Bloeme

De bloeme brengt de voortplaantingsorganen bie mekaar van een plaante, of krekter: bloemen bin kenmarkend veur plaanten dee tot de stamme Angiospermae of Magnoliophyta beheuren. Tot disse plaantegroep beheuren iezelig uuteenlopende plaanten, van 't nederige straotgres tot de umhoogriezende peerdekestanjes.

Bloemen kunnen verschillende vormen en kleuren hemmen en bin daorumme houwen meensen vake van bloemen as dekorasie in huus en in de tune. Bloemen vormen oek een belangriek middel um plaantesoorten te herkennen.

Plaanten dee neet in de grond staon wonnen meestentieds in een overpot edaon.

Algemene opbouw

De bloeme is eigenlijks een scheut op-ebouwd uut een stengelstuk mit blaojen. De lejen van 't stengelstuk greuien neet uut en vormen de bloembojem. De bloembojem is dus een neet estrekken stengelstuk.

Bie de eerdbeze is de bloembojem vleizig en vormp de uuteindelijke vruch, eigenlijks een schienvruch.

In een bloemknoppe bin de onderdelen op dezelfde wieze an-eleg as in een bladknoppe. De bloemdelen staon in kransen, dee op de bloembojem in-eplaant bin. De bloemdelen kunnen gewoon of spiraalsgewies in-eplaant staon.

De volgende bloemdelen ku-w onderscheien:

De kelk (calyx): de butenste krans. De kelk is meestentieds greun.
De krone (corolla): de volgende krans(en). De krone hef meestentieds een aandere kleur as de kelk.
De meeldraojen: binnen de krone staon één of meer kransen van meeldraojen, elk meeldraod besteet uut helmdraod en helmhokjes.
De stampers: de binnenste krans hef één of meer stampers dee 't vruchbeginsel bevatten.

De kelkblaojen en de kroonblaojen wonnen samen de "bloembekleedsels" eneumd.

't Volgende schema laot zien ho de bloeme op-ebouwd is uut de bloemdelen.

bloemsteel (9)

bloembojem (3)

kroonblaojen oek wel bloemblad eneumd (petalen)(5) en blaojen (sepalen)(8), samen de bloemkrone (perianth)

meeldraojen (androecium) bestaonde uut helmdraod en helmhokjes (4)

stamper (7) - bestaonde uut stiel (1) en stempel(6)

vruchbeginsel (gynoecium)(2)

Neet alle onderdelen bin bie elke bloeme anwezig. Pertie bloemen hemmen gien kelkblaojen of gien bloemblaojen (Noorse plataan), of zelfs helemaole gien kelk- of bloemblaojen (bieveurbeeld wilgekatjes. 't Kan ween dat 't gien bloemblaojen hef, mar dan bin der wè ekleurde kelkblaojen, zoas bie de kievitsbloeme en de bosanemoon.

Soms is der een biekelk (epicalyx), een krans van kelkachtige blaodjes, dee neet tot de kelk beheuren. Een veurbeeld hiervan is de biekelk van muskuskaasjeskruud, dee besteet uut dree lien- tot lancetvormige blaodjes.

Een bloeme, dee óf stampers óf meeldraojen (mar neet allebeie) hef, is een éénslachtige bloeme. Een bloeme mit allinnig één of meer stampers is een vrouwelijke bloeme; een bloeme mit allinnig meeldraojen is een mannelijke bloeme. Bie wiendbestuvers bin de bloemen vake éénslachtig.

Een tweeslachtige bloeme hef zowel stampers as meeldraojen.

Veurbeelden van bloemen

Hieronder een korte lieste mit 20 veurbeelden van plaanten dee bloemen dragen.

Nedersaksisch

Drèents: bloem(e), blooum, bloum(e)
Grunnegs: blom, bloum(e)
Tweants: bloom
Stellingwarfs: bloeme
Veluws: bloem(e), bloom(e), blom(e)