Banthum

	Banthum
	Dorp in Nederlaand
	Bestuur
Provinsie	Oaveriessel
Gemeente	Hardenbarg (gemiente)
	Geografie en bevolking
Inwonners;	4535 (?);
Koordinaten	52° 32′ N, 6° 37′ O
	Aoverig
Netnummer	0523-23
Postkode	7691

Banthum (Hollands: Bergentheim) is en dorp in de oaverysselske gemeynde den Hardenbarg. De kern ligt tüsken de spårlyne Zwolle-Emmen en et kanaal Almelo-De Handrik. Up 1 januari 2018 had et 4.535 inwoaners.

Banthum ligt an den provincialen weg N343. Et hevt en vootbalvereyniging VV Bergentheim en volleybalvereyniging De Schutters. Der bint twey laegere skolen, de protestants-kristelike Ds. Koningsberger, en de gereformeerd vry-emakeden Casper Diemer.

In Banthum ståt dree karken: de gereformeerd vry-emakeden, en herförmden en en gereformeerd synodålen. De lätste twey karken bint nudaags gangs by mekandere te kummen töt eyne karke.

Geskedenisse

Vöärgeskedenisse

Gelyke as andere städen en dorpen is ok 't olde Banthum ontstån an 'n rivyre: de Oaveriesselske Vechte. Disse rivyre kümt Nederland by Grambarge binnen, ströymt dår op 'n Arnbarg an, langes Banthum döär Ommen en langes Dalsen når Zwolle ümme dår by 't Swarte Water uut te kommen.

Eywen eleaden kwamen an de overs van disse rivyre groute sandvlakten lös te liggen en wanneyr as dår sommers de wind oaverhen blöäs ontstünden der sandverstuvingen dee an de weaderse kanten van de rivyre dünen förmden, de sou enöömde rivyrdünen. De hüdige ”Beerse Bülten’’ bint hyrvan 'n vöärbeeld. En heyle set vöär et begün van de jårtelling wördden de Vechte al bewoand döär rondsjouwende stammen. Pas in de Middeleywen steet der op papyre over blyvende bewoaners van disse plaatse.

Vanaf de Middelewen

De eerste moal dat der feitelik over Banthum eskreven wördden, was op 1385. In 't boek van 't registers en rekeningen van 'T Bisdom Utrecht wår op bladsiede 586 stiet:

lijst van mensen en goederen hyronder vermeld en te brengen in de hof van Ootmersum op Hemelvaartsdag … o.a. te BERGENTHEM (bij) Tackinc.

Asse wy van 't jår 1385 uutgoat bestunden Banthum op 1985 600 jår en is op 2010 't feest 'Banthum 625 jår' evyrd.

Nameverklåring

Bergen kümt van: d' hoge rivyrdunen langes de Vechte. En Theim kümt van: um-eset stuk land of thüm = tuune. Op 1688 veranderden de name Bergenthem in Bergentheim, en in 't Nedersaskisch hebt sie 't altied van 'Banthum'.

Old Banthum

't Oale Banthum had 'n laanke vörme. 't Volk kenden en oost-ende, en middendorp en en west-ende. Disse vörme kunne wy t'rugge vinden op 't hodige Old-Banthum: 't oost-ende by Schöttink en 't west-ende by Wiechmink; terwiel as by Wuestkaamp 't "middendorp" ween sol. Hyr hef ok de havesoate (adelike boerderye) estoane. Op 1649 töt 1842 was de familie van Voorst eigenaar van d' havesoate. Op 1842 wördden d' havesoate of-ebrökken en de grachte edempd, sodat der van de havesoate “Bergentheym” geen steen meer over is.

Marke Banthum

De Marke Banthüm was en bestuursvörme van de grotere boeren die et gemeenschoppelike land beheerden. De gronden wördden bevöärbeeld gebruukt umme der plaggen van te stekken. De Marke Banthum bestunden uut 't land watte wy now kent as Old-Banthum, Banthum en Mainbarg.

In 't gemeentearchief van 'n Arnbarg lig now, vanof 2013, 't markeboek Banthum, wat döär de leste markerichter an de burgemeister van 'n Arnbarg egeven is. In 't markeboek stoat de notulen van de vergaderingen van de marke Banthum in vanof 1611. De vöärleste vergadering is op 1972 eholden.

