Donald Trump

Donald John Trump (geboren op 14 juni 1946) is nen Amerikaansen politiekman, mediakeerl en zakenman. In 2024 wun he de presidentsverkiezingen van de Verennigde Stoaten. Seed den 20en januwoari van 2025 is hee den 47en president. President was he ok al eerder, van 2017 töt 2021.

Loopbaan

Trump hef een ekonomiediploma van de Universiteit van Pennsylvanië in 1968. Zien vaar scheuf em noar veurten as neien baas van et familiebedrief in 1971. Dat gavven he 'n neien naam Trump Organization. Ok nöm he vanof dan annere bouwprojecten an: opknappen van wolkenkrabbers, hotels, gokhuuz en golfbanen. Noa at em et spul achterin de negentiger joaren een paar moal oawer ’n kop gung, starten he ok andere onnernemmingen, vaak onner 'n naam Trump. Tusken 2004 en 2015 was he producent en heuvdrolspöller in de reality-tv-serie The Apprentice. Hee en zien bedrieven hebt al meer as 4000 rechtzaken an de boks had en bint zes moal oawer 'n kop goan.

Eerste moal presidentschop

In 2016 wun Trump de presidentsverkiezingen vuur de Republikeinen, van de Demokratenkandidoate Hillary Clinton. Al stemmen de meeste leu veur Clinton. Oet onnerzeuk van Mueller bleek at de Russen der in hadden zitten te stokkern. Ziene standpunten wörden populistisch, protectionistisch en nationalistisch neumd. Ziene beneuming en beleid kömmen heel wat leu teggen in et geweer. Hee was ’n ennigsten Amerikaansen president met gen ervaring in leager- of regeringszaken. Sinds at he közzen is, wördt he deur een koppel Amerikanen verdan ophemmeld net he God zölf is. Trump geleuven an verscheidene samenzweringstheorieën. Ok hef he heel wat dinge beweerd woaras achterof niks van kloppen. Dat hef nog gen enkeln president ooit zo slim doan. Hee hef dinge zejd en doan wat leu op of oawer et rändke van racistisch en vrouwonvreandelik vindt.

In opspraak

Deur zien onpolitieke oetsproaken kan Trump internationaal op völ andacht rekkenen. Völ van wat he online zet stot leu veur de schennen of blik niks van woar te wen. Biej verscheidene gadderingen rond Trump köm et doardeur al es op houwen an. Biej de veurrondes van de verkiezingen in 2016 deuk der ne opname op van Trump oet 2005. Doarin gavven he hoog op van hoo as he vrouwleu seksueel behandeld had. Verschillende vrouwleu hebt em anklaagd veur verschillende groaden van vergriep. Trump sprung hoog en leag um et te ontkennen en deu net of et enkel bedoold was um em der deur te halen. “Fake News” (“Nepneis”) is ene van zien bekendere reakties wörden.

In zien eerste presidentstied wol Trump een inreisverbod veur leu oet landen woar de meerderheid Moslim is. Ok wol he met geld wat eagenlik veur et leager was ne muur bouwen tusken de VS en Mexiko, um Zuud-Amerikaanse vluchtelingen teggen te holden. Hee leut illegale migrantenfamilies oet mekaar halen en deud der meer as 100 milieuwetten weer achterhen. In 2017 tekkenen he de Tax Cuts and Jobs Act, woarmet der minder belasting betaald hoven te worden en der de boote achterhen gung veur et verplichte zekenfonds van de Affordable Care Act. Hee zetten Neil Gorsuch, Brett Kavanaugh en Amy Coney Barrett in et Amerikaanse Hooggerechtshof.

Coronatied

Do as de Corona oetbreuk, deud der Trump eerst weinig op oet. Doktersadvies deud he niks met of gung der teggenin, höäl testen op grote schoal teggen en köm zölf met behandelingstips wat kant noch wal raken. Trump was anstichter van nen handelsoorlog met China. Hee trök de VS oet et veurstel veur een Trans-Pacifisch Partnerschop, de Parysakkoorden veur klimaatverandering en de atoomofspraken met Iran. Dree moal gung he met ’n Noord-Koreaansen leider Kim Jong Un um toafel um den zo wied te kriegen at he zien atoomwoapens der achterhen zol doon, mer dat leup op niks oet.

