Praissen
|
Zie Prusen (deurverwiezing) veur een aandere betekenisse van Prusen |
.svg)
Praissen (ook wel Praisen of Proezen; Duuts: Preußen; Oald Praissisch: Prūsa; Pools: Prusy; Litaauws: Prūsija; Latain: Prussia, Borussia of Prutenia) was n laand ien Midden en West Uropa dat mit noam ien aachttiende en negentiende aive n grode rol speulde ien Uropese schiednis. t Het bestoan tot 1945.
Praissen waar van oaldsheer t gebied van de Praissen (Pruteni), legen tuzzen Aachter-Pommern en Koerlaand en binoa overainkommend mit de loatere provìnzie Oost Praissen. Of t vôlk de Praissen n Germoanse of n Baltische stam was, is nait hailmoal wizze. Ien dartiende aiw veroverde de Duutse Orde t gebied. t Wer ien 1525 n sekulier heertogdom onder t Hoes Hohenzollern, dat de stoat sunt 1618 regeerde ien personele unie mit Brandenbörg. Sunts de verheffen van Praissen tot keunenkriek ien 1701 broekt man de noam "Praissen" veulal om t haile Hohenzollern-riek mit aan te duden. t Laand wer ien de achttiende aiw onder Frederik de Grode n Uropese grootmacht. Deur enörme oetbraaiden ien achttiende en negentiende aiw omvatte Praissen oetindelk grode dailen van West- en Noord-Duutslaand en van t hudege Polen. Eersteminister Otto von Bismarck verainde de Duutse stoaten ien 1871 ien t Duutse Kaaizerriek, woarvan de keunen van Praissen kaaizer waar. Van 1871 tot 1945 tou waar Praissen wiedstevot de grootste dailstoat van t Duutse Riek, moar verloor t laanksoam aan belaang. t Laand hail noa de Twijde Wereldkraig ien 1945 op te bestoan en wör ien 1947 deur de allieerden ook de jure opheven. t Klaine isoleerde "oblast" Keunensbaargen, tin zuden van Litaauwen, dat onder Russisch bestuur staait is n overbliefsel van t oale Oost-Praissen.
Leegsaksisch
[bewark | bronkode bewarken]- Grunnegs:
- Praissen
- Proezen
- Pruze (laange uu - Rheiderlaands)
- (dizze benoamens worden deur oale mìnsken ook wel broekt om Duutslaand mit aan te duden. n Ienwoner haitde n Praisker of n Proesker)
- Algemain: Prusen (de Pruus = de Duutsers)