Tonko Ufkes

Tonko Ufkes

Tonko Ufkes (Zeuvenhuzen, 1958) is n Grunneger dichter, schriever en historicus. Ien t Westerketiers schrift er verhoalen, gedichten, en stukjes over geschiedenis en toal.

Grunnegstoalige schrieverij

Ien 1989 is Ufkes van geschiedenisleroar onderzoeker ien t butenlaand worden. Toen er brieven schreef noar zien olders thuus, kwam e d'r aachter dat t Grunnegs hiel geschikt was om hum op pepier uut te drukken. Vanòf 1989 dreug er geregeld bie aan t Grunneger literaire tiedschrift Krödde, eerst veural gedichten en loater meest verhoalen. Ok vanòf dat joar is hij metwaarker van t tiedschrift Toal en Taiken.

Sinds 2008 dragt Ufkes waark bie, veural verhoalen, an t Drents letterkundig tiedschrift Roet en is er stukjesschriever veur t Dagblad van het Noorden. Ok dreug er bie an t Grunnegstoalige webstee Webloug, dat ien 2019 stopte.

Soamen met aandern stelde er n nust boeken soamen, zoas e drijdielige Verzoamelde gedichten van Jelte Dijkstra (2004-6, met Bindert Helder) en Lezen en schrieven in Grunneger toal (2008, met Tonnis Musschenga). Hij het biedroagen leverd an veul publikoatsies.

Ufkes is hoofdredakteur, en ien van de oprichters, van t in 2016 oprichte digitoale tiedschrift Oader veur Grunneger literatuur. In 2019 kreeg er veur zien proza de Freudenthal-Pries, de belaangriekste pries veur literatuur ien t Nedersaksisch.

Thematiek

De gedichten van Ufkes goan over alledoagse belevenissen en ervoarings ien en rondom gezin, huus en heem. Weeromkerende thema's ien zien verhoalen binnen:

• vogels, en wat die veur mìnsen beduden (bv. symbool veur de breekboarheid of juust de hardnekkigheid van t leven);
• erotische spanning en toenoadering tuzzen mannen en vraauwen (voak mìnsen die scheiden binnen, weduwnoar/weduwe binnen of aanderszins allien binnen);
• oldere mìnsen, die sums noabie de dood stoan en een pazzend ìnde zuiken;
• leven op t laand en kortbie de natuur.

Geschiedkundig waark

Ufkes het geschiedenis studeerd aan e Rieksuniversiteit Grunnen. Hij is specialiseerd ien archiefonderzoek, haandschriften uut de 16e en 17e eeuw, en historisch onderzoek ien direkte reloatsie tot archeologisch onderzoek. Veur de tiedschriften Stad & Lande en Groninger Kerken schrift er veurnoamelk over 17e-eeuwse onderwarpen.

Citoat

Bulten blad lijt al op e grond en e stroeken hangen vol bessen. Riepe vruchten, kloar om te oogsten. En dan de vogels; niet meer allent of ien koppels mor nou worden het hiele wolken, wolken van sprutters en kiewieten. Haarst is de mooiste tied van t joar, van t leven misschien.

Uut 'Stevels', verhoal ien n tuut op beide schelpen

Waark

• Deur de tied (gedichten) (Profiel, Beem, 1993)
• n Dichtjoar (gedichten) (Servo, Assen, 1997)
• Wottervaarf (verhoalen) (Servo, Assen, 1999)
• Uutvlogen (gedichten) (Servo, Assen, 2004)
• Fien zilverglaas (gedichten) (Servo, Assen, 2007)
• Op e tast (gedichten) (Servo, Assen, 2009)
• n Tuut op beide schelpen (verhoalen) (Het Drentse Boek, Beilen, 2015)
• Ongeliek (verhoalen) (Het Nieuwe Kanaal, Liwwadden, 2018)
• Boeten, nog niet binnen (gedichten) (Stichting t Grunneger Bouk, Scheemde, 2019)
• Der Trauerschnapper/De bonte vliegenvanger (verhoalen) (Agenda, Mönster, 2020)
• De weg dreumen (verhalen) (Het Drentse Boek, Beilen, 2021)

Wellen

• Ufkes op Mien Westerkwartier
• Tonko Ufkes bij Drentstoalig radiopergram Hemmeltied, 16 juli 2016
• Huus van de Taol over Tonko Ufkes, met gedichten en filmpje
• Tiedschrift Oader
• Tonko Ufkes zien webstee
• n Tuut op beide schelpen (verhoalen) (Het Drentse Boek, Beilen, 2015)