Anklaagd

Trump is ’n ennigsten Amerikaansen president wat twee moal anklaagd is. In 2019 veur machtsmisbroek en hindern van et Kongres noa at he Oekraïne dwungen had um Joe Biden deur te lichten. In 2021 veur anzetten töt opstand. De Senaat sprök em in beide gevallen vriej. In 2020 verleur he de presidentsverkiezingen van Biden, mer wol ziene ster nich opgevven. Hee reup at der van alle kanten knooid was met de ciefers en proberen um de resultaten um te dreien. Op 6 januari 2021 sporen hee ziene anhang an töt nen mars noar et Kapitool. Dat sleu deur; völ van zien anhangers gungen oawer op bestorming. Trump kan et deurgoans best vinden met ultrarechts-extremisten. Doarbiej slöt he vaak gewelddoadigen taal oet oawer ziene politieke teggenstanders. Gescheedkunnigen en geleerden zeet em as autoritair en fascistisch. Op völ liesten steet Trump as een van de slechtste presidenten in de geschedenis van Amerika.

Noa zien eerste presidentstied

Do as Biden et oawernöm in et Witte Hoes bleef Trump de Republikeinse Partiej domineren. In 2024 stellen he zich weer kandidoat. Mei 2024 bevund ne jury in Niej-Jork em scholdig op 34 anklachten. Hee had pornostear Stormy Daniels geld to schöaven um niks lös te loaten oawer wat Trump met Daniels doan zol hebben, um der in de verkiezingen van 2016 better oet te kommen. Dee betalingen had he met knooieriej in de bookholding proberen te verbeargen. In nog dree annere districten hef he nog 54 annere anklachten teggen em lopen. Dat gung oawer wo as he met vertrouwelike papieren umsprong en de wies woarop as he de presidentsverkiezingen van 2020 teggenwearken. Ok leupen der börgerzaken teggen em: nen anklacht veur seksueel misbroek en laster in 2023, laster in 2024 en sjoemeln met geld in 2024.

Tuskentied

Noa at he et Witte Hoes oetmost, trök Trump in zien landgood Mar-a-Lago, woar hee kantoor höal zo as dat veur oldpresidenten mag. Hee bleef volholden dat der met de verkiezingen van 2020 sjoemeld was, wat ziene teggenstanders de 'grote leugen' neumen. Dat nömmen ziene anhanger weer oawer um de hele verkiezing zo te neumen. De Republikeinen nömmen ziene kant van et verkiezingsverhaal oawer um neie stembeperkingen in te voren woaras ze zelf gemak van hadden. Vanof juli 2022 bleef he biej stoatsanklagers nöalen um de verkiezingen ongeldig te verkloaren.

Anders as andere oldpresidenten bleef he zich slim met ziene partiej bemeuien. In de New York Times neumen ze em in 2022 nen modernen partiejleider. Hee bleef geld biej mekaar gaddern töt he op een wis ogenblik meer in kas had as de hele Republikeinse Partiej. Ok heul he voordan inzammelingsacties veur Republikeinen op zien Mar-a-Lago-landgood, woar he zelf ok nich minder an wör. Hee was slim drok um leu wat um noa warren op mooie baantjes te zetten. Biej de halfwegverkiezingen van 2022 stutten hee 200 kandidoaten veur verscheidene afdelingen. Februari 2021 schref he 'n nei bedrief in: Trump Media & Technology Group (TMTG), woarmet he ne 'sociaal netwarkdeenst' veur Amerikanen opzatten. Meert 2024 gung TMTG samen met et speciale wervingsbedrief Digital World Acquisition en wör 'n publiek bedrief. Februari 2022 deu TMTG et sociale mediakanaal Truth Social lös.

Rechtzaken

In 2019 klaagden journaliste E. Jean Carroll Trump an veur anranding in de joaren '90 en veur laster umdat he ear ok nog in et openboar der deurhaalden. Carroll klaagden em in 2022 nog es an veur anranding en meer laster. Hee wör ansprakelik hölden veur seksueel misbroek en laster en mos $5 miljoen lappen veur enen zaak en $83,3 miljoen veur den ander. In 2022 begun den stoat Niej York nen börgerrechtzaak teggen em; zee vunden, hee had de Trump Organization grötter veurdoan as wat et wearkelik was, woardeur he meer kon lenen biej geldscheters en banken; hee wör schuldig bevunden en mos $350 miljoen lappen met rente der oawerhen.

Tweede moal presidentschop

In 2024 wun Trump de presidentsverkiezingen van Kamala Harris. Met 78 joar is hee ’n oaldsten ooit wat President van de Verenigde Stoaten worden is. Deur de anklachten wat teggen em loopt is he ok 'n eersten president met ne veroordeling an de boks.