Heemstede (Noord-Hollaand)
| Gemaente Heemstede | ||
 |
| |
| (Vlagge van Heemstede) | (Waopen van Heemstede) | |
 Lokatie van de gemeante Heemstede
| ||
| Informasie | ||
| Proveensie |  Noord-Holland
| |
| Heufdplaatse | Heemstede | |
| Geografie en bevolking | ||
| Öppervlakte - Laand - Water |
9,61 km² 9,46 km² 0,15 km² | |
| Inwonners Bevolkingsdichtheid |
25.556 (1 juli 2006) 2701 inw./km² | |
| Koordinaten | 52° 21′ N, 4° 37′ O
| |
| Aoverig | ||
| Belangrieke verkeersaoders | N201, N208 | |
| Netnummer | 023 | |
| Postkode | 2100-2106 | |
| Offisiële webstie www.heemstede.nl | ||
Heemsteade is ne plaatse en gemeente in de Nederlandse previnsie Noord-Hollaand en hef ne oppervlaakte van 9,61 km² (woarvan 0,15 km² water). Binnen de gemeentegrenzen gif et gin andere darpen.
In New York kom i-j nen verbasterden vorm teggen van Heemstede: Hempstead. Dit was vrogger ne koloniale neaderzetting noabi-j Ni-j Amsterdam.
Geskiednis
[bewark | bronkode bewarken]
Den name Heemsteden kump al rundum et joar 1000 veur en beteakent meugelek "wonplaatse" (Grönedeek, 2000) of "wonplaatse van ene Emece" (Groesbeake, 1972). Et gebeedjen dat in dee tied den name Heemstede had, is volkommen onbedudend. Pas toon Hoarlem in 1245 van graaf Willem II stadsrechten kreg, onder veurweerde dat et n begrensd gebeed wodden, wodden de landeleke gebeedn buten de ni-je stadswallen antrekkelek en wodden et belangriek um hier namen an te gevven. Dizze ni-je butengebeeden, ok wal ambachten (bestuurs- en rechtskringen), wodden òf deur skolten en skepenen bestuurd, òf beleend an leenkearls.
Dit belenen gebeurden veur Heemstede deur den opvolger van Willem II, graaf Floris V van Hollaand, rundum 1284. Dit Heemstede was aanders dan dat van noe. Want Floris belenen in dee tied Barkenroden afzunderlek, en gaf een stuksen groond weg dat löp van den hudegen Lanckhorstlan/Bronsteeweg tot an de zee in Zandvoort, an et St. Elisabethsgasthuus. Wal löp et Heemsteads groondgebeed in noordeleke richting deur tot iets veurbi-j de hudege Gedempte Olde Grachte. In et oosten wödt Heemsteden neet allenig begrensd, moar ok veul lastig-evollen deur et Hoarlemmermeer.
Den eersten Heer van Heemsteade - den titel den n leenkearl kreg deur et betalen van nen som geld - is Reinier van Holy, ok wal Reinier van Holijden. Tussen 1284 en 1300 bouwden dizzen adelleken kearl uut Vloardingen an et Spoarne et Slot Heemsteden. Dit um en noabi-j et joar 1400, enkele moalen verwooste en wier op-ebouwde kasteel wödt, noa groot herstel in de tied van Adrian Pauw, uutendelek in 1810 deur Jan Dolleman af-ebrokken. Ovvereblevven bunt et 17e-eeuwse bouwhoes, Doevenpoorte en "Pons Pacis" ofwal Vredensbrugge, op-ericht noar anleiding van de Vrea van Münster (1648) woar Adrian Pauw den belangrieksten gezant van de Republiek was.
In 1304 vund, noar ze zegt, den eersten kriege bi-j et Manpad plaatse. Dat 'Witte van Haamsteden', bastaardzönne van Floris V, hier met de Haarlemmers de Vlamingen verslöt, wödt deur völlen noe as legende ezene. Toch bunt der ok nog belangrieke historici dee dizze geskiednis vermeudeek veur woar holdt. Den tweeden oorlog bi-j et Manpad, in 1573, is neet umstreaden, met uutzondering van et woordjen "tweede". Bi-j dizzen krieg steerven 1500 Haarlemmers en Spanjolen, deur iets te haard teggen mekare an te houwen.
