Sölring
t Sölring (ok wel skreven as: Söl'ring) of Sylters is t Noordfriese dialekt dat spreuken wordt op t eilaand Sylt (in t Noordfries: Söl).
t Dialekt is verwaant an t Noordfries van Föhr en Amrum, t Fering en Öömrang. t Dialekt is veur aandere sprekers van t Noordfries slecht verstaonber. De reden daorvan is dat t eilaand Sylt vrogger in n unieke posisie zat: an de iene kaante lag t arg ofgezunderd, zodat t zien eigen klaanken kon ontwikkelen, en an de aandere kaante is t van alle kaanten beïnvloed: deur t naobi'je Deens, en dan in t biezunder t Jutlaandse dialekt (dat stark zien sporen naoleut in de woordeskat), deur verskillende aandere Noordfriese dialekten, deur t Platduuts en lichtkaans ok deur t Nederlaands en t Engels.
Mit de opkomst van t massatoerisme sund t aende van de negentiende ieuw - waor de anleg van de Hindenburgdamm nog extra an bi'jdreug - raekte t Sölring in verval. Der verhuusden vule sprekers van verskillende Duutse streektaelen, die veur de verstaonberhied overstapten op t Hoogduuts. Ok verhuusden der meer sprekers van t Platduuts vanof t vaastelaand naor t eilaand. Hierdeur gongen de meerste Friezen uutaendelik over op t Duuts as tael veur daegelikse kommunikaosie, de tael die ze ok heur kiender bi'jbrochten. Ok de taelonderdrokking onder Adolf Hitler dreug bi'j an t verval van dit dialekt. Tegenwoordig het t Sölring nog mar zoe'n peer honderd sprekers, dit is mar n peer persent van de totaole Sylter bevolking.
t Kleine antal sprekers dat nog Sölring praot mag him verheugen in erkenning en pogings van de overhied om t gebruuk van de tael an te vieteren. Der binnen n peer peuterspeulzaelen waor de kiender de tael te heuren kriegen, zodat ze bi'jkaans as memmetaelsprekers opgruuien. Ok op verskillende basisskoelen wordt de tael onderwezen. Over t algemien wordt der positief tegen de tael ankeken. De Söl'ring Foriining is de organisaosie die him inzet veur t Fries van Sylt. De saemenwarking mit anvieterers veur de aandere Deense taelminderhied en de streektael Platduuts, verlopt goed.
n Bekende Sylter dichter was Jens Emil Mungard (1885 - 1940), hi'j skreef zien gedichten in t Sölring. Hi'j skreef meer as 700 gedichten, 6 theaterstokken en verskillende proza.
|
Dit artikel is skreaven in et stellingwarvsk, in de Algemene Nedersaksiese Schriefwieze. |