Vossebeze

De vossebeze of rooie bosbeze (Vaccinium vitis-idaea) is n plaante uut de heedfamilie (Ericaceae).

Botaniese beschrieving

De dwargstruke wörden tussen de 10 en 40 sentimeter groot en hef n kompakte, rechtopstaonde vorm. De ovale blaojen bin aofwisselend eplaotst en tweedelig erangschikt, donkergreun en leerachtig. An t einde van de greuischeuten hangen de trossen mit witte, soms raozige, klokvormige bloemen. De bloemtrossen bestaon uut vier bloemen. Bie aandere soorten bosbezen is dat meestentieds vuuf bloemen. An t einde van augustus en begin september riepen de bezen in vuuf tot zes weken van wit naor helderrood. Kultivars riepen onder goeie umstaandighejen nog n tweede keer in september en oktober. De vossebeze is greunblievend.

Veurkoemen

Umdat de vossebeze vorstbestendig is (temperaturen tot -22 °C wörden verdragen), kömp de soort overal op t noordelik halfrond veur, van de noordelike gemaotigde klimaotszaone tot in t bereik van de Noordpoolsirkel (71 °N in Greunlaand). In Nederlaand is de soort onder meer te vienen op de Sallaandse heuvelrogge en op de Veluwe. t Tiert best in zunnige en dreuge staandplaotsen op zure, schraole grond en verdraagt zelfs nog schaoduwrieke bossen en voedingsarme zaandgronden.

Vermeerdering

Vossebezen vermeerderen der eigen naost de gebrukelike weg via bestuving oek deur ondergrondse uutlopers. Allewel vossebezen meestentieds in de buurte van blauwe bosbezen (Vaccinium myrtillus) greuien, hybridiseren beie soorten zelden. De hybride tussen beie soorten heet Vaccinium × intermedium.

Gebruuk

In Noord- en Sentraal-Europa wörden vossebezen vake bie wildgerechten egeten, veural in de Skandinaviese laanden, Polen, Slowakije en Karelië (Ruslaand). Vanwegen zien vrange, zure smaak, die deur t hoge gehalte an fruitzuren wörden veroorzaakt (onder meer askorbinezuur, benzoëzuur en salisylzuur), wörden de vrucht haost niet rauw egeten en meestentieds verwarkt in n sjem of kompot.

In de vruchten zitten veule gezonde stoffen zo as vitamine C, vitamine B1, vitamine B2, vitamine B3, β-karoteen, proanthosyanidine, kwersitine en arbutine. Oek zitten der mineralen in de vruchten zo as kalium, kalsium, magnesium en fosfaot.

De bezen bin goed bie t laoten verdwienen van nierstenen, t kan scheurbuuk veurkoemen en de vitamine C en de flavonoïden kunnen n positieve invleud op t aofweersysteem hebben. t Zol oek goed ween veur de ogen. Naost de bezen zitten der oek in de blaojen alderhaande stoffen mit n geneeskrachtige warking, zo bin blaojen veural goed te gebruken bie n vergrote prostaot of bie blaosontstekingen.