In den lope van de 14e eeuwe onsteet dan in de buurte van et Heemsteads kasteel een darpjen, dat met name deur den bouw van een Mariakapelleken (1347) en een Bernaditenklooster (1458) greujden.
Tot 1653 maken Bennebrook deel uut van de ambachtsheerlekheid Heemsteade. In 1857 wödt de gemeente Barkenrode bi-j Heemstede in-enommen. In 1927 wödt et noordeleke deel van Heemsteade, net as een groot deel van Haarlemmerholt, bi-j de gemeente Hoarlem in-enommen. Et inwonnertal dalen toon van 17.071 noar 11.562.
Butenplaetsen
[bewark | bronkode bewarken]
Völle heern uut de vroodschop van Amsterdam kochten zommerverblieve in Heemsteade in de 17e eeuwe. Adriaen Pauw wonden doar in de zommermoanden noa ankoop van de heerlekheid Heemsteade en et Huus te Heemstede veur ƒ 36.000,- van de arven van Hendrik van Hovijne. In et zuden van de gemeente ligt et 80 bunder groten loofwoold Greunendaal. Greunendaal was zelf ne butenplaatse, op-ezat as park deur den rieken bankier John Hope, neave van Henry Hope, den bouwer van de butenplaatse 'Laandhuus Walgeleggen' in Hoarlem. Toon hi-j Bosbeek kocht in 1784 van ne Amsterdamse börgemeistersfamilie, nam hi-j de parklaanden in en slopen Greunendaal's belangriekste gebouw, moar den opri-jloan vanof den Herenweg besteet noe nog. Greunendaal is dree moal et middelpunt ewest van de internationale Flora tentoonstelling. Dizze vond plaatse in de joaren 1925, 1935 en 1953. De Flora tentoonstellingen waren de veurlopers van de Floriade.
In de 17e en 18e eeuwe telden Heemstede veule buutenplaetse. Heernhuze, bi-jgebouwen en/of tunen resteert nog van Old-Barkenroede, Huus te Manpad, den Hartekamp, laandgood Bosbeake, Meer en Barg, Kennemeroord en Gliphovven. Tussen 1735 en 1738 warken de bereumden Zweedsen onderzeuker Linnaeus as holder van den tuun en liefarts van George Clifford op et laandgood Den Hartekamp. In 1738 verschean et bookwark Hortus Cliffortianus, ne inventarisatie van den tuun, Et herbarium en de natuurwettenschoppeleke bibliotheek. Jacob van Lennep bracht ziene zommers deur in Heemsteade op de butenplaetse van ziene familie.
Ambachten
[bewark | bronkode bewarken]Van de 16e tot 20e eeuwe was de bleakeri-j nieverheid van belang, vanof de 18e eeuwe ok de bloombollenteelt. In 1912 nam et gemeentebestuur een deur de architekten J.Th.J. Cuypers en Jan Stuyt ontworpen Uutbreidingsplan an veur de heile gemeente, dat met wiezigingen tot 1940 leep. Doardeur ontwikkelden de gemeente zich in de joaren twintig en dartig van de 20ste eeuwe tot ne forensengemeente.
Oaverige informoatie
[bewark | bronkode bewarken]De Noald wierd geplaatst deur David Jacob van Lennep in 1817 ter herinnering an twee kriegen in 1304 teggen de Vlamingen en 1573 teggen de Spaanse bezetters.
Nicolaas Beets was van 1840 tot 1854 predikant [zichzelf neumende 'herder'] van de Hervormde Karke.
Den letterkundige en advokoat mr. Jacob van Lennep verblef in ziene jonge joaren völle op et zommerverblief van zien va, professor David Jacob van Lennep in et Huus te Manpad an de Herenweg.
Godfried Bomans schref in zien olderlek huus Berkenrode ziene eerste sprookjes en delen van De memoires of gedenkschriften van Mr. P(ieter) Bas.
