Voegel

De zwatte specht

De huusmuske

De pimpelmees

Voegels (Aves) bin een klasse van de chordadieren (chordata) mit meenstens 9.800 soorten (en 120 tot 130 uutsturven soorten) die allegeer ien slim kenmarkende eigenschop gemien hebben: ze hebben vleugels mit verens. Alle voegels lopen op de aachterpoten, bin waarmbloedige dieren en leggen eier. De meeste voegels bin overdag aktief, mar d'r bin ok voegels die naachs aktief bin, zoas de oele en de naachzwelver bin naachdieren. Niet alle voegels eten etzelde, dit is per voegelsoorte weer aanders, zo hej' vleiseters en plaante-eters. Hier een peer veurbeelden van wat ze ongeveer eten kunnen: nektar, plaanten, zaoden, insekten, vissen, zoogdieren, aos of aandere voegels.

Voegels hebben slim uutienlopende leefgebieden: van oceanen tot woestienen en van tropische regenwoolden tot an et poolgebied (zoas pinguïns). Ok in vorm en grootte bin voegels slim verschillend. De struusvoegel is groot en kan niet vliegen; de kolibrie is klein en is een slim behendige vlieger.

Veul voegels trekken vot en vliegen lange ofstaanden om optimaol gebruuk te maeken van heur leefgebied (bi'jgelieks de noordse stern), wiels aandere voegels de hiele tied rond zee hangen (zoas de grote albatros). Pattie voegels, zoas de gierzwelvers, blieven daegen lang in de locht, en slaepen zels in de locht.

Algemiene karakteristieken van voegels bin: een snaevel zunder tanen, et leggen van eier, en een licht, mar toch stark skelet. De meeste voegels kunnen vliegen, de loopvoegels kunnen liekewel niet vliegen, ok aandere soorten zoas voegels op eilanen, hebben disse meugelikhied niet meer. Een peer veurbeelden van voegels die niet kunnen/konnen vliegen bin de: pinguïns, struusvoegels, kiwi's, en de uutsturven dodo.

D'r wodt vaeke een voegelverschrikker bruukt om voegels bie laandbouwvelden weg te holen.

Inkelde voegels

Bi'jebietertien Doempien Doeve Gele muske Petrieze Langbien

Muske Pimpelmees Wit bouwmannegien Zaandzwelver Zwatte liester Grote liester

Nedersaksisch

[disse mal bewarken]

• Achterhooks: vöggel, voggel
• Drèents: veugel, vogel
• Grunnegs: vogel
• Sallaands:
  
  • vogel (mv. veugel, vogels)
  • vaogel (Zwolle)
  • voegel (Gällemuun)
  • veugel (Stappest)
• Stellingwarfs: voegel

• Tweants:
  
  • vogel, voggel, vöggel (mv. veugel, vogels)
  • veugel (Hengeveelde)
  • voegel (t Vjenne*, Hoksebarge*)
• Urkers: voegel
• Veluws:
  
  • voegel (veural West-Veluws)
  • vogel (veural Oost-Veluws)

 Wikiweurdebook: voegel - weurdebook, woordherkumste, variaanten

Uutgaonde verwiezing

Commons: Voegel - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.