Donald Trump
Donald John Trump (geboren op 14 juni 1946) is nen Amerikaansen politiekman, mediakeerl en zakenman. In 2024 wun he de presidentsverkiezingen van de Verennigde Stoaten, woardeur he president-elect is (al wal közzen mer nog nich inzwöaren). President was he ok al eerder, van 2017 töt 2021.
Trump hef een ekonomiediploma van de Universiteit van Pennsylvanië in 1968. Zien vaar scheuf em noar veurten as neien baas van et familiebedrief in 1971. Dat gavven he 'n neien naam Trump Organization. Ok nöm he vanof dan annere bouwprojecten an: opknappen van wolkenkrabbers, hotels, gokhuuz en golfbanen. Noa at em et spul achterin de negentiger joaren een paar moal oawer ’n kop gung, starten he ok andere onnernemmingen, vaak onner 'n naam Trump. Tusken 2004 en 2015 was he producent en heuvdrolspöller in de reality-tv-serie The Apprentice. Hee en zien bedrieven hebt al meer as 4000 rechtzaken an de boks had en bint zes moal oawer 'n kop goan.
In 2016 wun Trump de presidentsverkiezingen vuur de Republikeinen, van de Demokratenkandidoate Hillary Clinton. Al stemmen de meeste leu veur Clinton. Oet onnerzeuk van Mueller bleek at de Russen der in hadden zitten te stokkern. Ziene standpunten wörden populistisch, protectionistisch en nationalistisch neumd. Ziene beneuming en beleid kömmen heel wat leu teggen in et geweer. Hee was ’n ennigsten Amerikaansen president met gen ervaring in leager- of regeringszaken. Sinds at he közzen is, wördt he deur een koppel Amerikanen verdan ophemmeld net he God zölf is. Trump geleuven an verscheidene samenzweringstheorieën. Ok hef he heel wat dinge beweerd woaras achterof niks van kloppen. Dat hef nog gen enkeln president ooit zo slim doan. Hee hef dinge zejd en doan wat leu op of oawer et rändke van racistisch en vrouwonvreandelik vindt.
Deur zien onpolitieke oetsproaken kan Trump internationaal op völ andacht rekkenen. Völ van wat he online zet stot leu veur de schennen of blik niks van woar te wen. Biej verscheidene gadderingen rond Trump köm et doardeur al es op houwen an. Biej de veurrondes van de verkiezingen in 2016 deuk der ne opname op van Trump oet 2005. Doarin gavven he hoog op van hoo as he vrouwleu seksueel behandeld had. Verschillende vrouwleu hebt em anklaagd veur verschillende groaden van vergriep. Trump sprung hoog en leag um et te ontkennen en deu net of et enkel bedoold was um em der deur te halen. “Fake News” (“Nepneis”) is ene van zien bekendere reakties wörden.
In zien eerste presidentstied wol Trump een inreisverbod veur leu oet landen woar de meerderheid Moslim is. Ok wol he met geld wat eagenlik veur et leager was ne muur bouwen tusken de VS en Mexiko, um Zuud-Amerikaanse vluchtelingen teggen te holden. Hee leut illegale migrantenfamilies oet mekaar halen en deud der meer as 100 milieuwetten weer achterhen. In 2017 tekkenen he de Tax Cuts and Jobs Act, woarmet der minder belasting betaald hoven te worden en der de boote achterhen gung veur et verplichte zekenfonds van de Affordable Care Act. Hee zetten Neil Gorsuch, Brett Kavanaugh en Amy Coney Barrett in et Amerikaanse Hooggerechtshof.
Do as de Corona oetbreuk, deud der Trump eerst weinig op oet. Doktersadvies deud he niks met of gung der teggenin, höäl testen op grote schoal teggen en köm zölf met behandelingstips wat kant noch wal raken. Trump was anstichter van nen handelsoorlog met China. Hee trök de VS oet et veurstel veur een Trans-Pacifisch Partnerschop, de Parysakkoorden veur klimaatverandering en de atoomofspraken met Iran. Dree moal gung he met ’n Noord-Koreaansen leider Kim Jong Un um toafel um den zo wied te kriegen at he zien atoomwoapens der achterhen zol doon, mer dat leup op niks oet.
Trump is ’n ennigsten Amerikaansen president wat twee moal anklaagd is. In 2019 veur machtsmisbroek en hindern van et Kongres noa at he Oekraïne dwungen had um Joe Biden deur te lichten. In 2021 veur anzetten töt opstand. De Senaat sprök em in beide gevallen vriej. In 2020 verleur he de presidentsverkiezingen van Biden, mer wol ziene ster nich opgevven. Hee reup at der van alle kanten knooid was met de ciefers en proberen um de resultaten um te dreien. Op 6 januari 2021 sporen hee ziene anhang an töt nen mars noar et Kapitool. Dat sleu deur; völ van zien anhangers gungen oawer op bestorming. Trump kan et deurgoans best vinden met ultrarechts-extremisten. Doarbiej slöt he vaak gewelddoadigen taal oet oawer ziene politieke teggenstanders. Gescheedkunnigen en geleerden zeet em as autoritair en fascistisch. Op völ liesten steet Trump as een van de slechtste presidenten in de geschedenis van Amerika.
Do as Biden et oawernöm in et Witte Hoes bleef Trump de Republikeinse Partiej domineren. In 2024 stellen he zich weer kandidoat. Mei 2024 bevund ne jury in Niej-Jork em scholdig op 34 anklachten. Hee had pornostear Stormy Daniels geld to schöaven um niks lös te loaten oawer wat Trump met Daniels doan zol hebben, um der in de verkiezingen van 2016 better oet te kommen. Dee betalingen had he met knooieriej in de bookholding proberen te verbeargen. In nog dree annere districten hef he nog 54 annere anklachten teggen em lopen. Dat gung oawer wo as he met vertrouwelike papieren umsprong en de wies woarop as he de presidentsverkiezingen van 2020 teggenwearken. Ok leupen der börgerzaken teggen em: nen anklacht veur seksueel misbroek en laster in 2023, laster in 2024 en sjoemeln met geld in 2024.
In 2024 wun Trump de presidentsverkiezingen van Kamala Harris. Met 78 joar is hee ’n oaldsten ooit wat President van de Verenigde Stoaten worden is.