Naar inhoud springen

Josef Hugenberg

Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy

Josef Hugenberg (Bessenbrügge, 25 febrewari 1900 - Meppen, 28 april 1983) was een onderwiezer, uutgever en Platduutse en Hoogduutse schriever. Hij gebruukte de schrieversname Feri Walter en was in de jaoren vieftig betrökken bij de Nedersaksische Beweging, waorbij Duutse en Nederlaandse veurvechters van en schrievers in 't Nedersaksisch mit menare in de maande warkten.

Onderwiezerije

[bewark | bronkode bewarken]

Hugenberg gruide op in de boerschop Hastrup, goed twintig kilometer ten noorden van Ossenbrügge. Töt 1921 zat e in Ossenbrügge op de kathelieke lerarenopleiding. In de tied van de inflatie, töt an 1924, had e gien anstelling as leraar. Hiernao was e in Bessenbrügge vief jaor leraar an de Rektoratsschule, een schoelsoorte die veurbereidde veur 't hoger onderwies. Van 1927 töt 1929 was e leraar in Druckern, Bessenbrügge. Vanof 1929 onderwees e in 't Emslaand: in Härrnstäe, kört in Papenbörg en van 1937 töt zien pensioen in 1963 an de Ludmillenschoele in Meppen, daor as e vanof 1945 baovenmeister was.

Schrieverije en uutgeefwark

[bewark | bronkode bewarken]

As leerling al schreef Hugenberg kraantenstokkies. As student en jonge leraar schreef e onder meer tenielbesprekings veur Ossenbrügger dagbladen. Onder de schrieversname Feri Walter schreef e de romans Der Junglehrer en Gerta Werken; later schreef e Narren des Lichtes, Schauspieler Mensch en Hülsekrabben. Vanof 1925 gaf e 't cultuurtiedschrift Der Spielmann uut, det in Bramsche verscheen. Hij schreef de umvangrieke kroniek Reuwehus aover een Heuerhaus, een huus det bewoond wördden deur laandarbeiders die zölf gien laand bezatten (Heuerlingen).

Hugenberg was bij 't Emslandske Sellskup, een in 1948 opericht gezelschop veur heemkunde en 't bevördern van 't Emslänner plat. Vanof 1950 gaf e 't tiedschrift Emslandske Sellskup. Mitteilungen und Beiträge aus dem Emslande und den Landsmannschaften uut. Hij dreug bij an Nedersaksische tiedschrift 't Swieniegeltje, det van 1954 töt 1959 in Grunning uutegeven wördden. Wieder was e lid van de Schrieverkring an Ems un Vechte, die in 1956 opericht was en actief was töt in de eerste helfte van de jaoren zestig.

In Meppen hebt ze een straote naor Hugenberg vernuumd, de Josef-Hugenberg-Straße.

Steengrůůt ůn törfmoor
lag ůp ůse hümmelske land
veel důsend jåår.
De witte waaisand
göng kolt ůn swåår
ower drift ůn pand:
Füürsteenland!

Al de wege so wied!
Wat de mensken bünt,
wat de mensken wilt,
hef wiele ůn tied.
Üm plaggen ůn törfbült
loont sik nich
ofgůnst ůn stried.

Uut 't gedicht 'Hümmling', in 't Swieniegeltje jk. 2 nr. 6, nov./dec. 1956

Eigen boekuutgaves

[bewark | bronkode bewarken]
  • Wiehnachten: Ein plattdeutsches Weihnachtsspiel (Bessenbrügge, 1930)
  • Die Torfgräber: Ein Volksspiel in fünf Bildern mit alten Tänzen und Liedern (Bessenbrügge: Saxonia-Verl, 1930)
  • Jan Karl: Ein Volksspiel mit alten Liedern und Tänzen (Bessenbrügge: Saxonia-Verl, 1931)
  • Dat spinnt sük wat: Ein lustiges Spiel in 1 Aufz. ( Vollmer, Münster i.W. & Recklinghausen, 1935)
  • De Bedürftigkeitsschien: Ein lustiges Spiel in 4 kurzen Aufz. (Vollmer, Münster i.W. & Recklinghausen, 1935)
  • Gerd sin Postkontor: Nach Albert Trautmanns ’Hümmlinger Skizzen’ als kleines Spiel gestaltet (Vollmer, Münster i.W. & Recklinghausen, 1935)
  • Plattdütsk Speelbauk 1 (Bessenbrügge: Kreisheimatbund Bersenbrück, 1958)
  • Plattdütsk Speelbauk 2 (Bessenbrügge: Kreisheimatbund Bersenbrück, 1958)
  • Plattdütsk Speelbauk 3 (Bessenbrügge: Kreisheimatbund Bersenbrück, 1958)
Dit stok is eschreven in 't Zuudwest-Drèents.