Geskiedenis van den Achterhook

Een oaverzicht van de geskiednis van den Achterhook:

Prehistorie

Et landschap van den Achterhook in de prehistorie was n woost en moeilek toogankelek gebeed, bestoand oet dekzaandruggen, uutlopers van n diluvioal heugtevlak an Duutse kante. Völle bekken streumt van oost noar west en voodt nen laeger elaegen strook van brookwoold en vaene an de westkante van den Achterhook, den nen moeilek te nemmen mure vormden veur toogang vanoet et westen. Op de hoger elaegen groanden kwamen bos en heide veur. Dizze heide is doar ontstoan deur menseleke bemeujenis, deur et loaten begröazen deur domesticeerd vee.

Op völle plaetse in den Achterhook bunt sporen an-etroffen van naederzettingen uut de prehistorie. Et is ondudelek of verskillende plaetse in de löp van de millennia vast bewond ewest bunt, of dat der sproake is ewest van ingriepende volksverhuzingen en/ of vi-jandigheden. Namen van volken, woarvan an-enommen wödt dat zie den Achterhook bewond hebt, bunt op de riege in tied: Bructeren en Chamoaven (Germaanse stammen, later erekkend tot de Franken), en noa de grote volksverhuzing de Saksen.

Steentied

Disse infermasie is nog neet beschikbaor

Bronstied - iezertied

Disse infermasie is nog neet beschikbaor

Romeinse tied

Kerstening

Den Achterhook kump in geskriften veur vanof de tied van ziene kerstening, in-ezat in et leste decennium van de 8de eeuwe. Et westeleke deel, toon Hamaland eneumd, veel under et bisdom Utrecht, den oosteleken Achterhook under et bisdom Münster. Deutekem wödt in 838 veur et eerst eneumd.

Noadat Karel de Grote den Saksiesen hartog Widukind veur altied had versloagen, eisten hi-j van um en zien underdoanen de bekering tot et christendom. Zo kreg missionoaris Liudger den taak um onder andere dee heidense Saksen in den Achterhook te bekeren. Hi-j hef parochies sticht in Grolle, Wichmond, Wenterswiek en Zelhem. Liudger wodden later den eersten biskop van Münster.

9de en 10de eeuwe

Et gebeed wat wi-j vandage kent as den Achterhook, was in dizze tied et noordeleke dael van veurmoalige gouw Hamaland, noa de ofsplitsing van et zudeleke dael. In Noordelek Hamaland was Godschalk al veur 1046 leengraaf van 'den Board' toon könning Hendrik III et groafschap noá de ofzetting van Godfried 'met den Board' an den Utrechtsen biskop gaf. In de schenkingsacte is de begrenzing van dat noordelek Hamaland umskraeven. Doaruut blek dat et totale Hamaland, in tweeën wodden eknipt woar et op zien smalst was, langs de liene Steenderen-Leuvenheim-Eerbeek. Deur dee schenking van 1046 wodden den biskop van Utrecht in heer in dat noordeleke Hamaland. Woarnoa wieter in de tied nen eeuwnlangen stried zol anvangen tussen den biskop van Utrecht en den Biskop van Münster oaver et gebeed langs de oostgrenze van vandage.

Der besteyt ouk een artikel "Hamaland" med meyr informaty oaver dit underwarp

11de- tot en met 16dn eeuwe

Den Achterhook van vandage op zien heugtepunt. An et ende van dizze tied trad den groafschap as nen zelfstandigen stoat too tot de republiek der zeuven veraenigde Nederlanden.

Der besteyt ouk een artikel "Groafschap Zutfent" med meyr informaty oaver dit underwarp

Republiek der Zeuven Veraenigde Nederlaanden

Vanof 1543 mek Gelderlaand as Stoaten van Gelderlaand dael uut van de Republiek der Zeuven Veraenigde Nederlaanden. De Stoaten van Gelderlaand woarunder ok et Groafschap Zutfent wödden deur nen stadholder en later deur nen raadpensionaris verteggenweurdigd bi-j de Stoaten-Generoal.

Der besteyt ouk een artikel "Republiek der Zeuven Veraenigde Nederlaanden" med meyr informaty oaver dit underwarp

Batoafse republiek

De Republiek der Zeuven Veraenigde Nederlaanden wodden in 1795 vervongen deur de Bataafse Republeek. Et veurmoaligen Groafschap Zutfent is noo n underdeel van et Departement van den Rien bestaonde uut de kwarteren Zutfent, Nimwaege en de zuudeleken Veluwe van et Hartogdom Gelre et oosteleke deel van de Heerlekheid Utrecht en n klein stuksken van et Groafschap Hollaand (zo'n betjen den Biesbosch).

Der besteyt ouk een artikel "Batoafse Republiek" med meyr informaty oaver dit underwarp

Batoafse Gemenebest

De Batoafse Republiek wodden in 1801 vervangen deur et Batoafse Gemenebest.

Könninkriek Hollaand

Den Fransen keizer Napoleon beslot in 1806 n ende te maken an et Batoafse Gemenebest, umdat hi-j n stark gezag wol in de strategies elaegen Nederlaanden. Hi-j plaatsten doarumme zien jongere breurken Lodewiek Napoleon op den troon: deur n familielid tot vörst te beneumen kon Napoleon toch invlood uutoefenen. Under könning Lodewiek Napoleon, van 1806 tot 1810, maken Gelderlaand as departement (ofdaeling) deel uut van et Könninkriek Hollaand.

Könninkriek der Nederlaanden

Vanof 1814 is den Achterhook ne straeke van Gelderlaand dee wier as previnsie deel uut-mek van et Könninkriek der Nederlaanden. De Previnsiale Stoaten bestuurt de previnsie vanuut et Previnsiehuus te Arnem, woarbij et dageleks bestuur evormd wödt deur de Deputierde Stoaten under leiding van den Commissaris van de Könninginne

Tweeden Waeldkrieg

Disse infermasie is nog neet beschikbaor