Oslo
Oslo (tusken 1624 en 1925 Christiania, van 1877/1897 ook skreewn as Kristiania) is Noorweagn’s heuwdstad en grötste stad. De proveensie en gemeente lignt in t sentrale gebeed Østland, bie t Oslofjord, en hef 607 292 innwonners (per 1 juli 2011). Saamn met tien noabie lignde döarpe ne agglomerasie van 906 681 inwonners. t Hele Groot Oslo-gebeed hef 1.457.607 inwonners (per 1 juli 2011). Noabergemeentes zeent Baerum en Ringerike in t westn, Lunner in t noordn, Nittedal, Skedsmo, Lørenskog en Enebakk in t oostn, en Ski en Oppegård in t zuudn. Oslo is as ennigste Noorse gemeente ook ne proveensie (ne Fylke), en hef doarmet ne spesjale plek, umdet t oonder lokaal besteur vaalt.
Oslo steet bekeand um zinne geografiese kenmoarkn en boarggroond. De stad wörd karakteriseerd duur de noabieheaid van völle bos, en de verskeaidenheaid an plaantn en deers. 2/3 van de gemeentegroond is bos en watergebeed boetn de bebouwing umme, wat ne richte bevolkingsdichtheaid gef van 5221,6 inwonners per km². t Dichtstbevolkte deel van de stad ligt in ne komme tusken greune heuwels. De Alna-, Akers- en Lysakerriviern loopt van de heuwels, duur de Oslokomme, en komt oet in t Oslofjord. Eénn kilometer oost van Oslo ligt de Ekebergshelling met n natuurreservaat en met spoers oet de Steentied van ongevear 10.400 joar oold. t Oslobos is met ne korte tramrit vanoet de stadskern te bereikn.
Op t oostn van Bjørvika, oonder Ekeberg, ligt Oold Oslo, wat in archeologiekringe ook wal t Pompeï van t Noordn eneumd wörd, um de rieke kultuurloage oonder de groond. Volgens archeoloogn har Oslo al ne stadsstruktuur roond t joar 1000. De oolde stad was de tweede-grötste stad van Noord-Europa in de Middeleeuwn, op t Zweedse Visby noa, en steet in zin geheel oonder monumeantnzorg. Oonder keuning Håkon Magnussons tied was de Middeleeuwse stad op zin grötst. Håkon wiedde de stad oet noar t oostn, met oonder aandere t Fransiskaner klooster. An de aandere kaante van Bjørvika bouwn he t Akershoes slot en vesting as zin wonhoes, en hee maakn Oslo de heuwdstad van Noorweagn in 1314. Noa at Noorweagn oonder Deense hearskoppieje köm, wör Koopnhaagn de heuwdstad. Oslo beheuld as proveensieheuwdstad nog stoatus gedoernde de Deense tied.
Oslo wör van Noorweagn t zwoarst etröffen duur de pest. Doarnoa volgen n 15den en n 16den eeuw met nog veardergoande neargaank, zowal bevolkingsmoatig as ekonomies. Duur de Reformasie verleur Oslo de koarke as belangrieke arbeidsplaatse. Noa de dree deage doernde bybrann (stadsbraand) in 1624, besleut keuning Christian IV, teegn de wil van de inwonners, at de stad wier opbouwd mos wordn an de aandere kaante van Bjørvika, bie de Akershoesvesting. De stad mos opbouwd wordn met braandzekere huze met stenen muurn vuur n oadel en de rieke leu, terwiel de gewone vakwoarkhuze konn bouwn. De stad kreeg ne plattegroond met rechte stroatn en rechtheukige kwartiers, volgens de Renessanseideaaln, en de stad kreeg n naam Christiania, noar de keuning. t Euldste wat nog noar Christiania verwis is t kvadraturendeel van Oslo.
Bie de onofhaankelikheaid van 1814 wör de stad wier heuwdstad emaakt van n zelfstaandigen stoat Noorweagn. De stad bleef kleain töt vear noa n 19den eeuw, mer noa de Industriële Revolusie gröaidn t hard. Roond t joar 1900 was de stad oet egröaid töt industriesentrum met zowat 250.000 inwonners. In 1925 kreeg de stad zinnen oorsproonkeliken naam, Oslo, wier. In 1948 wör de gemeente Aker in eliefd bie Oslo, en n antal van de Akerse boerderiejn verheewn töt sattelietstad. Oslo is noa nen tied van n rellatief stabiel inwonnertal wier stoark an t gröain, en gröait rapper as aandere Noordse stadn. Det hef vuural te maakn met de grötste toostreum van immigraantn in de leste dartig joar. In 2010 was 27 perseant van de inwonners van Oslo van oetheemse ofkomst.[1]
Met Asker en Bærum vörmt Oslo n egen bisdom. t Bisdom Oslo is ene van de vief oorsproonkelike bisdommen in Noorweagen, dee't esticht wörden roond 1070.
Anslag 2011
[bewark | bronkode bewarken]Vriejdag n 22sten juli 2011 wör in Oslo duur Anders Behring Breivik (32) op t regearingsgebouw ne bomanslag en op t eilaand Utøya ne skeetanslag op ne partiejbiejeenkomst epleegnd. Bie de bomanslag kömmen zeuwen leu oet de tied,[2] en bie de skeetanslag zesenzeuwentig. Hee skreef n bookwoark van mear as 1500 bladziedn woerin't he zea at dit noodzakelik was um de wearld te wiezen op n opkomst van marxisme/multikulturalisme in West-Europa; woerumme't de "islamitiese kolonisasie" en "islamizasie" van West-Europa begunn is; De hudige stoat van t "West-Europese Verzet" (anti-Marxist en anti-Jihadist).[3] Wieter skreef he oawer sukerbeetn en oawer zin vaa den in Fraankriek wont, en zien moo. Hee hef ook nit alns zelf eskreewn, mer hef deeln kopieerd. Breivik wörd an eklaagnd vuur terreur en misdoaden teegn de meanskheaid.[4]
Partnersteaden
[bewark | bronkode bewarken]Verwiezings
[bewark | bronkode bewarken]- ↑ Temaside om befolking Statistisk sentralbyrå
- ↑ aftenbladet.no - Oslo sentrum rammet av bombeeksplosjon. 25-07-2011. 26-07-2011.
- ↑ tctubantia.nl - Dader Utøya Daad Noodzakelijk. 25-07-2011. 27-07-2011.
- ↑ aftenposten.no - Vil vurdere å sikte Breivik for forbrytelser mot menneskeheten. 26-07-2011.