Oljoar
Oljoar vaalt op 31 dezìmber en markeert de ôfsluten van t gregorioanse klìnderjoar en t begun van t nije joar, dit wordt vaaierd mit nijjoarsdag.
Oljoar wordt in de westerse kultuur van de 21. aiw vaaierd.
Schotten nuimen oljoar Hogmanay, in sommege laanden wordt t anduud mit de noam silvester, veurbeelden hiervan binnen Duutslaand, Israel, Frankriek, Pooln en in mindere moate in Nederlaand en Belgie, vernuimd noar Paus Silvester I.
Oljoars gebruken
[bewark | bronkode bewarken]Oljoar wörd traditioneel mit vuurwaark en champagne evaaierd en in Nederlaand voak ook mit euliebollen en appelflappen. t Ôfsteken van vuurwaark is ontstoan deurdat de Chinezen geleufden dat t ôfsteken van vuurwaark de kwoade gaisten zol verjoagen. En dat kwamp overiene met 't Oldgemaanse gebruuk van grote vuren anstekken en kabaal maken, umme de zunne weer teveurskien te kriegen.
Inmiddels is t ôftellen tot t nije joar en de oljoarskabaretveurstellen op de Nederlaandse tillevisie en vaste traditsie worden. n Aandere olde traditsie is t karbietschieten, dat voak nog in t noorden en t oosten van t laand doan wordt. Mar te leste joaren trekt dit gebruuk steeds verder noar 't zuden en ok het westen an.
In Oost-Nederlaand hebt zie ok op verskillende plaatsen et gebruuk umme op oalejoarsoavend te goan 'sleppen'. Sleppen is dat jonkluu disse nacht dinge uut de tunen van de noabers jat, um dat dan doarnoa argens aans neer te zetten. In Wierden, beveurbeeld, wörden der vanalles uut de tunen en de skuren ehaald en op 't marktplein neer ezet. Dit gebruuk zol kommen van oale Germaanse mannenbonden, die disse nacht as zwart eschilderd -en zo zichzölf te verienen met dode veurolder- de stees langes gungen en doar eer 'steelrecht' uut te oefenen.
Nedersaksisch
[bewark | bronkode bewarken]- Drèents: aoldjaor, oldejaor, ol(d)jaor, oldejaorsaovend ok: vrètertiesaovend
- Grunnegs: ol(d)joar
- Sallaans: oldjoar, oalejoarsoavnd, töfeltiesoavnd
- Stellingwarfs: ooldjaor
- Tweants: ool(d)joar, t oole joar, ooldjoarsoawnd (ook: töafelkes- of dikboeksoawnd)
- Veluws:
- oudjaor/oldjaor
- 't ouwe jaor/'t olde jaor
- Vake: oud-/old-en-niej
- Of: ouwejaorsavend/oldejaorsaovend enz.