Heemsteade ligt an de spoorliene Leiden-Haarlem en hef éen station, Heemsteade-Aardenholt. Dizze spoorliene volgt veur et grootse deel de Leidse trekvoart, dee eure 350ste verjoardag vierden in 2007.
De Heemsteadse voetbalklub RCH behaalden twee laandskampieonskoppen, et leste in 1953.
In de gemeente is ok et instituut Meer en Bosch, beheerd deur den Stichting epilepsie instellingen Nederlaand (SEIN).
In Heamstede is ok de abortuskliniek Bloomenhove.
In december 2004 verhuusden et vröggere Diaconessenhuus (Heemstede), samen-egoan met de Mariastichting in Hoarlem noar ne ni-je huusvesting van et Spoarne Zekenhoes in Hoofddarp, gemeente Haarlemmermeer. Wal is in Heemstede nog ne dagafdeling met poliklinieken van et zekenhoes.
De veurmoalige butenplaatse de Hartekamp is teggenwoordig heufdvestiging van Stichting Den Hartekamp Groop, een instellink veur zorg en deenstverlening an leu met ne verstandeleke of meervoldege beparking in de regio Midden- en Zuud-Kennemerlaand met ondermeer ne neavenvesteging 'Harteheem' in Heemskarke.
Sinds de 17e eeuwe heurt de buurtschop De Glip ok bi-j de gemeente Heemsteade.
De deur ridder dr. Adrian Pauw estichte Bibliotheca Heemstediana was vanof et midden van de 17e eeuwe met meer as 16.000 beuke de grootste van Nederlaand. Noa Pauw zien ovverlieden is dizze in 1656/1657 eveild en kwam een deel terecht in de Herzog-August-Bibliothek van Wolfenbüttel. De gemeenteleke openboare biblioteek besteet vanof 1947 en steet sinds 1986 in et gebouw van de veurmoalege Dreefskole (noe een gemeentelek monnument). Hier is et archeef anwezzig van de Vereniging Old Heemstede-Bennebrook. De deur directeur Hans Krol bi-j mekare ebrachte 'Heemstede-kollectie' bevundt zich noe - net as et gemeentearcheef - in et Noord-Hollaands Archief in Haarlem.
Bronnen
[bewark | bronkode bewarken]- Boer, H.W.J. de, H. Bruch en H. Krol (red.). Adriaan Pauw; staatsman en ambachtsheer. Heemstede, 1985.
- Bulte, Marcel en Hans Krol. Heemstede 1940-1945; een gemeente in bezettingstijd. Haarlem, De Vrieseborch, 1995. Herdruk 2005.
- Bussen, Pierre en Cees Raateland. Een eeuw Heemstede; verrassend veranderd. Heemstede, 1999.
- Groenedijk, T. (2000). Nederlandse plaatsnamen. Slingenberg Boekproducties, 't Oogeveine, 2000.
- Groesbeek, J.W. Heemstede in de historie. Heemstede, 1972.
- Krol, Hans. Heemsteedse gemeentepolitiek in de jaren tussen omstreeks 1750 en 1900. Heemstede, VOHB, 1989.
- Krol, Hans e.a. Heemstede - Berkenrode - Bennebroek; drie heerlijkheden in Zuid-Kennemerland. Heemstede, 1992.
- Krol, Hans en Gerard Pley. Spaarne Ziekenhuis; van Diaconessenhuis en Mariastichting tot Spaarne Ziekenhuis. Haarlem, De Vrieseborch, 2005.
- Monumenten van Heemstede; een keuze uit de parels van de Heerlijkheid. Heemstede, VOHB, 2004.
- Monumenten van Heemstede en Bennebroek; opnieuw een keuze uit de parels van de Heerlijkheden. Heemstede, VOHB, 2005.
- Smit, H. Geschiedenis en verklaring van de straatnamen in Heemstede. Den Haag, Kruseman, 1985.
Uutgoande verwiezingen
[bewark | bronkode bewarken]
| Perveensie Noord-Hollaand | | ||
|---|---|---|---|
|