Bözzem
n Bözzem is konstruksie dij stamt oet de middelaiven en om n vuurstees (bv. open heerden) hìn wör baauwd om rook op te vangen. Ook wordt t broekt as fertuut van de open heerd, bieveurbeeld deur ienbaauwde ornamìnten. Vanôf de middelaiven binnen dij bözzemornamìnten mit heur kunstperioden mitgoan, woardeur der onder aander renaissancebözzems, barokbözzems en nijmoodse bözzems bestoan. In vrougere tieden wör de bözzem ook wel zain as taiken van riekdom.
Ook wordt t voak broekt om veurwaarpen op te zetten, bieveurbeeld klokken, planten of beeldjes. Mit kìrst wordt in t boetenlaand de bözzem broekt om hozevörrels aan te hangen. Leufd wordt, dat de kìrstman doar den wat in dut.
Leegsaksisch
[bewark | bronkode bewarken]- Achterhooks boozem
- Drèents:
- bossem, bozzem
- schorsteenmaantel, schorstiemaantel (ok sk-)
- schörstienkrone (ok sk-)
- schörstiebozzem (ok sk-)
- Grunnegs: bözzem
- Stellingwarfs: schoorstienmaantel
- Tweants:
- skossteen
- maantel
- lieste
- Urkers: skoorstien(mantel)
- Veluws:
- schoorsteenma(a)ntel
- schoorstienmantel, skoorstienmantel
- schäörstienmantel (Wezep)
- sjoorsteemangtel (Bunsjoten)
- schoorsteen
- schossteen (Une)
- lege schoorstien (Waopenvelde, Heerde)
- engelse schoorsteen/schoorstien (Oldebroek, Wezep)
- schoorsteenlieste (Lieren, Apeldoorne)
- liest(e)
- schouw(e)
- heerdje (Voorst)
- boezem, bozem (Apeldoorne)