Jödenbarchyn

't Barchyn an de Vechte.

Et Jödenbarchyn (neaderlandsk: Jodenbergje) is een olde begraavplaatse in Hardenbarg up een terpe in et winterbedde an de Vechte. Disse was van de jöden den eyrtyds in Hardenbarg eleaved hebbet, mar disse jöödse familys bint in de 2e Wearldoorlog üm-ekummen in döärgånskampen. Dree van de meyr as söäventig hebbet et oaverleaved, denne bint nå den oorlog ouk uut Hardenbarg vertrükken. Sy hebbet dree synagoges ehadded, wårunder an et Oosteinde.

In 1766 kreygen de Hardenbarger jöden een eigene begraavplaatse up een terpe in et winterbedde an de Vechte. Dat was vöär ear heyl belangryk, wårümme at in et jöödse gelöyv een plichte ümme een eigene begraavplaatse te hebben. Noch ait ligt et Jödenbarchyn an de over van de Vechte. et Jödenbarchyn hevt een noch oldere geskydenisse. In de middeleywen lagen hyr twey terpen. Up eyne stünden wårschynlik een verstarkte woaning, havesåte 't Holt. Up de andere stünden een kapel. Up een kaarte uut 1783 vindet wy beide terpen noch terügge. Se wördden toon ümgeaven döär water, med an de eyne kante een grachte. De havesåte was toon al lange vord.

De plekke in et winterbedde an de Vechte was vöär de latere begraavplaatse neet altyden eaven händig. By houche water wörden de douden med een boat up de begraavplaatse up an-ebrached. At de vechte bevröären was, güngen sy med een sleagy. Et Jödenbarchyn bleaven töt ende van de 19e eywe as begraavplaatse in gebrüük. De oldsten steyn kümt uut 1766 en 1786. Den bint van de eyrste Hardenbarger Rabbi en syn söäne. Der ståt 64 steyne van Bentheimer sandsteyn. den in vyve rygys bint eplaatsen en når et ousten (wår de sünne upkümt) erichted bint.

Et Jödenbarchyn is vanweages höyr (kultuur)hystorisk en landskappelik belang an-eweasen as Ryksmonument. By et verhouchen en verstarken van de Vechtedyken is good reakening eholden med dit kultuurhystorisk monument.

In 1901 wördden een nye begraavplaatse langes de Grambargerweg in gebrüük enöämen.

Nå de 2e Wearldoorlog is et Jödenbarchyn eyne van de weinige oaverblyvsels dee uns herinnerd an de jöden dee hyr in Hardenbarg eywenlange nåbüürs ewesd hebbet.

Dit artikel is eskreaven in et sallandske dialekt van 't Vechtdal.