Naojem

Naojem, aojem of aosem is de lucht die deur levende wezens gebruukt wort. Dit preces wort (n)aojemhaolen eneumd.

• Planten haolen naojem deur huudmoendjes.
• Insecten haolen naojem deur d'r tracheeën.
• Vissen haolen naojem mit behulp van d'r kieuwen.
• Op land levende dieren haolen naojem deur d'r longen.

De Grieken en Romeinen dochten dat vissen gien naojemhaolde, mar Plinius zei dat ze wel degelijk naojem mon haolen. Hie zei dat ze kieken en heuren konnen en daor was immers lucht veur neudig. Dus stelde-n-ie, hoewel zien redenering niet klopte, dat ze wel naojem móssen haolen. Veerder maarkte-n-ie op dat vissen soms naor lucht hapten.

Nedersaksisch

[disse mal bewarken]

• Achterhooks: aosem, aodem
• Drèents: aom, aodem, aosem
• Grunnegs:
  
  • oamen
  • oadem
  • poest (daipe oadem, bv. bie swoare lichoamelke ienspannen)
  • locht/lucht (bv. ien zinnen as ik krieg gain ~)
• Sallaands: aosem, aodem
• Stellingwarfs: aosem, aodem
• Tweants:
  
  • oa(se)m
  • oa(de)m
  • loch
  • poes
  • puf

• Urkers: aosem
• Veluws:
  
  • aojem
  • aosem
  • aodem
  • adem
  • ädem (Attem)
  • ajem (Lunteren)
  • aom (Une, Oldebroek, Wezep, Apeldoorne)
  • naojem (Putten, Nunspeet e.u.)
  • lucht (Speuld)

Disse pagina is eschreven in 't Putters