Bron bekyken van Pennevoegel

[[Bestaand:Argyreus hyperbius.jpg|thumb|250px|''Argyreus hyperbius'']]
De '''pennevoegel''' of '''vlinder''' is n veural overdag vliegend [[insektn|insekt]] in de [[orde (biologie)|orde]] van de schubvleugeligen (''Lepidoptera''), waor pennevoegels en [[motvlinder|motten]] bie heuren. Disse orde beheurt tot de klasse insekten en is nao de ordes [[kevers]] (''Coleoptera''), [[tweevleugeligen|vliegen en knutten]] (''Diptera''), en [[vliesvleugeligen]] (''Hymenoptera'') de grootste orde: der bin inmiddels zo'n 160.000 verschillende soorten beschreven.

Pennevoegels worren volgens de gebrukelike biologiese systematiek oenderverdeeld in achtereenvolgens [[femilie (biologie)|families]], [[Geslach (biologie)|geslachten]] en [[soort]]en. De belangriekste oenderscheiende kenmarken bin t kleurenpatroen en de vleugelaoring, mar oek de larven ([[rupse|riepsen]]) van veul soorten bin goed te oenderscheien.

Pennevoegels hen n tong die uuterold kan worren, en wort in t Latien oek wel n ''proboscis'' eneumd. Pennevoegels kommen veur op alle werelddelen behalve op [[Antarktika]].

== Nedersaksies ==
Pennevoegel is n ouwe [[Putters]]e benaming veur ''vlinder''. De naam pennevoegel komt niet meer zo vaak veur; t dier wort meestentieds n vlinder of vliender eneumd.

Mit pennevoegel en verwante namen worren in t Nedersaksies meestentieds de kleurige dagvliegers bedoeld die [[hoenig|hoening]] zugen, en niet de [[mot]]ten, waor namen veur bestaon zo as t Drentse ''mot(vlinder)''. De naam ''oele'' en variasies daorvan worren zowel gebruukt veur pennevoegels as veur motten.

t [[Platduuts]] hef veur de kleurige dagvliegers namen as ''Bottervagels'' (uutespreuken as: ''bottervaogels''), ''Botterlickers'' en ''Pannvögel''. Nachtvlinders heten in t Platduuts ''Uhlen'' of (as ze in de kleraozie zitten) ''Motten''.

{|
|
* [[Achterhooks]]:
** ''zömmervöggel''
** ''vleender''
** ''pannevluggel''
* [[Drèents]]:
** ''penoele''
** ''pennevogel''
** ''oel, oelegie<small>(</small>n<small>)</small>''
** ''oelewapper'' ([[Zuudoost-Veen-Drèents|ZOV]], [[Zuudwest-Zuud-Drèents|ZWZ]])
** ''vlinder''
* [[Graafschopper Platt]]: ''Pannvögel''
* [[Grunnegs]]:
** ''bottervlaig'' / ''buttervlaig''
** ''bottervogel'' / ''buttervogel''
** ''vlinder''
** ''roepschieter'' (veural veur [[koolwitjen]])
* [[Sallaans]]: 
** ''pen<small>(</small>ne<small>)</small>vogel, pellevogel'' ([[Dalsen]])
** ''bottervliege'' ([[Hardenbarg (stad)|Hardenbarg]]; verolderd)
** ''bottervogel'' ([[Heldern]])
** ''oel(e), oelke''
** ''uulke, uulken, uultie''
** ''vlinder''
* [[Stellingwarfs]]:
** ''vlinder'', ''vlinter''
** ''pennevoegel'' 
** ''pennevleugel'' 
** ''penule''
| valign=top |
* [[Tweants]]:
** ''bwattervoegel'' ([[t Vjenne]]) 
** ''kapelle, kepelle'' ([[Riesn]], [[Deepn]] en [[Nijverdal]])
** ''meivoggel''
** ''pen(ne)vogel'' ([[Soasel]]) 
** ''zommervogel'' ([[Deankaamp]]) 
** ''zönvoggel'' ([[Tubbargn]])
** ''zandvlege'' ([[Ambt Dealdn]])
** ''vlinde'' ([[Almelo]])
** ''oel(e), oelke'' (ok ''flapper-'')
** ''uulke, uulken, uultie''
** ''vlinder'', ''vleender''
** ''schillemom''
** ''spanvoggel''
* [[Urkers]]: ''pinnevoegel''
* [[Veluws]]: 
** ''vlinder''
** ''vliender'' ([[Armelo]], [[Hoevelaken]], [[Waopenvelde]])
** ''kepelle'' ([[Apeldoorne (stad)|Apeldoorne]])
** ''panneveugel'' ([[Barreveld (daarp)|Barreveld]])
** ''pennevogel'' ([[Barreveld (daarp)|Barreveld]])
** ''pennevoegel'' ([[Putten]], [[Barreveld (daarp)|Barreveld]])
** ''pinneveugelsje'' ([[Barreveld (daarp)|Barreveld]])
** ''spännevogel'' ([[Attem]], [[Elburg]])
** ''spannevogel'' ([[Apeldoorne (stad)|Apeldoorne]], [[Heerde]], [[Oldebroek]])
|}

Van 1974-1979 bestung t [[Nedersaksies]]e literaere tiedschrift ''[[De Pennevogel]]''.

