Franz Schubert

Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy
Franz Schubert

Franz Peter Schubert (den 31. january 1797 – den 19. november 1828) was nen oustenryksken musikskryver van de latere klassike en vroge romantiske tyd. Undanks syn når verholding korte leaven hevt hee nen machtigen houp musik achterelåten. Hee skreav meyr as 600 neet-kristelike leder, söäven vulleydige symfonyen, ewydede musik, opera's, lösse stükke en nen grouten vöärråd piano- en kamermusik. Syne gröätste warken sint under anderen "Erlkönig" (D. 328), et Pianokwintet in A-majöör, D. 667 (et Forellenkwintet), Symfony 8 in B-minöör, D. 759 (Unaferünde symfony), de "Groute" symfony 9 in C-majöör, D. 944, et Strykkwintet (D. 956), de dree lätste pianosonates (D. 958–960), de Fierrabras-opera (D. 796), de lösse musik vöär et teaterstükke Rosamunde (D. 797), en de lederkring van Die schöne Müllerin (D. 795) en Winterreise (D. 911).

Schubert wör geboaren in de wyke Himmelpfortgrund van Wenen. Van kleins af an was hee slim musikaal. Syn vader gavven em syne eyrste vioollessen en synen ölderen bröder gavven em les up piano, mär hee was se gauw vöärby. In 1808, do as hee elvene was, güng hee by de Stadtkonvikt-skole, wåras hee kündig wör med de orkestmusik van Haydn, Mozart en Beethoven. Eande 1813 güng hee van skole en woanden weader by syn vader, wåras hee ne study upvatteden vöär skoolmeister. Toch bleav hee der by nöäst studeren vöär komponist, med Antonio Salieri. In 1821 wör hee tolåten by et Gesellschaft der Musikfreunde as uutvorend lid, wårmed as hee bekend wör under de höygere börgerye van Wenen. In määrt 1828 gavven hee en kuncert med syn eygen wark, wat good untvöngen wör. Dat was syn eyrste en eanigste uptreaden. Acht månden later, do as hee 31 was, küm hee uut de tyd. In de böke steet tyfus as oorsake, mär wat geskeedkündigen meynet at et syfilis was.

Schubert wör by leaven mär by en klein köpppelken lüde in Wenen bekend en geleevd. In de jåren der up wör den kring rap gröäter. Felix Mendelssohn, Robert Schumann, Franz Liszt, Johannes Brahms en andere musikskryvers uut de 19. eywe untdekkeden em en nöömden et grout wark. Vandage den dag is Schubert bekend as eyne van de gröätste komponisten van de westerske klassike musik. Syne musik wördt noch altyd vöäle spöäld en belüsterd.