Westfalen
Westfalen umvat de noordoosteleke helfte van Noordrien-Westfalen, ene van de dealstoaten van Duutsland. Et besteet uut de regierungsbezirke Arnsberg, Detmold en Münster moar hef gene administratieve beteakenis meer. De steaden Dortmund, Münster en Bielefeld bunt belangrieke centra van Westfalen.
In Westfalen wöd o.a. Hoogduuts en Westfaals esprokken.
Geskiednis: slim uuteenlopende territoria
[bewark | bronkode bewarken]De historiese streake Westfalen umvatten n veul groter gebeed, namelek et hele westeleke deel van et veurmoalege hartogdom Saksen, tussen den Rien en den Wezer. De Saksen neumden eur oosteleke gebeed Oostfalen. In de Annales regni Francorum wödden de bewonners van Oost- en West-Falen veur et eerst vermeld bi-j de beskrieving van et joar 784, toon Karel de Grote en zien oldsten zönne Karel ten striede trokken teggen de Saksen, Karel de Grote teggen de "Ostfalaos" en zien zönne teggen de "Westfalaos". Et woord fal(ah) beteakent gewoon veld of vlaakte. Oost- en West-Falen waarn dus eerst et oostland en et westland van de Saksen. De uutdrukking Oost-Falen is later in onbruuk eraakt.
Sinds 1180 was der n hartogdom Westfalen. De woardegheid van hartog wierd edreagen deur den eertsbisskop en keurvörste van Keulen. An et ende van de 18de eeuwe had dizzen allenig nog den macht in n klein gebeed mit de regio's Olpe en Hochsauerlandkreis van noe.
In 1500, bi-j de indealing van et Heilige Roomse Riek in n antal kreitsen, wierd den Westfaalsen Kreits et hele gebeed ten oosten van den Bourgondiesen Kreits. Et umvatten de gebeden van de prinsbisdommen Münster en Luik, en alle tussenleggende kleinere vörstendommen. Eerst was ok et sticht Utrecht in-edeald bi-j den Westfaalsen Kreits.
In 1807 stichtten Napoleon et könninkriek Westfalen, dat deels wal en deels neet et vröggere grote Westfalen umvatten, mit doarbi-j grote deale van de bondslaanden van noe Nedersaksen, Hessen en Saksen-Anhalt.
In 1815 wierd et zuud-westeleke deel van dat könninkriek too-eweazen an Prusen. Vanof toon wödden den name Westfalen meer en meer bloos nog ebruukt veur dizze Prusiese previnsie Westfalen. Dee ging in 1946 op in den bondsstoat Noordrien-Westfalen.