=== Sitaot ===
<poem style="margin-left:1.5em; font-style:italic">
Gien spannevogels binne wie.
Wie floddert wel et licht integen,
mär elke dag beginne wie,
a'w' ons verhef, in 't zwoar besef,
dä'w' veur die dag un opdrach kregen.
Wie zuuk noa d'oorzaak en de rèèn
van ons bestoan, al blif et roan,
al wolle wie, wat ons betreft,
wel geerne spannevogels wèèn....
</poem>

Eerste strofe van ''Spannevogel'' deur de Veluwse schriever [[Hermen Bomhof]] (1919-1988)<ref>Evunnen in Henk Bloemhoff, Jurjen van der Kooi, Hermann Niebaum en Siemon Reker (red.) (2008), ''Handboek Nedersaksische Taal- en Letterkunde'', Assen: Van Gorcum (blz. 413-4)</ref>

== Soorten ==
Entomologen veranderen regelmaotig van mening over t krekte antal families. t Antal leit in de orde van 130 families.

=== Nederland en België ===
* [[Acrolepiidae]] 
* [[Adelidae]] - langsprietmotten
* [[Agonoxenidae]] 
* [[Alucitidae]] - weiervlinders
* [[Arctiidae]] - beervlinders
* [[Batrachedridae]] 
* [[Bedelliidae]] 
* [[Blastobasidae]] 
* [[Bombycidae]]
* [[Bucculatricidae]] 
* [[Choreutidae]] 
* [[Coleophoridae]] - kokermotten
* [[Cosmopterigidae]] 
* [[Cossidae]] - houtboorders
* [[Crambidae]] - gresmotten
* [[Douglasiidae]] 
* [[Drepanidae]] - eenstartjes
* [[Elachistidae]] - gresmineermotten
* [[Endromidae]] - evlamde vlinders
* [[Epermeniidae]] 
* [[Eriocraniidae]] 
* [[Ethmiidae]] 
* [[Gelechiidae]] - tastermotten
* [[Geometridae]] - spanners
* [[Glyphipterigidae]] 
* [[Gracillariidae]] - mineermotten
* [[Heliodinidae]] 
* [[Heliozelidae]] 
* [[Hepialidae]] - wortelboorders
* [[Hesperiidae]] - dikkopjes
* [[Incurvariidae]] 
* [[Lasiocampidae]] - spinners
* [[Lemoniidae]] 
* [[Limacodidae]] - slekriepsvlinders
* [[Lycaenidae]] - blauwtjes en vuurvlinders
* [[Lymantriidae]] - donsvlinders
* [[Lyonetiidae]] 
* [[Lypusidae]] 
* [[Micropterigidae]] - oermotten
* [[Momphidae]] 
* [[Nepticulidae]] - dwaargmineermotten
* [[Noctuidae]] - ulen
* [[Nolidae]] - springstartjes
* [[Notodontidae]] - tandvlinders
* [[Nymphalidae]] - schoelappers, paorelmoervlinders en zandoogjes
* [[Oecophoridae]] 
* [[Opostegidae]]
* [[Pantheidae]] - donsulen
* [[Papilionidae]] - pages
* [[Witjes (vlinders)|Pieridae]] - witjes
* [[Plutellidae]] - koolmotten
* [[Prodoxidae]] 
* [[Psychidae]] - zakriepsvlinders
* [[Pterophoridae]] - vedermotten
* [[Pyralidae]] - lichtmotten
* [[Roeslerstammiidae]] 
* [[Saturniidae]] - nachtpauwogen
* [[Schreckensteiniidae]] 
* [[Scythrididae]] 
* [[Sesiidae]] - wespvlinders
* [[Sphingidae]] - pielstarten
* [[Thyrididae]] 
* [[Tineidae]] - echte motten
* [[Tischeriidae]] 
* [[Tortricidae]] - bladrollers
* [[Yponomeutidae]] - stippelmotten of spinselmotten
* [[Ypsolophidae]] 
* [[Zygaenidae]] - sunt-jansvlinders

=== De rest van de wereld ===
* [[Acanthopteroctetidae]]
* [[Acraeidae]]
* [[Anthelidae]]
* [[Megalopygidae]]
* [[Rionidae]]
* [[Uraniidae]] - uraniavlinders

=== Op-eheven families of oenbekende staotus ===
* [[Amphisbatidae]] 
* [[Autostichidae]] 
* [[Chimabachidae]] 
* [[Danaidae]] - wort noen tot de [[Nymphalidae]] erekend.
* [[Depressariidae]] 
* [[Heliconiidae]] - Passiebloemvlinders - wort noen tot de [[Nymphalidae]] erekend.
* [[Ithomiidae]] - wort noen tot de [[Nymphalidae]] erekend.
* [[Satyridae]] - Zandoogjes en erebia's - heuren noen bie de [[Nymphalidae]]
* [[Stathmopodidae]] 
* [[Thyatiridae]] - heuren noen bie de [[Drepanidae]]
* [[Morphidae]] - wort noen tot de [[Nymphalidae]] erekend.

== Referensies ==
<references />

== Uutgaonde verwiezingen ==
{{Commonscat|Lepidoptera}}

{{Dialekt|wvel|Putten|Algemene Nedersaksiese Schriefwieze}}

[[Kategorie:Insekt]]