Fritz Gerhard Lottmann

Fritz Gerhard Lottmann (Emden, 7 oktober 1880 - Oldenbörg, 2 september 1918) was een Oostfriese schriever. In Nederlaand is e ok wal bekend van de Drèentstalige aoverzetting van zien Platduutse roman Dat Hus sünner Lücht deur Jan Poortman.

Vrog leven en opleiding

Lottmann was 't darde van zeuven kiender van veilingmeister Christoffer Hinderks Lottmann en zien vrouwe Sophie Marie, geboren Lüpkes. De vader kwaamp uut een olde Friese femilie; de moeder telde hugenoten onder heur veurolders.

In Emden gunk Lottmann naor 't gymnasium, mar daor gunk e ien jaor véur 't eindexamen vört. In Mönster en Bonn wördden hij opeleid töt laandmeter. In 1903 warkte hij in Witten; een joar later in Sønderborg op 't toen Pruusische eilaand Als. Daor leerde hij zien toekomstige vrouwe Elisabeth Forster kennen. Ze verhuusden in juni 1906 naor Emden en trouwden daor. Zeun Gerhard wördden in 1907 geboren, dochter Nora in 1908.

In Witten wördden Lottmann mede-eigenaar van een laandmetersbureau. In 1910 deu hij asnog zien eindexamen in Haorbörg (bij Hambörg), waornao hij in Gießen laandbouw, netuurkunde en geologie gunk studeren. In 1911, 't jaor waorin e promoveerde, nam e 't anbod an um leraar te wörden in Montevideo. Toen det anbod begun 1912 inetrökken wördden, had Lottmann een financieel slimme tied.

Nao körtdurige warkzaamheid as laandbouwkundig verzekeringsagent opende hij in febrewaori 1913 in Oldenbörg samen mit de vrouwe een schoele veur bijlessen.

Eerste Wereldoorlog en schrieverije

Nao 't uutbreken van de Eerste Wereldoorlog lokte 't de aovertuugde pacifist um töt zomer 1916 uut dienst te blieven. In dizze tied schreef e de roman Dat Hus sünner Lücht in de Oostfriese variaant van 't Platduuts. Wegens een zwak harte kun e via Genf weerummekeren naor Duutslaand en kwaamp in Rastede terechte. In 1918 kreeg e een uutgever geïnteresseerd in zien roman. In augustus van det jaor völt e ten prooi an de Spaanse griep die in Europa woedde, en op 2 september kwaamp e uut de tied in zien huus in Oldenbörg.

Mit 't schrieven van de eerste langere roman in 't Oostfries trök Lottmann in Noordwest-Duutslaand behoorlijke andacht. De gebeurtenissen in Dat Hus sünner Lücht bint gebaseerd op 't leven van zien grofva Fritz Wiarda Lüpkes, die as heufdonderwiezer in Oldersum warkte. Een riege personages is op inwoners van Oldersum gebaseerd. Deur de vrogge dood van de schriever bint verscheiden van zien warken niet ofemeuken. In 1932 verscheen van de Drèentse schriever Jan Poortman een Drèentstalige aoverzetting van Dat Hus sünner Lücht onder de titel Siebo Siebels' zwoare gaank (Het huus zonder locht).

Uutgaven

• Freyse Staatjes und Lieder eines wandernden Friesen (Emden 1905, onder 't pseudoniem Fritz Fresenus)
• Aura Academica (roman, Leipzig 1906)
• Dat Hus sünner Lücht (roman, Hambörg 1919. Hedrok 1989 deur Schuster Verlag, Leer)
• Verscheiden onuutegeven warken (romans, tenielwark)

Dit stok is eschreven in 't Zuudwest-Zuud-Drèents.