Vennetied

Op 't midden van de negenteende ewe kregen 'n ander dele van Banthum d' andacht; de grote vennegebieden. Et markebestuur Banthum begunden met de ontvenning van de gebieden met mr. I.A. van Roijen an'n kop. Dårnöast begunden op 1850 de Overysselse Kanalisatiemoatschoppye met 't uutgraven van 't kanaal van Almelo når Coevern an. 't K'naal wördden op weanse van de boeren van 't Oale Banthum twee kilometer de suudoosten van de boerschop (Old Banthum) egraven. Hyrdöär kwamp der 'n greui by 't k'naal, terwel 't Oale Banthum niet verdan greuiden.

Van Roijen had ok op 1850 de van Roijenswieke ('de Woeke') egraven, vanof 't k'naal in Banthum når Kloosterhaar an. Disse wieken wördden egraven vöär 't ofvoer van turf en vöär d' ontwatering van 't gebied. Vaste op begun 1900 was de bevolking noaby 't k'naal sovölle toe-enömmen, dat der winkels, karken en skoelen ebouwd wördden. Hyr sprekke wy over 't ontstoan van 't hudige Banthum.

De vennetied hef vöär Banthum so bettie driekwart ewe eduurd. Ok in Banthum kende de ontvenning de verskrikkelike toestanden van lege lonen, barre huse en ander sociale trammelaant. Pas noa d' oorlog is Banthum verdan egoane når wat 't noedaags is. Noe hef Banthum ongeveer 4500 inwoners en is 't eene van de grootste dorpen van de gemeente 'n Arnbarg.

Vanof 1900

Station Banthum

Op 1905 kreeg Banthum seen eigen station en de spoorleende Zwolle - Stadsknaal (wieder döärgoans når Delfsijl), an-elegd dår de NOLS, eemso met en spoorhaven. Der was op 't ontwarp sproake van 'n station. Banthum kreeg dan ok geen groot stationsgebouwe so as dat bevöärbeeld altied nog op Grambarge stiet. Et blekken al rap te klein te ween. D' halte Banthum wördden toch 'n station en 't gebouwe wördden op 1907 uut-ebreid. Et station wördden esleuten op 1975, en 't gebouwe wördden of-ebrökken op 1993. De turfstreuiselfabriek wördden op 1948 esleuten. Mar noedags hebt luu 't der weer over dat d' halte weerumme kommen mut. Want völle jongeluu die studeert mut altied når 'n Arnbarg of Mainbarg station. Dat wörd dan ok in de gemeente bespreuken.

Anno 2016 hef Banthum seen eigen dorpshuus an 't dorpsplein (Bastingplein). 't Is vöär en döär de Banthummers op-eset en hef dårumme de name Vöär Mekaar ekregen.

Fabrieken

Der wörden en textielfabriek neer-eset, disse wördden midden jåren '60 esleuten (umdat de textiel in Twente toen der met stoppen). Later vestigden de Wavin sich dårsoot umme rioolputten te bouwen, mar ok disse wördden weer esleuten. Ok was der jåren lange en grote bakkerye evestigd (Bakkerij Holland), den vöär völle banen esörgd hef, mar ok disse is de gevolge van fucys vot-ecaneerd.

feestwekke

Elk jår wörd d'r in Banthum en feestwekke organiseerd, en wekke lange met völle an activiteiten vöär en döär de Banthummers en umgewing, 't bekendsten en meest besöchs dårvan is de Banthumloop. En 'soavends de feesttente.

Umme 't 600 jårig bestoan van Banthum (in 1985) te vyren hebt 't volk en moand lange feest ehad, op youtube bint nog teentallen an minuten filmpies te seen van disse moand. In 2010, 't 625 jårig bestoan van Banthum, hebt sie 't weer vannys edoan.

Monumenten

Hyr 'n lieste van vyr' gemeent'like monumenten wat in Banthum stoat. Wat twee boerderyen, en karke en en dreibrugge bint.

Arve Waterink, Brinkweg 6
Hervörmde Karke De Bo, Kanaalweg-Oost 59
Dreibrugge Gouden Ploeg, Kanaalweg-West -
Katerstede Nijkamp, Mölinksweg 2

Bekende Banthummers

Arne Slot (17 september 1978), vootbaltrainer Feyenoord
Kyra Lamberink (15 april 1996), baanwielrenster

Bronnen / wellen:

http://bergentheim.info/algemeen/bergentheim-historie

Dit artikel is eskreaven in et sallandske dialekt van Banthum.