algemene Vereniging Twente en de RONO.
Buursink was man van et volk. Tüsken 1970 en 1980 deade hee breve hen en weader med leasers, oaver under andere skryvwyse en bedüding van twentske wöörde.
Persöönlik
[bewark | bronkode bewarken]Johan Buursink was etrouwd med Jantina Wietske (Tine) Joldersma. See kreagen verskeidene kinder, dee as allemål vordtröäken uut Twente.