Gregoriaanse kalender

Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy
(döärstüürd vanaf "Gregoriaanse kelender")

De gregoriaanse kalender is n anpassing van de daorveur gebruukten juliaanse kalender. t Wördden veur t eerst veuresteld deur de Napolitaanse dokter Aloisius Lilius, en wördden overeneumen deur t Konsilie van Trente (1545-1563). Paus Gregorius XIII kon eerst in 1582 mit de bolle Inter gravissimas disse kalenderhervorming deurvoeren. Deur t vortlaoten van 10 dagen wördden t begin van de lente weerummebröcht tot 21 meert. De weekdagen gungen zonder onderbreking deur, op donderdag 4 oktober volgden vriedag 15 oktober 1582.

t Gemiddelde jaor in de juliaanse kalender was krek 365,25 dagen, mer umdat t gemiddelde tropiese jaor ongeveer 365,2422 dagen is, löp de juliaanse daotum elke duzend jaor ongeveer 7,8 dagen veur.

Um disse aofwieking te verbeteren wördden t systeem van schrikkeljaoren an-epast, zodat elk jaortal dat deelbaor was deur 100 van dat moment aof an gien schrikkeljaor is, behalven as t oek deur 400 te delen is. Dat betekent dat bieveurbeeld 1600, 2000 en 2400 schrikkeljaoren bin, mer 1700, 1800, 1900, 2100, 2200 en 2300 niet. t Gemiddelde gregoriaanse jaor duurt zo'n 365,2425 dagen. Per duzend jaor wörden der daordeur gemiddeld 7,5 dagen verbeterd.

Invoering van de gregoriaanse kalender[bewark | bronkode bewarken]

In de katholieke laanden Spanje en Portugal wördden de gregoriaanse kalender vriewel drekt in-evoerd. Aandere katholieke laanden volgden binnen n paor jaor.

In veul protestantse kontreien wördden de nieje kalender eerst rond 1700 an-neumen. In Nederlaand hadden Hollaand, Zeelaand en de zujelike gewesten de nieje kalender vriewel drekt an-eneumen, mer de overigen dungen dit eerst in 1700 of in 1701.

De Sovjet-Unie stapten eerst in 1918 over op de gregoriaanse kalender. t Verschil tussen beie kalenders was intussen tot 13 dagen op-eleupen, zodat op 31 jannewaori 1918 geliek 14 febrewaori volgden. Deurdat de Russiese revolusie dree maonden veur disse hervorming plaotsevunnen had, op 25 oktober 1917, kreeg disse hervorming n vremd gevolg: de eerste herdenking van de Oktoberrevolusie, vanzelf 365 dagen laoter, völ niet in oktober mer op 7 november.

As leste laand volgden Griekelaand in 1924. Mer partie Oosters-Orthodoxe Karken volgden nog laoter of gebruken zelfs noen nog de ouwe juliaanse kalender veur de bepaoling van feestdagen.

Maonden[bewark | bronkode bewarken]

t Jaor van de gregoriaanse kalender is onderverdeeld in 12 maonden.

Nr. Naam Bienaam Duur (dagen)
1 jannewaori louwmaond 31
2 febrewaori sprokkelmaond 28 of 29
3 meert lentemaond 31
4 april gresmaond 30
5 mei bleuimaond 31
6 juni zoemermaond 30
7 juli heuimaond 31
8 augustus oogstmaond 31
9 september harrestmaond 30
10 oktober wienmaond 31
11 november slachtmaond 30
12 desember wientermaond 31
Dit artikel is eskreaven in et westveluwske dialekt van Nunspeet, in de Algemene Nedersaksiese Schriefwieze.