Stellingwarver schrieveri'je

Stellingwarver literetuur is literetuur schreven in et Stellingwarfs. Om et begrip breder te trekken en diskussies over literetuur te veurkomen, gebruken Stellingwarver schrievers en de Stellingwarver Schrieversronte vaeke et begrip Stellingwarver schrieveri'je.

Veur 1970 wodt et Stellingwarfs nog niet vule schreven. D'r verschienen in de tied van ruugweg 1790-1970 wel es wat riempies en kotte verhaelegies, mar et is nog niet zo gebrukelik om in et Stellingwarfs te schrieven.

1790-1900

Tussen 1790 en 1795 wodde vermoedelik deur Meinard Tydeman, o.e. griffier van de Overiesselse staoten, een stokmennig gedichten uut verschillende Overiesselse dörpen verzaemeld. Iene van die gedichten is opschreven in de tael van Ooldemaark. De tael van et gedicht is Stellingwarfs mit de kenmarkende 'ae' en woorden as 'maegies'.

In 1837 wodde in de Friesche Volksalmanak een Stellingwarver gedicht opneumen. Van dat gedichien wodde hiel laange docht dat et ooldste Stellingwarver tekst was.

1900-1970

De Stellingwarver schrievers perbeerden heur in et vleden niet mit 'echte litetuur' te meten. Gedichten wodden "riempies" neumd. Martinus Bakker (1926-1996) uut Noordwoolde begon al in de jaoren veertig mit zien riempies in de Friese Koerier.

Een aandere schriever die haalfweg de 20e ieuw aktief is hiet Hendrik Johannes Bergveld (1902-1966). Zien riempies, verhaelegies en aandere stokkies verschenen in de kraanten. Bergveld het niet allieneg vule schreven, hi'j het ok naodocht over een spelling veur et Stellingwarfs paste zien eigen spelling ok konsekwent in zien wark toe.

Nao 1970

In 1971 wodde een diel van et wark van Bergveld postuum uutbrocht. Van De Oolde Pook wodden 1000 exemplaoren drokt in 1971, in 1976 was een twiede oplaoge neudig en wodden nog es 500 boekies drokt. In de jaoren zeuventig gebeurd d'r een protte mit de Stellingwarver schrieveri'je. In 1972 wodde de Stellingwarver Schrieversronte opricht om him veur de schrieveri'je in te zetten, in 1976 wodde de Bergveld-spelling vaastelegd. Om de Schrieversronte henne vormt him een groep schrievers waorvan o.a. Johan Veenstra en Hendrik Vondeling (1901-1992) hiel aktief en suksesvol bin. In 1981 wodde de H.J. Bergveld-pries veur publikaosies van literaire of taelkundige aord.

Henk Bloemhoff, Sietske Bloemhoff, Pieter Jonker en Karst Berkenbosch hebben een verscheidenhied an Stellingwarfer publikaosies schreven. Die verscheidenhied verschilt van taelkundige stokken, literaire warken en vertaeling tot informatieve boekwarken. Roely Bakker en Sjoukje Oosterloo schreven warken die veur een breder publiek toegaangkelik bin.

Referenties

Dit artikel is skreaven in et stellingwarvsk.