Sunte-Marten (feest)

Lampionenoptocht

Sunte-Marten is de naomsdag van Sunte-Marten, die evierd wordt op 11 november. De dag wordt in Nederland evierd in onder aandere Limburg, Noord-Holland, Grunningen, Oaveriessel, Utrecht, Zuud-Holland, Zeeland en Gelderland (mar inmiddels ok in de rest van 't land). In België wordt 't feest evierd in West-Vlaonderen en de streek rond Aalst.

§Lampionnenoptocht

De kinder holdt een lampionnenoptocht en gaot van huus naor huus um der een lied te zingen en met snoep, fruit of geld beloond te worden. Een uut-eholde voederbiet met daorin n'n keers dient vaak as lampion.

§Sunte-Marten-liedjes

De liedjes verschilt arg van streek tot streek.

§Achterhooks

Vandaag is 't Sunte Marten en morgen Sunte Kruk.

Wi'j hebt nog goeie harten wi'j sloat ze stuk veur stuk.

Hölleken op een tölleken, Sunte Martens kölleken.

Geef wat, hol wat, geef den armen Thomas wat.

‘k kwam eens bij een rijke man, den zovele geven kan,

gevend zal hij leven, Zalig zal hij sterven,

de hemel zal hij erven, God zal hem belonen met honderddoezend kronen.

Met honderddoezend rökskes an.

En doar kump Sunte Marten an.

§Drèents

Sunt-Meerten, Sunt-Meerten.

De koeien hebben steerten,

de maagies die hebt rokkies an.

Daor komp Sunt-Martines an.

Een aander liedtien:

Sunt Martinus Bisschop

met zien hoge hoed op

met zien lange slipjas an

daor kump Sint Martinus an

Gef mij een appel of een peer

dan kump wij het hiele jaor niet weer

Het hiele jaor dat duurt zo lang

as mien lichien braanden kan

§Graofschopper plat

Sunnermatmans veugeltien,

met dat rood rood keugeltien,

met dat rood rood rökkien an,

daor koump Sunnermatman an.

Laot ouns nich zo lange staon,

wi'j mutt't nog nao Möinstern gaon.

Möinstern is zo wied van hier,

en wi'j bint nog altied hier.

§Grunnegs

Grunnegs laidke:

Sunt-Martinus bisschop

mit zien roege muts op,

mit zien laange stevels aan,

doar komt Sunt-Martinus aan.

n Aander laidke gaait:

k Staai veur joen deur en t is duuster,

mit mien lanteern en ik luuster

komt der nog ain?

ik kin niks zain

aans gaai k weer vot in t duuster

en:

Mien lutje lanteern,

ik zai die zo geern,

doe daanst deur de stroaten

dat kist ja nait loaten

Mien lutje lanteern,

ik zai die zo geern

§Oost-Veluws

Dit lied is eschreven in 't dialect van Elburg:

Sonde-, Sonde-Marten

de konen dragen starten,

de kalvers dragen horens,

rieke, rieke torens.

Hier woont zo'n rieke man,

die zoveule geven kan,

veule zal e geven

zalig zal e leven.

Stook vuur, stook vuur,

Sonde-Marten is zo duur,

geef mien een höltjen of een turfien,

waor 'k mien mee kan warmen,

met mien blanke darmen,

stook vuur, stook vuur,

Sonde-Marten is zo duur.

Dit lied is eschreven in 't dialect van Hattem:

Sunte-Maarten keugeltien,

met zo'n rond rond reugeltien.

Met zo'n rond rond rökkien an,

daor koump Suntermaarten an.

Sunte-Maarten is zo kold,

geef 'm een stukkie vuur of holt.

Daor kan hij mee warmen,

met zien blanke darmen.

Hier woont nog zo'n rieke man,

die zo veule geven kan.

Veule zal hij geven,

langer zal hij leven.

Honderd jaor en iene dag,

dan wordt hij naor 't karkhof ebracht.

Op een boeren wagen,

wordt hij weg-edragen.

§Nederlaands

Ok in 't Nederlaands bunt d'r veule liedjes. Zoas:

Sint-Maarten, Sint-Maarten

de koeien hebben staarten

de meisjes hebben rokjes aan

daar komt Sint-Maarten aan

of:

Elf november is de dag

dat mijn lichtje

dat mijn lichtje

Elf november is de dag

dat mijn lichtje branden mag

§Nedersaksisch

• Achterhooks: Sunte-Marten
• Drèents:
  • Sunt-Meerten
  • Suntermeerten
  • Sint-Meerten
• Graofschopper plat: Sunnematmansveugeltiensdag
• Grunnegs: Sunt-Meerten, Kip-Kap-Kogel baseerd op n vèrsie
• Stellingwarfs: Sunte-Matten
• Tweants: Sunte-Martn
• Veluws:
  • Sint(e)-Marten
  • Sunt(e)-Marten
  • Sont(e)-Marten
  • Sonde-Marten (Elburg e.u.)
  • Sint(e)/Sunt(e) Marten in de wienter* (Putten e.u.)