Muden

	Veurmaolige gemeente Muden
	; Lokasie van de veurmaolige gemeente Muden
	Informasie
Provinsie	Noord-Holland
Heufdplaotse	Muden
	Geografie en bevolking
Oppervlakte; - Laand; - Waoter	36,51 km²; 14,45 km²; 22,06 km²
Antal inwoeners; Inwoeners per km²	6.249 (31 des 2014); 432 inw./km²
Koordinaten	52° 20′ N, 5° 4′ O
	Overig
Belangrieke verkeersaoders	A1, A6
Netnummer	072
Poskodes	0294
	Op-egaon in Gooise Meren

Muden is ne stad en vroggere gemeente in de Nederlandse provinsie Noord-Holland. De gemeente beston uut t vestingstadjen Muden en t brinkdarp Muderbarg en had ne oppervlakte van 36,51 km² (waorvan 22,06 km² water). De grote hovölheid wateroppervlak kwam neet allene deur den haven van Muden, maor ok deurdat de gemeente deurleep ovver t water in t IJmeer. Muden is in jannewaori 2016 op-egaon in de ni'je gemeente Gooise Meren.

Bezeensweerdigheden

De hervormde karke is n goties gebouw mit nen laot-romaansen toorn.
t Muderslot, n in goden staot verkerend kasteel, dat mede bekand is eworden deur zienen bouwheer Floris V van Holland en de Muderkrenge rundum Pieter Corneliszoon Hooft.
t Muzenfort
t Eiland Pampus

Geschiedenis van de stad

De eerste, nog bekende vermelding van t plaetsken Muden dateert uut 953. Keizer Otto I schonk toon de naederzetting en de daor ewonnen tolgelden an t Domkapittel in Utrecht. t Darpsken heetten toon nog 'Amuda'. Dit betekent 'Munding van de A'. Den 'A' is nen olden name van den Vecht. In 1122 kreg Muden tegeliek mit Utrecht stadsrechten van keizer Hendrik V. In t geval van Muden ging t waorschienlik alleen um enkele staedelike rechten. De naederzetting kreg veur 1285 in ieder geval stadsrechten van t Bisdom van Utrecht. Naodat t land waorin Muden ligt wierd eschonken an graaf Floris V van Holland, verkraeg Muden in 1296 opni'j stadsrechten, ditmaol van Floris V.

In 1673 wierd den zeesluus in den Vecht van fort Hinderdam naor Muden verplaatst. t Sluuskomplex wierd in 1676 uutebreid mit ne mure langs de monding van de Vecht um aoverstromingen te veurkommen.

De vestingwarken

De eerste verdaedigingswarken dateert uut de eerste helfte van de 15e eeuwe. In 1590 wierden de muren vervangen deur eerden wallen met bastions naor ontwarp van Adriaen Anthonisz. Ok t Muderslot kreg ne eigen omwalling waorbi'j den veurburcht van t Muderslot waegens ruumtegebrek mos worden esloopt. Deur de ontwikkelingen op t gebeed van kriegsvoering, wierd nao den Fraans-Duutsen krieg (1870-1871) den vesting wier verni'jd. De löppe van den vestingwal wierd veranderd mit nen trop bomvri'je onderkommens van baksteen. Markante veurbeelden hiervan bunt, de kazerne an t Vestingplein, t Muzenfort (eneumd naor de muusgrieze soldaotenuniformen) - en in ne raveliene ingebouwde kazematte - en den höllen beer.

Den beer is nen dam in de vestinggrachte den t zalte Zuderzeewater van t zeute water in de grachte mos scheiden. Dizze bouwwarken komt meer veur bi'j vestingstaeden, maor dizzen is uniek, umdat dizzen beer nen gank mit scheetgaete hef, van waoruut n inundaatsiesluus los-ezet kon worden. Teggenovver t Muderslot, an de ovverkaante van den Vecht, steet de Westbatteri'je. Dit vestingwark kump uut 1868 en besteet uut n klein toornfort mit derveur ne batteri'je in t dieklichaam.

Muden maakten deel uut van de ni'je Hollandse Waterlinie. Vanof 9 jannewaori 1901 beheurden Muden tot de Stelling van Amsterdam. t Forteiland Pampus, eleggen binnen de gemeente Muden, wierd ebouwd in 1887/1897 en was bestemd om samen mit t Vuurtoorn eiland bi'j Durgerdam en de batteri'je bi'j den Diemer Zeediek den ingang van t IJ te bescharmen.

Muden is lid van de Vereniging Nederlandse Vestingsteden.

Andere darpen

Muderbarg
Hakkelaarsbrugge (buurtschop)

Dit artikel is eskreaven in et achterhooksk, in de Algemene Nedersaksiese Schriefwieze.