Bisschopsschaanze

De Lichtmis mit de contouren van de Bisschopsschaanze op de topografische kaorte van 1934

De Bisschopsschaanze, ok wal de Roevènerschaanze, is een veurmaolig verdedigingswark en hudig waterhuusholdkundig wark an De Lichtmis, een buurtskop in de Nederlaanse pervincie Oaveriessel. Bi'j De Lichtmis koomt de A28 en de N377 èvenas de gemientes Zwolle en Stappest bi'j mekare. De schaanze lig in de gemiente Stappest ten zuden van Roevène.

Mit de Bisschopsschaanze hebt ze tweimaol - zunder succes - eperbeerd um de Münsterse prins-bisschop Christoph Bernhard von Galen (Bommen Berend) d'rvan te weerholden um hen Noord-Nederlaand te marcheren.

Eerste innaome

De opvatting det ze in 1592 al een verdedigingswark bi'j De Lichtmis nuumt bi'j een veldtocht van Maurits van Oranje zien leger hen Stienwiek is niet juust. Pas rond 1635 hebt ze hier een weg hen Zwolle an-elegd. Dit karrespeur, det wieder op 't noorden an gunk via Roevène en Stappest, was in die tied ien van de weinige begaonbare routes deur 't vène naor de noordelijke pervincies. De bisschop van Münster dreigden in 1665 de Rippebliek der Zeuven Verienigde Nederlaanden binnen te vallen. Langes de ni'je weg wördden daorumme in 1665 een schaanze op-ewörpen. 't Was niet veule meer as een opheuging mit een grachte d'rveur. In de vesting lag een garnizoen van 250 musketiers en 2 kenonnen.

De bisschop, die as Coevern en Asselt niet an wol vallen umdet hum daor veul kenonnen wachtten, keus de route via Stappest. De verdediging van de vestige wör ebreuken deur een list. De Münsterse saldaoten deuden heur veur as Nederlaanse verstarkingstroepen deur 't Wilhelmus te speulen mit det ze in 't tweiduustern ankwammen. De schaansverdedigers bint evlucht; bi'j de inname völlen ien dode en twei gewonden.

Tweide innaome

In 1668 meuk de regering van de Rippebliek plannen umme de schaanze te verstarken tègen ni'je anvallen, allewal veur de oaverheid de prioriteit bi'j de vloot lag. De anbesteding van 't warkien, een 'viercante royale fortresse met vier bolwerken', leup mis. In 't rampjaor 1672, toe as de rippebliek inienen bedreigd wördden deur de Engelse keuning, de Fraanse keuning, de bisschop van Keulen en de bisschop van Münster, mus de schaanze d'r as de wiedeweerga asnog kommen.

De verstarking, begund in april 1672, kwaamp te late. De bisschop van Münster kun de schaanze in juni mit weinig muite opni'j innemen. Zien leger roofden en moordden op 't plattelaand en eisten slim hoge bedragen as oorlogsbelasting. Dit geld mus eliend wörren en kun oaver honderd jaor betaold wörren. Eerst op 17 augustus hebt ze de bisschop bi'j Grunning töt staon ebrocht.

In 1688 gungen de saldaoten van de vesting vort. De schaanze har now gien militaire functie meer. De grond gunk oaver van huurder op huurder intied det de regering 't fort in eigendom höld. In 1854 hebt ze de schaansgrachte dempt. De contouren van de schaanze bleven zichtbaor in 't slotenpetroon.

Accentuering van de schaanze

In 2007 hef 't Waterschop Groot Sallaand ten noorden van de Dedemsvaort en ten oosten van de A28 in 't kader van 't vergroten van de waterbarging de contouren van de Bisschopsschaanze accentueerd. De smalle slooties bint in de veur schaanzen kenmarkende stèernsvörm töt tien mèter verbried en accentueerd mit behulp van een rietkrage. Deur de sloten brieder mar ok minder diep te maken, wördt de waterbarging verbèterd. Oavertollig regenwater wördt zo tiedelijk op-eslagen en mit vertraoging of-evoerd hen legere gebieden. Mit ondiepere sloten verdreugt de grond niet in de zomer.

't Schouwpad van zo'n twei kilomèter bi'j de sloten langes, det 't waterschop veur onderholdswark gebruukt, is vri'j toegaankelijk as kuierpad en veurzien van informaotiebrödties oaver waterbeheer en 't vleden van de Bisschopsschaanze.

Uutgaonde verwiezings

• staphorst.allesvan.nl: Bisschopsschans bij Lichtmis oud vestingwerk
• Informaotie van het Waterschop Groot Sallaand oaver de Bisskopsschaanze (pdf)

Dit stok is eskreven in 't Zuudwest-Zuud-Drèents van de Drèents-Oaveriesselse grèensstreek.