Marsmuziek
Marsmusik is ne soorte musik den as vöäle up ceremonys in et leager gebruked wördt.
Kenmarken
[bewark | bronkode bewarken]Nen mars is altyd in ne tweydeylige måtsoorte eskreaven. Hyrdöär köänet gruppen van lüde (meysttyds de musikanten selv, mär traditioneel ouk leagerunderdeylen) der eavenwichtig up marcheren.
By parade- en feystmärse is de tounsoorte meysttyds majöör, vöär ne upgewekte melody. Vake hebbet märse ne düdelike höyvdmelody en undermelody, so dat yderen afsünderliken mars syn eygene karakter hevt. Dit wördt verstarked döärdat de höyvdmelody meysttyds nå de teagenmelody herhaald wördt. De snelheid van disse märse ligt vake tüsken de 120 en 140 BPM. Vandår at disse snelheden ouk as 'marstempo' bekend ståt. Nöäst vöäle pünteerde figuren (nen achtsten tel med nen pünt, evolged döär nen sesteenden) hebt märse ouk vake triolen.
Doudenmärse ståt vake in minöör en sint langsamer. Et pünteerde ritme is starker anweasig, üm een ståtig gevööl te verstarken. Dit soort märse wördt in half tempo eloupen (eyn trad per twey tellen).
Marsmusik is eskreaven vöär blåsgrupen en döär et gelüüd van de koaperen instrümenten good te herkennen.
Gebruuk
[bewark | bronkode bewarken]Militair
[bewark | bronkode bewarken]In et leager wordt märse vöäle gebruked üm et louptempo an te geaven tydens et marcheren. Dårnöäst warren de upgewekte melodyen bedoold üm de suldåten moud in te blåsen. In vroger tyden had yder leagerunderdeyl een eygen stel märse. Dårby klünk nen mars van de marine heyl anders as van de kavalery. Vöärdat trumpetten öär intreade makeden, warren der alleyne höörns en basüüns, en beparked slagwark üm leagersignalen an te geaven.
In Belgie is et Groot Harmonieorkest van de Belgische Gidsen wyd en syd bekend üm de seküre uutvoring van belgiske märse. In Neaderland sint der een paar beroopskapellen, so as de Marinierskapel der Koninklijke Marine, de Koninklijke Militaire Kapel "Johan Willem Friso", de Kapel van de Koninklijke Luchtmacht en et Trompetterkorps der Bereden Wapens.
Mär vöäral Düütskland steyt bekend üm de groute militaire marstradity. Yder regiment had dår nen eygenen mars. Köning Frederik Willem III leade in syne tyd et gebruuk van märse vaste. Alle märse van et düütske leager gåt up disse versameling wearümme. Under de Nazis wörden vöäle prüsiske märse bruked. Et krachtige, majesteitelike gevööl van disse märse güng good by öäre ideyen oaver oaverhearsking. Dårümme roupet beroomde märse as Preußens Gloria en Der Königgrätzer Marsch noch altyd bewundering en wearstand up.
Leevhebberye
[bewark | bronkode bewarken]In de 19. eyw wördden tydens deftige feyste en bals märse spöld üm nen ståtigen sfeer te krygen, nöäst de upgewekte sfeer van de wals en de polka. Vöäral de family Strauss uut Oustenryk is bekend ewörden van öäre märse. Ouk in opera's en wat balletstükke sittet noch wal es märse in.
Vöäle musikvereaniges gåt in Neaderland noch wal med märse oaver de stråte. Töt vöär een paar jår deyd RTV Oost noch alle såterdage under den naam Eawn Oetbloazen (Eaven uutblåsen) märse en andere blåsmusik drayen.
Godsdeenstig
[bewark | bronkode bewarken]Binnen et Roomsk-Katolicisme sint der een antal processymärse en doudenmärse: de Marche Funèbre.
Bekende märse
[bewark | bronkode bewarken]Wat märse sint geleevd üm öäre gloriöse uutstråling. Dårümme wordet se döär korpsen oaver de heyle wearld espölled:
- Radetzky Mars, Op.228 (1848) döär Johann Strauss I; Eskreaven vöär den oustenryksken generaal Joseph Radetzky, den as italiaanske rebellen verslån had in Custoza.
- Preussens Gloria, Gottfried Piefke
- Yorckscher Marsch, Ludwig van Beethoven
- Klar zum gefecht, Abschied der Gladiatoren, Hermann Ludwig Blankenburg
- Pomp And Circumstance March No. 1; döär Sir Edward Elgar (1857-1934)
- Groten Mars uut Aida ; döär Giuseppe Verdi (1813-1901)
- Mars uut den Nöttenkraker - suite ; döär Pjotr Iljitsj Tsjaikovski (1840-1893)
- Joyeuse Marche (Marche française) ; döär Emmanuel Chabrier (1841 - 1894)
- The Washington Post; döär John Sousa (1854-1932)
- The Stars And Stripes Forever; döär John Philip Sousa
- Colonel Bogey ; döär Kenneth J. Alford (1881-1945)
- Einzug der Gladiatoren; döär Julius Fučík (1872-1916)
- Alte Kameraden, Graf Zeppelin, In treue fest; döär Carl Albert Hermann Teike (1864-1922)
- Mars der Medici; döär Johan Wichers, as dank vöär syne behandeling in et sekenhuus.
- Herauten Mars; döär Johan Wichers
- Glück auf; döär Johan Wichers
- Imperator; döär Johan Wichers
- Huzarenmars; döär Hendrik Karels (1850-1927)
In populaere kultuur
[bewark | bronkode bewarken]- Ne Egerländer-uutvoring van den olden prüsisken mars Der Alte Dessauer döär et Grenzland Sextett is in twentske diskotheken nen echten gangmaker.
- Döär et skeetspel Call of Duty kreag de Königgrätzer Marsch wear meyr bekendheid. Dårin wör den mars edrayed as spöllers suksesvulle missys vöär de düütske kante vulbrachten.