Gaanderen
Gaanderen is een darp in de gemeente Deutekem in de previnsie Gelderland in Nederland. Het hef umsgeveer 6000 inwoners.
Geschiedenis
[bewark | bronkode bewarken]Gaanderen is ontstoan in de 12e eeuw. Toen wodden het buurtschap Gernere enuumd. Dat was een vernuming noar de zandrugge, dèn ut gebied beschermde tegen den Olde Iessel. Gernere zol af-eleid waen van "ger" en "laar", wat "spitse heuvelriege" zol betekenen.
An ut ende van de 18e eeuw was der völle bosbouw in de contreien ontstaon. Doarveur waren völle ni-je arbeiders neudig. Die gingen wonen in ut disse contreien en zo is uut ut buurtschap uutendelek ut darp Gaanderen ontstoan.
Iezerindustrie
[bewark | bronkode bewarken]In de grond rondum de Olde Iessel zit völle oer in de grond. Niet allene dat, moar ok de waterkracht van de bekken en genog holt in de buurte um holtskoal van te maken, maken dat der in ut gebied de iezerindustrie al vrog hef ontwikkeld. In 1689 richtten Josias Olmius aan de Bielheimerbekke de eerste Nederlandse iezergeteri-je op, de Rekhemse Hut enuumd. Bommen, kogels, handgranaten, moar ok huusholdeleke artikel wodden hier egotten. In 1821 wodden op de grenze met Terborg an de Akkermansbekke een ni-je iezergieteri-je op-ericht: Vulcaansoord. De hut wodden een groot bedrief dat an zowat heel Gaanderen werkgelaegenheid gaf. In 1977 is deur zwendel Vulcaansoord failliet egoan. In de 20e eeuw kwam der nog meer iezerindustrie in Gaanderen. Pelgrim maken gasheerden, fernuzen en ander huusholdelek materiaal. In de joaren '80 van de veurige eeuw wodden Pelgrim oaver-enommen deur de grote concurrent ATAG uut Ulft. Later verhuusde de produktie van ATAG, woar ok de Etna inmiddels onder viel noar Duven. Dit was opni-j een grote slag veur Gaanderen en umgeving. Momenteel is alleen ut bedrief Ferro nog in de metaalindustrie vol in bedrief in Gaanderen.
Veurzieningen
[bewark | bronkode bewarken]Gaanderen is een laevendig darp. In ut darp bunt twee katholieke scholen. De derde schole is openbaar. Ok bunt in Gaanderen twee katholieke karken, de St. Augustinuskarke en de St. Martinuskarke.
Der besteet een zekere scheiding in Gaanderen. De spoorbane dèn dwars deur ut darp heer lup is de grenze tussen Gaanderen Noord (Old-Gaanderen) en Gaanderen Zuud (Ni-j-Gaanderen). Vrogger gingen de inwoners van Old-Gaanderen allene noar de schole en de karke in Ni-j Gaanderen en in Old-Gaanderen krek zo. In de letste joaren is doar wel wat verandering in ekommen.
| Plaatsn in de gemeente Deutekem |  | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|