Vingerhoedskruud

Vingerhoedskruud

Vingerhoedskruud (Digitalis purpurea) is een tweejaorige plaante dee vake in siertunen gebruuk wonnen. De witbloemige variant Digitalis purpurea 'Alba' hef op de Nederlaanse Rooie lieste van plaanten estaon.

Botanische beschrieving

Vingerhoedskruud wonnen dartig tot hondervuuftig centimeter groot. De plaante hef eironde tot lancetvormige blaojen, dee an de onderzied gries behaord bin. Op de stengel en bloemstelen zitten korte, zachte haoren. Vingerhoedskruud bleuit van mei tot oktober mit meestentieds donkerrood evlekken bloemen. Der bin dreje kleuren: donkerrood (hardroze), lochpaors en wit. Um de rooie vlekke zit een witte raand. De witbleuiende plaanten wonnen soms as een amparte soorte ezien. De bloemkrone is vier tot vuuf centimeter lange. De hommels mutten in de bloemkrone krupen um bie de nectar te kunnen koemen, mar soms wonnen der een gaotjen in de bloemkrone ebeten um zo bie de nectar te kunnen. Een plaante kan meer as negentig bloemen hemmen en duzenden zaodjes.

Ho as 't deruutziet

De plaante kump verbreid over 't hele laand veur in de bossen, op plekken in de bos mit schaoduw, waor de bomen ekap bin en waor de grond los-emaak is. Of 't um wilde of verwilderde tuunplaanten geet is eigenlijks neet vas te stellen. In Limburg en de Achterhoek zo-j de wilde plaante nog kunnen vienen. In de aandere gebiejen van Nederlaand koemen dan verwilderde plaanten veur.

Ondersoorten

Der bin dreje ondersoorten:

• Digitalis purpurea subsp. purpurea – grootste gedeelte van Europa
• Digitalis purpurea subsp. heywoodii – Iberisch Schiereilaand
• Digitalis purpurea subsp. mariana – Iberisch Schiereilaand

Gebruuk

Medisch

De plaante bevat de glycosiden: digoxine, gitoxine en gitaline en is iezig giftig. Digoxine zit in de blaojen van tweejaorige plaanten en wonnen gebruuk bie de behaandeling van bepaolde hartritmestoornissen (atriumfibrilleren) en (alsmar minder) bie de behaandeling van hartfaolen. Disse toepassing is veur 't eers beschreven deur de Engelse dokter William Withering uut Birmingham, hij zag dat bepaolde krujenmengsels van een krujengenezeres uut de buurte iezig goed warken bie hartfaolen mit slim oedeem van de benen. Hij ontdekken welk kruud 't beste warkende bestanddeel in 't mengsel was en broch disse beviending uut in 1785.

Symptomen van vingerhoedskruudvergiftiging bin een lege polsslag, misselijkheid, spiejen, en ongecoördineren samentrekkingen van verschillende delen van 't hart, dat uuteindelijk leit tot hartstilstaand en de dood.

Heksenkruud

De plaante wonnen erekend tot de zogenaamde heksekrujen, umdat ze gebruuk wönnen in heksezalven.

Ofbeeldingen

• 
  Digitalis purpurea 'Alba'
• 
  Vingerhoedskruud
• 
• 

Nedersaksisch

• Veluws:
  • vingerhoedskruud
  • vingerhoed (Waopenvelde, Vaossen)
  • vingerhoeden (Heerde, Une)
  • pupekoppen (Putten, Voorthuzen, Nunspeet)
  • pupekop (Armelo, Garder)
  • pupekruud (Garder)
  • gifpötjes (Elburg)
• Overig: opzeuken

Uutgaonde verwiezing

• Vingerhoedskruud op SoortenBank.nl

Commons: Vingerhoedskruud - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.

Disse pagina is eschreven in 't Nunspeets